ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΑΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ
Ο ψυχολόγος κ. Δημήτρης Τσουκάλης, που προσφέρει υπηρεσίες στο Κέντρο Κοινότητας του Δήμου Βόλου, το οποίο λειτουργεί την τελευταία διετία, μιλά στη «Θ» για την αυξητική τάση της ενδοοικογενειακής βίας, αλλά και για τη μεγαλύτερη επιθετικότητα παιδιών, εφήβων ακόμη και προς τους γονείς.
Μέσα σε αυτή τη νέα συνθήκη, η οποία διαμορφώνεται πανελλαδικά, αλλά και στον Βόλο, έχουν αυξηθεί τα περιστατικά που οι γονείς δεν μπορούν να βάλουν όριο στα παιδιά τους. «Αμελούν ή φοβούνται να βάλουν όρια στα παιδιά τους για να μη στενοχωρηθούν αυτά, με συνέπεια τα παιδιά να μεγαλώνουν χωρίς όρια και χωρίς αυτοέλεγχο, όταν μεγαλώσουν γίνονται ασεβή και προσβλητικά στο σπίτι και στο σχολείο, συχνά γίνονται νταήδες σχολικού εκφοβισμού και πράττουν bullying σε συμμαθητές και στους καθηγητές τους (με αυξημένα ποσοστά παραίτησης καθηγητών λόγω αυτού), ενώ επίσης είναι επιρρεπή στο να μπλέξουν και με ναρκωτικά κ.ά.».
Σε μια κοινωνία με πιο πολλά και πιο βαριά περιστατικά βίας είναι επίσης αξιοσημείωτο για τους ανθρώπους, τα ζευγάρια και τους γονείς πως «οι κακοί γίνονται χειρότεροι και οι καλοί καλύτεροι». Οι κακοί ενστερνίζονται το αλλοτριωμένο πνεύμα της εποχής που με τη βία διανέμεται μέσα από την τηλεόραση και τα social media, για αυτό αμελούν όλο και περισσότερο τη διόρθωση του εαυτού τους ως άνθρωπο, σύζυγο και γονέα. Από την άλλη, οι καλοί σήμερα γίνονται καλύτεροι από ποτέ, γιατί παραμένουν ακέραιοι στις παραδοσιακές αξίες τους, διορθώνουν τον εαυτό τους ακόμα περισσότερο ως άνθρωπο, σύζυγο και γονέα. Για αυτό τώρα πια τα ζευγάρια γίνονται ή χειρότερα από ποτέ ή καλύτερα από ποτέ. Τα χειρότερα ζευγάρια τείνουν να «διαφημίζονται» στα social media και στην τηλεόραση, ενώ τα καλύτερα ζευγάρια σιωπηλά ζουν την αγάπη τους.
1 στις 5 γυναίκες έχει υποστεί κάποια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης
Για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όσες έχουν δεχθεί ενδοοικογενειακή βία, κακοποιητική συμπεριφορά, σεξουαλική παρενόχληση συμβουλεύει και προτείνει λύσεις.
Για τον κ. Τσουκάλη είναι πολύ σημαντικό να προλαμβάνει κανείς το ενδεχόμενο επανατραυματισμού στο μέλλον και να θεωρεί απαραίτητη την εξάλειψη αυτής της μάστιγας. Παράλληλα όμως παρατηρείται πως όσοι βιώνουν βία αποφεύγουν να μιλήσουν, καθώς νιώθουν ντροπή ή φόβο, ακόμα και όταν πρόκειται για κοντινά τους άτομα. Αυτό το συναίσθημα εντείνεται από την ανασφάλεια πως ο θύτης μπορεί να τους βλάψει περισσότερο ή ότι θα τους κρίνουν οι γύρω τους. Η ενδοοικογενειακή βία τονίζει «πως συμβαίνει κατά κύριο λόγο κατά των γυναικών και έχει σημειώσει σημαντικές αυξήσεις τα τελευταία χρόνια, ενώ συχνά παραμένει σιωπηλή λόγω των ταμπού και της αίσθησης ντροπής που συνοδεύει τα θύματα».
Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα, 1 στις 5 γυναίκες έχει υποστεί κάποια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης αναδεικνύοντας το γεγονός πως η βία των γυναικών είναι πολύ περισσότερο διαδεδομένη από όσο φανταζόμαστε. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η βία από τις γυναίκες προς τους άνδρες έχει επίσης αυξηθεί, με τη διαφορά ότι οι άνδρες συχνά δυσκολεύονται να μιλήσουν γι’ αυτήν εξαιτίας κοινωνικών προκαταλήψεων.
Όπως αναφέρει ο κ. Τσουκάλης, «ο κάθε άνθρωπος δείχνει τον χαρακτήρα του από την πολύ αρχή της σχέσης, αλλά η ένταση της σεξουαλικής επιθυμίας θολώνει την κρίση των ανθρώπων και αν αυτό συνδυαστεί με την ανευθυνότητα του χαρακτήρα, τότε δεν ξεκαθαρίζονται τα πράγματα από την αρχή, δεν μπαίνουν όρια από την αρχή της σχέσης τα μικρά προβλήματα δεν διορθώνονται επιτόπου. Έτσι με το πέρασμα του καιρού οι κακές συμπεριφορές και τα προβλήματα διογκώνονται με συνέπεια μετά από καιρό ένα μικρό πρόβλημα της σχέσης που δεν λύσαμε εξ αρχής, γίνεται τώρα τεράστιο και πνίγει τη σχέση. Για παράδειγμα, εάν ο άνδρας σε μια σχέση γίνει βίαιος έστω και μία φορά, οφείλει η γυναίκα να βάλει τα όριά της ως τελεσίγραφο μια και μόνο φορά. Όχι δεύτερη. Αν δεν υπάρξει διά παντός διακοπή της βίας από το πρώτο τελεσίγραφο, τότε να ξέρει πως αυτός ο άνθρωπος θα είναι για πάντα βίαιος, για πάντα θα λέει ψέματα πως δήθεν θα καλυτερέψει, θα την «καλοπιάνει» με δώρα, θα την κάνει να πιστεύει πως αυτή φταίει και για πάντα θα χειροτερεύει η βία του. Οι άνδρες που χτυπούν τις γυναίκες τους δεν αλλάζουν ποτέ, απλά χειροτερεύουν με τα χρόνια. Χρειάζεται ο άντρας και η γυναίκα να έχουν «ανοιχτά τα μάτια τους από την αρχή της σχέσης, να βάλουν εξ αρχής τα όριά τους σε όποια συμπεριφορά τούς προβληματίζει, για να λύσουν ό,τι πρόβλημα παρουσιαστεί επιτόπου. Για παράδειγμα η αδιαφορία του ενός από τους δύο, αποτελεί ξεκάθαρη ένδειξη ότι η σχέση αυτή δεν είναι αμοιβαία, αλλά μονόπλευρη».
«Η βίαιη συμπεριφορά, μόλις εκδηλωθεί, τείνει να επιδεινώνεται, αν δεν αντιμετωπιστεί»
Όπως τονίζει «είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουμε την ανάγκη για πρόληψη και προστασία, αυτό σημαίνει πως στοχεύουμε σε σχέσεις που βασίζονται στην αγάπη. Κάθε άνθρωπος πρέπει να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του και να προσπαθεί να διορθώνει τα λάθη του. Εάν ο ένας από τους δύο στη σχέση δεν θέλει να αναλάβει την ευθύνη του και δεν θέλει να βελτιωθεί, αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που δεν αλλάζει στον άνθρωπο. Οφείλουμε να το λάβουμε σοβαρά υπόψη, αν θέλουμε και αν μπορούμε να το ανεχτούμε ή αν δεν μπορούμε και πρέπει να διακόψουμε τη σχέση. Όποιος επιδεικνύει βία στις ερωτικές σχέσεις του, δεν θα αλλάξει. Αν ανεχτούμε τέτοιου είδους συμπεριφορές μία φορά, θα δώσουμε το πράσινο φως για να επαναλαμβάνονται και μάλιστα με όλο και μεγαλύτερη ένταση. Η βίαιη συμπεριφορά, μόλις εκδηλωθεί, τείνει να εδραιώνεται και να επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου, αν δεν αντιμετωπιστεί». Δυστυχώς, όπως είναι πλέον εμφανές στη σημερινή εποχή, η βία ενθαρρύνεται περισσότερο από ποτέ, επηρεαζόμενη από διάφορους παράγοντες όπως, για παράδειγμα, η πίεση της καθημερινότητας, η οποία είναι είτε οικονομική είτε κοινωνική είτε ψυχολογική και εντείνει σε μεγάλο βαθμό την τάση των ανθρώπων να εκδηλώνουν επιθετικές συμπεριφορές. Όμως το μεγαλύτερο πρότυπο βίας είναι η τηλεόραση, που με τη βία πείθει τους ανθρώπους να αλλάξουν τις αξίες τους και τους μπερδεύει. Ακόμα ένα πρότυπο βίας είναι η σύγχρονη μουσική που εξυμνεί το παράνομο, το χυδαίο και το βίαιο, τα social media που δίνουν δόξα και αίγλη σε αυτά τα αρνητικά πρότυπα και τέλος η αύξηση της θέασης της πορνογραφίας και από τα δύο φύλα, που προωθεί ασυνείδητα το να βλέπουμε το άλλο φύλο με αρνητική προκατάληψη. Συγκεκριμένα η πορνογραφία, επειδή δεν είναι σεξ αλλά είναι βία, δημιουργεί αρνητικό κλίμα στη σχέση του ζευγαριού, στρεβλώνει τις αντιλήψεις για το τι είναι επιθυμητό και τι όχι, μειώνει τη σεξουαλική και συζυγική ικανοποίηση, προκαλεί προβλήματα στύσης, οργασμού και πολλές σεξουαλικές και ψυχικές δυσλειτουργίες. Επιπλέον, τα μέσα αυτά συχνά προβάλλουν πρότυπα που κανονικοποιούν την επιθετικότητα, τη σκληρότητα και την ανηθικότητα, συμβάλλοντας στη διάβρωση των αξιών που προάγουν την υγιή ανθρώπινη συμπεριφορά. Έτσι η βάση και ο στόχος των σχέσεων δεν είναι η αγάπη, όπως θα έπρεπε, αλλά κάτι άλλο. Όλα αυτά λοιπόν συντελούν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που όχι μόνο δεν καταδικάζει τη βία, αλλά την παρουσιάζει συχνά ως αποδεκτή ή ακόμη και επιθυμητή έκφραση δύναμης ή ισχύος, κάτι που επιδεινώνει το φαινόμενο της βίας σε όλες τις εκφάνσεις της. Στην κοινωνία δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι, επηρεασμένοι όπως προαναφέρθηκε από συγκεκριμένες τηλεοπτικές εκπομπές και κοινωνικά δίκτυα, αρχίζουν να πιστεύουν πως δεν υπάρχουν πλέον καλοί άνθρωποι εκεί έξω. Αυτό «είναι ένα από τα μεγαλύτερα ψέματα της εποχής μας». Στην πραγματικότητα για τον ίδιο, οι καλοί άνθρωποι συνεχίζουν να βελτιώνονται, να δυναμώνουν και να επιδιώκουν το καλύτερο, ενώ οι κακοί συχνά βυθίζονται ακόμη περισσότερο στη σκοτεινή τους επιθυμία.
Η κοινωνία μας αναφέρει πως «βιώνει έναν αυξανόμενο διαχωρισμό, όπου οι ηθικές και αξίες των ατόμων γίνονται όλο και πιο ξεκάθαρες. Οι καλόψυχοι άνθρωποι ξεχωρίζουν μέσα από τις πράξεις τους, ενώ όσοι επιλέγουν τον δρόμο της βίας ή της αδικίας αποκαλύπτονται γι’ αυτό που πραγματικά είναι». Αυτός ο διαχωρισμός των ανθρώπων είναι αντιληπτό ότι καθίσταται όλο και πιο έντονος καθώς εξελίσσεται η κοινωνία και γι’ αυτό είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν ακόμα καλοί άντρες και καλές γυναίκες στον κόσμο, παρότι ορισμένα μηνύματα των μέσων προσπαθούν να μας πείσουν πως όλοι είμαστε το ίδιο.
Αν ένας άνθρωπος δέχεται βία, χρειάζεται «να ζητήσει βοήθεια από ειδικούς φορείς και πρόσωπα, και να βρει ασφάλεια σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον προκειμένου να καταφέρει να ξεφύγει από μια κακοποιητική κατάσταση που του προκαλεί ψυχολογικά τραύματα, στρες, κατάθλιψη, ακραία ξεσπάσματα κ.λπ. Η βοήθεια από κοντινά άτομα τονίζει πως είναι αρκετά σημαντική, αλλά ο καθένας πρέπει να βρει τη δύναμη να κάνει το πρώτο βήμα, για να βγει από τον κύκλο της βίας και να χτίσει μια υγιή ζωή. Δηλώνει λοιπόν χαρακτηριστικά πως «ο δρόμος προς την ψυχική ίαση είναι πιο εύκολος από όσο νομίζουν οι άνθρωποι που ζουν βία, καθώς με την κατάλληλη υποστήριξη και προσπάθεια υπάρχει έξοδος σε μια καλύτερη ζωή, μακριά από τη βία».
Για οποιαδήποτε βοήθεια χρειαστούν οι γονείς και τα παιδιά, το Κέντρο Κοινότητας Δήμου Βόλου (γραφείο ψυχολογικής στήριξης οικογένειας – Νεάπολης) παρέχει έως 20 δωρεάν επισκέψεις για ψυχολογική υποστήριξη σε όλα τα παιδιά, τους γονείς και τις οικογένειες πολιτών με οικονομική ευαλωτότητα.
Το Κέντρο Κοινότητας Δήμου Βόλου (ΟΠΣ 6003249) χρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2021-’27 και εντάσσεται στο πρόγραμμα «Θεσσαλία 2021-’27».