*του Δημήτρη Τσουκνίδη
Ως καθηγητής και νευρογλωσσολόγος που μελετά συστηματικά τον τρόπο που ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τη γλώσσα, έχω υιοθετήσει τα τελευταία χρόνια στη διδασκαλία των μαθητών μου έγκυρες διεθνείς εκπαιδευτικές μεθόδους οι οποίες, επειδή στηρίζονται στα πρόσφατα ευρήματα της νευροεπιστήμης, βοηθούν σημαντικά τους μαθητές να βελτιώσουν τη σχολική τους επίδοση και κατά συνέπεια να αριστεύσουν.
Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα που διεξάγουμε τόσο εγώ όσο και οι συνάδελφοι νευρογλωσσολόγοι από τις ακαδημίες νευρογλωσσικού προγραμματισμού “Hellenic NLP Academy”, μέλος του “American Board of NLP and British Association of NLP”, των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης αποκαλύπτει πως η απόδοση των μαθητών Γ’ Λυκείου που συμμετείχαν περιορίζεται σημαντικά από το διεθνώς γνωστό φαινόμενο του «serial position effect».
Σύμφωνα με το συγκεκριμένο φαινόμενο, που μελέτησε πρώτος ο Hermann Ebbinghaus, ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει τη τάση να απομνημονεύει και να ανακαλεί ευκολότερα τις πρώτες πληροφορίες μιας λίστας και τις τελευταίες, ενώ δυσκολεύεται στις ενδιάμεσες.
Το γεγονός αυτό φαίνεται σχηματικά και στο παρακάτω διάγραμμα που δείχνει τη θέση της πληροφορίας (χ – οριζόντιος άξονας): αρχική – primacy, ενδιάμεση – intermediate και τελική – recency σε σχέση με το πόσες λέξεις μπορεί να ανακαλέσει ο μαθητής (y – κάθετος άξονας).
Το παραπάνω διάγραμμα προέκυψε και στα πλαίσια της εκπαιδευτικής μας έρευνας κατά τη διάρκεια της οποίας δώσαμε σε όλους τους μαθητές έναν κατάλογο με 20 λέξεις και τους ζητήσαμε να απομνημονεύσουν όσες περισσότερες μπορούν σε ένα χρονικό διάστημα 41 δευτερολέπτων.
Τα αποτελέσματα επαλήθευσαν το «serial position effect», αφού όλοι σχεδόν οι μαθητές απομνημόνευσαν εύκολα τις (+/-7) πρώτες και τις (+/-7) τελευταίες λέξεις, αλλά δυσκολεύτηκαν αρκετά στην απομνημόνευση των λέξεων που εμφανίστηκαν στη μέση της σειράς εμφάνισης.
Πρακτικά λοιπόν, μεταφέροντας αυτή τη γνώση στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, συμπεράναμε το εξής: όταν ένας μαθητής διαβάζει για τρεις συνεχόμενες ώρες (3Χ60 = 180 λεπτά), έχει τη δυνατότητα να απομνημονεύει και να ανακαλεί ευκολότερα τις πληροφορίες που προσλαμβάνει τόσο στο πρώτο όσο και στο τελευταίο 45λεπτο, ενώ οι ενδιάμεσες πληροφορίες (δεύτερο και τρίτο 45λεπτο) «αποθηκεύονται» και ανακαλούνται δυσκολότερα.
Δηλαδή, με απλά λόγια: ένα μέρος των πληροφοριών που διαβάζει ο μαθητής στα δύο ενδιάμεσα 45λεπτα (δεύτερο και τρίτο) ή χάνεται κατά μεγάλο ποσοστό ή ανακαλείται δύσκολα και σπάνια ολόκληρο.
Κατά συνέπεια, εκπαιδεύσαμε τους μαθητές που συμμετείχαν στην έρευνά μας να εφαρμόζουν την εκπαιδευτική μέθοδο «REB» (Regular Brakes). Δημιουργήσαμε δηλαδή γι’ αυτούς ένα περιβάλλον μάθησης σύμφωνα με το οποίο αυστηρά ανά 40 λεπτά σταματούσαν τη μελέτη και εκτελούσαν απαραίτητα για 10 με 15 λεπτά μία κιναισθητική ενέργεια της αρεσκείας τους, όπως περπάτημα, stretching, jogging, χορό, ποδηλασία.
Έτσι, με την υποχρεωτική παύση ανά 40λεπτο κατορθώσαμε να «αφοπλίσουμε» την αρνητική επίδραση του «serial position effect», αφού με την τεχνική «chunking down» του Neuro Linguistic Programming (NLP) δημιουργήσαμε περισσότερα μικρά «μέρη μαθήματος» (με ανακατανομή της ύλης όπου αυτό ήταν απαραίτητο) και κατά συνέπεια περισσότερα «ξεκινήματα» και «τελειώματα» τα οποία βοηθούσαν, όπως αποδείχθηκε, καταλυτικά τη διαδικασία της απομνημόνευσης.
Παράλληλα, με την υποχρεωτική κιναισθητική ενέργεια κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, πρακτική εμπνευσμένη από πρόταση του παγκοσμίως αναγνωρισμένου εκπαιδευτικού Eric Jensen, πετύχαμε να αυξήσουμε στους μαθητές την πρόσληψη οξυγόνου, η οποία βοηθά σημαντικά τον εγκέφαλο στην κωδικοποίηση της νέας γνώσης και στη μετέπειτα ανάκληση των πληροφοριών.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά, αφού μετά από ένα διάστημα έξι μηνών οι περισσότεροι μαθητές όχι απλώς αύξησαν κατά μέσο όρο την απόδοσή τους κατά 2,5 μονάδες στις 20, αλλά δήλωναν ότι «το διάβασμα φαίνεται πλέον πιο εύκολο». Αυτό δεν θέλουμε όλοι;
*Ο καθηγητής Δ. Ι. Τσουκνιδής είναι φιλόλογος, πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Πατρών, Νευρογλωσσολόγος της «Hellenic NLP Academy, American Board of NLP and British Association of NLP», συγγραφέας του εκδοτικού ομίλου «ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ» και ιδρυτικό στέλεχος του Κοινωνικού Φροντιστηρίου Βόλου