Εκδήλωση «μνήμης» για τα 100 χρόνια από την ανταλλαγή πληθυσμών Ελλάδας-Τουρκίας – Πολιτιστικό διήμερο με ημερίδα και συναυλία

Το Μουσικό Σχολείο Βόλου στο πλαίσιο του ενδιαφέροντος για τα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας και πιστεύοντας ακράδαντα, ότι κάθε σχολείο θα πρέπει να αποτελεί φάρο πολιτισμού και γνώσης στην τοπική κοινωνία, προβαίνει στη διοργάνωση ενός πολιτιστικού διήμερου (6-7 Ιουλίου 2024) που περιλαμβάνει επιστημονική ημερίδα και συναυλία, με θεματικό τίτλο «1924-2024, Εκατό χρόνια από την Ανταλλαγή Πληθυσμών Ελλάδας-Τουρκίας: Ιστορίες και Τραγούδια με δυο Πατρίδες», σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Θεσσαλίας, τη «Μαγνήτων Κιβωτό», το Επιμελητήριο Μαγνησίας και τον Σύλλογο Καππαδοκών Αργιλοχωρίου Αλμυρού, καθώς και με την υποστήριξη της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Μουσείων. Στις δράσεις του διημέρου – και κυρίως στην ημερίδα – συμμετέχουν: Ο Σύλλογος Καππαδοκών Βόλου, η Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών Ν. Ιωνίας Βόλου «Ίωνες», ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μικρασιατών Ν. Ιωνίας Μαγνησίας «Εγγλεζονήσι», η Ένωση Ποντίων Μαγνησίας, η Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών και Ποντίων Βελεστίνου «Αλύτρωτες Πατρίδες».
Το πολιτιστικό αυτό διήμερο αποτελεί – κατά κάποιο τρόπο – εκδήλωση «μνήμης», με αφορμή την έλευση ενός αιώνα από την υποχρεωτική ανταλλαγή μεγάλου μέρους των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, το 1923, βάσει της Συνθήκης της Λωζάννης. Το γεγονός αυτό υπήρξε από πολλές απόψεις τραυματικό και για τις δυο χώρες και έχει αποτελέσει, τόσο σε επιστημονικό, όσο και σε επίπεδο λαϊκού λόγου, πεδίο πολλαπλών ερμηνειών και θεωρήσεων και σίγουρα, έχει ακόμη παρουσία στην προφορική μνήμη των προσφυγικών οικογενειών. Οι δράσεις του διημέρου περιλαμβάνουν τα εξής:
Το Σάββατο 6 Ιουλίου, θα διεξαχθεί, σε πρωινό (10.30-14.30) και απογευματινό (18.00-21.30) κύκλο, ημερίδα στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητρόπολης Δημητριάδος και Αλμυρού (Κ. Καρτάλη με Α. Γαζή), οι εισηγήσεις της οποίας θα επιχειρήσουν, αφενός να διαφωτίσουν πτυχές της διαδικασίας της ανταλλαγής και να παρουσιάσουν τον αντίκτυπο που είχε και στις δυο πλευρές, αφετέρου να αναδείξουν τον κοινό – σε κάποιο βαθμό – μουσικό πολιτισμό. Πιστεύοντας ότι η πολύπλευρη παρουσίαση των ιστορικών γεγονότων, αλλά και η ανάδειξη της συλλογικής μνήμης και των δυο πλευρών θα συμβάλλει στην αλληλοκατανόηση και τη βελτίωση των διαντιδράσεων μεταξύ των δυο λαών στη σύγχρονη εποχή, έχουν κληθεί ομιλητές και από τις δυο χώρες, την Ελλάδα και την Τουρκία, από τον επιστημονικό χώρο, αλλά και άτομα που – όντας απόγονοι προσφυγικών οικογενειών – είναι ζωντανοί φορείς μνήμης.
Το πρόγραμμα:
Σάββατο 6 Ιουλίου αίθουσα εκδηλώσεων του Πνευματικού Κέντρου Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος και Αλμυρού (Κ. Καρτάλη – Α. Γαζή).
Θα δοθούν βεβαιώσεις παρακολούθησης στους διά ζώσης παριστάμενους
Πρωινός κύκλος (10.30 – 14.30): 10.30 – 10.50 άνοιγμα ημερίδας, 10.50 – 11.10 Κωνσταντίνος Χαριλ. Καραγκούνης – Ο μουσικοδιδάσκαλος Παναγιώτης Μιχ. Αχειλάς: Ήθος Μικρασίας στα μουσικά ήθη της Μαγνησίας, 11.15 – 11.35 Βαγγέλης Μπαντελάς – Μέτος, Αμέτης, Τζαμαλής: Οι Μουσουλμάνοι Γύφτοι μουσικοί του Βόλου στα τέλη του 19ου αι. και η αναχώρησή της για την Τουρκία, 11.40 – 12.00 Αχιλλέας Τίγκας – Η πολυπολιτισμική βάση της λόγιας Οθωμανικής Μουσικής. Η παρουσία των Ρωμιών συνθετών. Η «μετα-εθνική» εξέλιξή της, 12.05 – 12.25 Θωμάς Κοροβίνης – «Ζεϊμπέκικοι» σκοποί: Κοινός μουσικός τόπος Μικρασιατών Ελλήνων και Τούρκων της Αιγιακής Μ. Ασίας, 12.30 – 12.50 διάλειμμα, 12.55 – 13.15 Aycan Yilmaz – Μια αγκαλιά τραγούδια από το Γεσίλμπούρτς: Ελληνόφωνα τραγούδια των «Βαλαάδων» των Γρεβενών, 13.20 – 13.40 Γιάννης Παγκοζίδης – Ασκητές Ροδόπης: Τα τουρκόφωνα τραγούδια των Ρωμιών της Καππαδοκίας, 13.45 – 14.05 Κωστής Δρυγιανάκης – Μεταμορφώσεις των Μικρασιατικών μουσικών ιδιωμάτων μετά το 1922, 14.10 – 14.30 ερωτήματα – συζήτηση.
Απογευματινός κύκλος (18.00 – 21.35): 18.00 – 18.20 Λάμπρος Μπαλτσιώτης – Πραγματικότητες και αφηγήσεις για την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών, 18.25 – 18.45 Γιάννης Γκλαβίνας – Η άλλη πλευρά της Ανταλλαγής: Οι Μουσουλμάνοι ανταλλάξιμοι της Ελλάδας και οι σχέσεις τους με το ελληνικό κράτος, 18.50 – 19.10 Aycan Yilmaz – Από το Κρίφτσι Γρεβενών στο Γεσίλμπούρτς της Καππαδοκίας: Οι ανταλλαγέντες ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι των Γρεβενών, 19.15 – 19.35 Μανώλης Ράντης – Μια ξεχασμένη ιστορία Ανταλλαγής – Οι Έλληνες τσιγγάνοι από την πόλη στην Ελλάδα, διάλειμμα, 19.30 – 19.50 Ευθύμιος Ζιγγιρίδης: Μνήμες από το Τσαρικλί της Καππαδοκίας, 19.55 – 20.05 Μάκης Χριστοφορίδης – Οικογενειακές αναμνήσεις από μια οικογένεια ανταλλαγέντων τουρκόφωνων Ρωμιών της Καππαδοκίας, 20.10 – 20.20 Berna Atilganer – Ιστορίες μιας Τουρκο-κρητικιάς γιαγιάς, 20.25 – 2035 Μάμαλη – Κοπάνου: Αρτοποιείον «2α Μαΐου 1919», 20.40 – 20.50 Ουρανία Σταματιάδου – Ιστορίες με δύο πατρίδες, 20.55 – 210.5 Αργύρης Ζαφειρίδης – Ο φίλος μου ο Μεχμέτ, 21.10 – 21.35 ερωτήματα / συζήτηση.
Την Κυριακή 7 Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί συναυλία από το Μουσικό Σχολείο Βόλου στο Ανοιχτό Θέατρο Ν. Ιωνίας στις 21.30, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Στην εκδήλωση θα εμφανιστεί οργανικό και φωνητικό σύνολο μαθητών και καθηγητών του Μουσικού Σχολείου, οι οποίοι κατά τη φετινή σχολική χρονιά (2023-4) εστίασαν στη μελέτη και εκμάθηση συγκεκριμένου ρεπερτορίου από διάφορες περιοχές της Μικράς Ασίας. Τα εν λόγω τραγούδια που διδάχτηκαν, μεταφέρθηκαν μεν στην Ελλάδα το 1924 από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες (Καππαδόκες, Ίωνες, Ποντίους κ.ά.), μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, παράλληλα δε εξακολουθούν να τραγουδιούνται ακόμα στη γενέθλια γη, την πρώτη τους – ας πούμε – πατρίδα, από τον γειτονικό λαό, στη δική του γλώσσα. Μια αντίστοιχη μεταφορά τραγουδιών – αρκετά από τα οποία είναι ελληνόφωνα – έγινε και από τους Μουσουλμάνους που μετακινήθηκαν από την Ελλάδα στην Τουρκία. Η βασική ιδέα της συναυλίας είναι να αποδοθούν αυτά τα τραγούδια και στις δυο γλώσσες (ελληνικά/τούρκικα). Για τον σκοπό αυτόν έχουμε προσκαλέσει ως καλλιτεχνική συνεργάτιδα την, από χρόνια διαμένουσα και δραστηριοποιούμενη στην Ελλάδα, Τουρκάλα τραγουδίστρια Ντιλέκ Κοτς, η οποία θα τραγουδάει την τουρκόφωνη εκδοχή του κάθε κομματιού και η Χορωδία του Μουσικού Σχολείου την ελληνόφωνη.
Την Ορχήστρα αποτελούν οι: Χρήστος Δασκαλόπουλος (βιολί), Γιωργαλιός Ζήσης (κανονάκι), Αχιλλέας Τίγκας (νέι), Βαγγέλης Μπαντελάς (σάζι), Χρήστος Θωμαΐδης (μπάσο), Αντώνης Συλλόγιστος (λαούτο), Οδυσσέας Βασάλος (κανονάκι), Αβραάμ Λορδόπουλος (τζουρά, κεμεντσέ, μπουζούκι), Σωκράτης Βασιλείου (σάζι), Ιάκωβος Μπαδιανούδης (κρουστά), Αντώνης Βαγενάς (κρουστά), Έκτορας Χορός-Δημόπουλος (κρουστά). Διεύθυνση χορωδίας: Βασίλης Αγροκώστας,
οργανωτική επιμέλεια διημέρου: Νίκος Τσούκας, Βαγγέλης Μπαντελάς, καλλιτεχνική επιμέλεια: Βαγγέλης Μπαντελάς.