Του Βασίλη Καλλία,
παιδαγωγού κυκλοφορίας- εκπαιδευτή οδηγών
Αν δεν έχετε την τάση να προετοιμάζετε οικογενειακές δραστηριότητες στη φύση τόσο… απίστευτες όσο αυτές που κατακλύζουν το Instagram και το Pinterest, αλλά συμφωνείτε ότι η επαφή με τη φύση είναι απαραίτητη για την ευημερία των παιδιών σας, το άρθρο αυτό, είναι αφιερωμένο σε σας! Οι υπόλοιποι που «χάσατε την μπάλα» με τα παιδιά (ανεπιστρεπτί;), είναι σχεδόν ακατόρθωτο να τα ξεκολλήσετε από οθόνες χωρίς ανταλλάγματα ή με κάτι πιο high tech καναπεδοψυχαγωγικό.
Πολλές φορές λόγω έλλειψης φαντασίας και χρόνου, προσφέρουμε την ίδια μονότονη βόλτα. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να μην ξανασυμβεί. Μια απλή βόλτα δεν θα είναι αρκετή για να ικανοποιήσει τη δίψα του εφήβου για μάθηση (του αναλογικού εφήβου εννοείται γιατί ο ψηφιακός δεν αδειάζει, καθώς πυροβολεί συνεχώς ανθρωπάκια στον πλανήτη Delta), ούτε την ανάγκη των νηπίων για διασκέδαση. Μπορούμε να περάσουμε απόλυτα ποιοτικό οικογενειακό χρόνο στη φύση, χωρίς να πρωτοστατήσουμε. Φυσικά, το απλό πολλές φορές είναι δύσκολο. Γονείς και κυρίως αγαπητοί νέοι γονείς, κάντε την υπέρβαση. Αντικρούστε την έλλειψη πολύτιμου προσωπικού ελεύθερου χρόνου και την κόπωσή σας, με τις δικές σας παιδικές αναμνήσεις. Πώς ξεκινάμε κάτι τόσο δύσκολο κ. Βασίλη; Απαντώ λέγοντας: Δεν είναι δυνατόν να ξυπνήσουμε μια Κυριακή, να ντύσουμε το παιδί με τη στολή του μικρού εξερευνητή και να ξεκινήσουμε για τη μεγάλη ανακάλυψη. Δημιουργήστε ερεθίσματα στο παιδί στον δρόμο για το σπίτι από το σχολείο, σε ένα πάρκο, σε μια οικογενειακή έξοδο. Ξεκινήστε με κάτι εύκολο. Η φύση είναι το τέλειο μέρος για να μυήσουμε τα παιδιά στην ενσυνειδητότητα. Για να το θέσω απλά, είναι θέμα συγκέντρωσης στην παρούσα στιγμή: Η αναπνοή μας, τι ακούμε, τι βλέπουμε, τι μυρίζουμε, τι νιώθουμε. Νιώθουμε την επαφή με το έδαφος, τη ζέστη ή το κρύο, τον άνεμο. Αυτή η δραστηριότητα βοηθά τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν την ομορφιά του κόσμου γύρω τους και αργότερα να την προστατεύσουν και να την υπερασπιστούν. Η ενσυνειδητότητα μπορεί να εξασκηθεί ενώ περπατάμε, καθόμαστε ή ακόμα και όταν ξαπλώνουμε. Ας «τολμήσουμε» να περπατήσουμε ξυπόλητοι! Έχουμε την τάση να ξεχνάμε ότι δεν γεννηθήκαμε με παπούτσια στα πόδια μας. Για τα παιδιά, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα αισθητηριακό ταξίδι στη φύση: Άμμος, βρύα, βότσαλα, φύλλα, γρασίδι και γιατί όχι… λάσπη! Κάνοντάς το με δεμένα μάτια, τους επιτρέπει να εστιάσουν ακόμη περισσότερο στις αισθήσεις τους. Αφήστε τα να σκαρφαλώσουν σε ένα δέντρο. Επιλέξτε με τρόπο και κάπως αυθόρμητα ένα κατάλληλο για τον σκοπό αυτό. Με την αναρρίχηση, τα παιδιά ασκούν μια φυσική δραστηριότητα και αναπτύσσουν τις κινητικές τους δεξιότητες και τον συντονισμό. Μαθαίνουν να ξεπερνούν τον εαυτό τους και να διαχειρίζονται τη μικρή έκρηξη αδρεναλίνης όταν βλέπουν το έδαφος να απομακρύνεται! Αυτή η δραστηριότητα προάγει επίσης τη συγκέντρωση και την επίγνωση, αφού κάθε χειρονομία πρέπει να είναι ακριβής και ελεγχόμενη.
Είναι μια μοναδική στιγμή σύνδεσης με τη φύση, που σίγουρα θα τους αφήσει με αναμνήσεις για πολύ καιρό! Για να σας καθησυχάσω, να ξέρετε ότι οι κίνδυνοι είναι χαμηλοί . Μια αμερικανική μελέτη έδειξε ότι η αναρρίχηση σε δέντρα προκαλεί πολύ λιγότερους τραυματισμούς από τα ομαδικά αθλήματα, για παράδειγμα. Τα παιδιά λατρεύουν να βυθίζουν τα δάχτυλά τους στη γη, να μαγειρεύουν λάσπη, να προσθέτουν μερικά φύλλα ή λουλούδια για να την καρυκεύουν πριν σας σερβίρουν μια ωραία μερίδα από τη νόστιμη δημιουργία τους. Φροντίστε να έχετε στο αυτοκίνητο μια σακούλα με παλιά μαγειρικά σκεύη και… καλή σας όρεξη. Συλλέξτε θησαυρούς. Βότσαλα, κουκουνάρια, φτερά, νεκρά έντομα, πολύχρωμα φύλλα, βελανίδια, κομμάτια ξύλου κ.ά. Αν δεν ενθουσιαστούν με την ιδέα να ξέρετε ότι ένας μικρός μεγεθυντικός φακός μετατρέπει έναν κάπως βαρετό περίπατο σε διασκεδαστική δραστηριότητα. Τα παιδιά λατρεύουν να παρατηρούν τη δραστηριότητα των μικρών ζώων: Στο έδαφος, σε έναν κορμό δέντρου, σε μια μυρμηγκοφωλιά. Μόλις επιστρέψετε στο σπίτι, θα χαρούν με την πρότασή σας να αποθηκεύσουν τους μικρούς τους θησαυρούς σε ένα όμορφο κουτί. Το άνοιγμα του κουτιού τις δύσκολες μέρες της καθημερινότητας, μας πλημυρίζει με ελπίδα και αισιοδοξία και μας βοηθά να σχεδιάσουμε την επόμενη δράση στη φύση. Επιλέγουμε με τα παιδιά να ταξινομούμε πού και πού τους θησαυρούς με βάση τον χρόνο και τη στιγμή που περισυλλέχθησαν. Συζητάμε τις στιγμές που μοιραστήκαμε. Έτσι γυμνάζουμε τη μνήμη χωρίς να έχουμε την ανάγκη της φωτογραφίας και του βίντεο. Σας εύχομαι να ζήσετε αποτυχημένες εξορμήσεις με ανεκπλήρωτους στόχους. Να μάθει το παιδί να συμβιώνει με το αναπάντεχο και να αναπροσαρμόζει με σχετική υπομονή και συνεργατικότητα τους τρόπους με τους οποίους θα περάσετε καλά. Εφόσον έχουμε βιώσει στιγμές στη φύση με κάποια από τα παραπάνω, έχουμε κάπως μάθει τα όρια αντοχής – ανοχής και συνεργασίας και έχει γίνει καραμέλα η ερώτηση «πότε θα ξανά…;», μάλλον ήρθε η ώρα για το επόμενο βήμα. Στην κορυφή ενός βουνού, στην παραλία, δίπλα σε ένα ποτάμι ή μια λίμνη, οργανώστε ένα πικνίκ. Είναι μια πολύ απλή διαδικασία, τα παιδιά το λατρεύουν, είναι κάτι σαν πάρτι για αυτά! Τα καλύτερα πικνίκ μοιράζονται, μη διστάσετε να προσκαλέσετε φίλους ή γείτονες να συμμετάσχουν για μια στιγμή ευχαρίστησης. Μιλήστε τους πιο πριν ότι εκπέμπετε πια σε άλλο μήκος κύματος και θα πρέπει να βάλουν την κάρτα sim σε κινητό δεκαετίας ’90 για λίγες ώρες μαζί σας. Αν μάλιστα έχετε την τύχη να ζήσετε το κλείσιμο της μέρας στη φύση, ξαπλώστε όλοι και δείτε τα αστέρια. Με γυμνό μάτι, μπορούμε ήδη να εκμεταλλευτούμε το θέαμα που μας προσφέρει ο ουρανός. Κατά προτίμηση θα επιλέξουμε ένα μέρος μακριά από πηγές φωτορύπανσης και όσο το δυνατόν πιο καθαρό. Θυμηθείτε να ελέγξετε τον καιρό (με σύννεφα, είναι αμέσως λιγότερο ορατός) και να ντυθείτε ζεστά. Ανάμεσα στη δροσιά της νύχτας, την υγρασία, και την ακινησία, κρυώνουμε γρήγορα! Πιστέψτε με, έχουμε ξεχάσει πόσο απολαυστικό είναι. Αν τελικά τα παιδιά μας το βρουν εξίσου ενδιαφέρον, μπορούμε να εξοπλιστούμε με έναν χάρτη του ουρανού, για μια πιο «επιστημονική» παρατήρηση ή απλώς να αντικρύσουμε τα αστέρια ή ακόμα και πεφταστέρια, ανάλογα με την εποχή χωρίς άλλο σκοπό: Μερικά λάμπουν περισσότερο από άλλα, τα χρώματα μπορεί να διαφέρουν, μερικά φαίνονται να αστράφτουν…
Κάποιοι θα αναρωτηθούν: Αυθαίρετο κείμενο σε στήλη αρθρογραφίας για δρόμους, οχήματα και οδική ασφάλεια. Απαντώ: Αγαπητοί αναγνώστες η αλήθεια είναι ότι σκέφτηκα κάπως συμφεροντολογικά. Έζησα σαν ένα ωραίο όνειρο να εκπαιδεύω ένα παιδί στην οδήγηση με γυμνασμένο και εστιασμένο βλέμμα στο βάθος του δρόμου, που φρεσκάρει τη ματιά του με νέα σημάδια αναφοράς. Που έχει την αίσθηση του κινδύνου στον βαθμό που πρέπει και μπορεί να δεχτεί τις τεχνικές εκείνες που θα μειώσουν τις πιθανότητες να γίνει κάτι κακό. Που προστατεύει πέρα από την οικογένειά του ο,τιδήποτε ζωντανό, σεβόμενος τη διαφορετικότητα και τις ανάγκες του. Έναν υποψήφιο που δεν «γράφει» ανυπόμονος τον επίλογο του κάθε μαθήματος πριν καν αυτό αρχίσει, απαιτώντας οπωσδήποτε από τον ίδιο του τον εαυτό και από μένα να γίνουν πράξη σήμερα όλα αυτά που είχε αρχικά φανταστεί. «Ουδέν άτακτον των φύσει» (Αριστοτέλης).