Η δωροδοκία, καθώς και η απιστία και η υπεξαίρεση σχετικά με την υπηρεσία έχουν «πάρει κεφάλι» τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στα «δημοφιλέστερα» αδικήματα διαφθοράς, με βάση τη λίστα των ποινικών διώξεων που ασκούνται κάθε χρόνο ανά την επικράτεια.
Με γεωμετρική πρόοδο αυξάνεται μάλιστα ο αριθμός των κατηγορουμένων για κακουργηματική δωροδοκία (εμφάνισε αύξηση κατά 169% ανάμεσα στο 2014 και στο 2015), ενώ μεγάλη αυξητική τάση παρουσιάζει και ο αριθμός όσων διώκονται για κακουργηματική απιστία (αύξηση κατά 23%).
Την ίδια ώρα οι αρμόδιες διωκτικές αρχές, αξιοποιώντας και τις ολοένα και περισσότερες καταγγελίες (στη μεγάλη πλειοψηφία τους επώνυμες, καθώς οι ανώνυμες υποχωρούν σταδιακά), εντοπίζουν αλλά και δεσμεύουν πολλαπλάσια περιουσιακά στοιχεία, σε σύγκριση με το άμεσο παρελθόν, «μπλοκάροντας» ποσά, κινητά (πολύτιμα μέταλλα, πίνακες, τιμαλφή, κ.λπ.) αλλά και ακίνητα, ως προϊόντα εγκλήματος.
Τα στοιχεία για την «ανθρωπογεωγραφία» της διαφθοράς, που αντλεί κανείς από τις πολυσέλιδες εκθέσεις που συνέταξε για πρώτη φορά η Γενική Γραμματεία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς (ΓΕΓΚΑΔ), στο πλαίσιο της 15μηνης δράσης της, είναι και ανησυχητικά, αλλά και αισιόδοξα γιατί δείχνουν ότι «έχει μπει το νερό στο αυλάκι» για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των σοβαρότερων οικονομικών αδικημάτων, όπως φαίνεται και από τις επίσης ιδιαίτερα αυξημένες δικογραφίες, αλλά και κατασχέσεις σε υποθέσεις φοροδιαφυγής.
Βέβαια δεν λείπουν τα προβλήματα στο κυνήγι της διαφθοράς, αφού σε αρκετούς ελεγκτικούς μηχανισμούς υπάρχουν κενά και ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό και κατάλληλη υποδομή, με συνέπεια να καθυστερεί αναπόφευκτα η εξιχνίαση σημαντικών αδικημάτων, κυρίως στον τομέα της φοροδιαφυγής, όπου έχουν σωρευτεί πλέον πολλές χιλιάδες υποθέσεις προς έλεγχο, με την απειλή της παραγραφής να επικρέμαται και για τα «συγγενή» αδικήματα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές ενέργειες («ξέπλυμα χρήματος»).
Πέντε νέα νομοσχέδια
Γι’ αυτό θα προωθηθούν σύντομα νομοθετικές αλλαγές με 5 νομοσχέδια, που προβλέπουν άλλον τρόπο συντονισμού και προγραμματισμού δράσεων, καλύτερη στελέχωση υπηρεσιών.
Οσον αφορά τον γεωγραφικό χάρτη της εγκληματικότητας στον τομέα της διαφθοράς, τα σκήπτρα κρατά φυσικά η Αττική ως η πολυπληθέστερη περιοχή της χώρας, με τη συμπρωτεύουσα να ακολουθεί στη σχετική λίστα.
Παράλληλα αυξητική τάση εμφανίζουν οι καταγγελίες για διαφθορά κατά δημοσίων υπαλλήλων και αστυνομικών όπως και οι ποινικές διώξεις σε βάρος των τελευταίων.
Στη μεγάλη πλειοψηφία τους τα αδικήματα διαφθοράς είναι κακουργήματα, σε ποσοστό που προσεγγίζει το 60%.
Στα «καλά νέα» του αγώνα κατά της διαφθοράς, συγκαταλέγονται «η πρωτιά» της Ελλάδας πανευρωπαϊκά στον αριθμό κατασχέσεων λαθραίων τσιγάρων (630 εκατ. τσιγάρα «πιάστηκαν» πέρσι, που αντιστοιχούν σε φόρους και δασμούς ύψους 114,5 εκατ. ευρώ), όπως και το γεγονός ότι η Αρχή για το ξέπλυμα εντόπισε και δέσμευσε ως προϊόντα εγκλήματος περιουσιακά στοιχεία ύψους 1,5 δισ. ευρώ την τελευταία 4ετία, από τα οποία 230 εκατ. το 2014, άλλα 566 εκατ. το 2015, και άλλα 342 εκατ. μόλις στο α΄ εξάμηνο του 2016.
Παράλληλα, οι αρμόδιες εισαγγελικές αρχές (Εισαγγελία Διαφθοράς, Οικονομικοί Εισαγγελείς) έφεραν έσοδα 40 εκατ. ευρώ μόνο από τα εξοπλιστικά και κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων ύψους 400 εκατ., ενώ οι έλεγχοι στις λίστες μεγαλοκαταθετών οδήγησαν σε καταλογισμούς συνολικά 280 εκατ. ευρώ.
Στη «λίστα Λαγκάρντ», ενώ το 2014 ξεκίνησε έλεγχος για 154 υποθέσεις και ολοκληρώθηκε για 38 με βεβαίωση ποσών 23,4 εκατ. ευρώ (μέσος όρος 617.794 ευρώ ανά υπόθεση), το 2015 ξεκίνησε έλεγχος 84 υποθέσεων, ολοκληρώθηκαν 96 και βεβαιώθηκαν 174 εκατ. (μέσος όρος 1,8 εκατ. ανά υπόθεση).
Παράλληλα στην υπόθεση των 65 CD καταλογίστηκαν ποσά 100 εκατ., ενώ από τη λίστα Μπόργιανς ταυτοποιήθηκαν πολλοί και έχουν σχηματισθεί πάνω από 1.000 δικογραφίες, όπου απαιτείται να «τρέξουν» όλοι οι φορολογικοί έλεγχοι.
Η Εισαγγελία Διαφθοράς έχει στείλει ήδη στην ανάκριση 200 σημαντικές υποθέσεις (για διάφορα νοσοκομεία, όπως το Ντυνάν, την Αγροτική, εξοπλιστικά προγράμματα κ.λπ.) και επεξεργάζεται πολλές ακόμα, επανελέγχοντας και τις δικογραφίες που ανασύρθηκαν από το αρχείο και αφορούν τον επιχειρηματία Αν. Βγενόπουλο.
Ανάμεσα στα σημαντικά στοιχεία των εκθέσεων συγκαταλέγονται και οι ακόλουθες διαπιστώσεις:
• Το 2014 οι περισσότερες ποινικές διώξεις αφορούσαν αδικήματα δωροδοκίας, απιστίας, υπεξαίρεσης (κακουργήματα και πλημμελήματα) και μολονότι μειώθηκαν οι διώξεις κατά 30%, παρέμεινε εξίσου μεγάλος αριθμός κατηγορουμένων, καθώς ήταν πολύ περισσότεροι και οι εμπλεκόμενοι (στην κακουργηματική δωροδοκία από 68 κατηγορούμενοι το 2014 ανέβηκαν σε 183, ενώ στην κακουργηματική απιστία από 320 σε 395). Οι κατηγορούμενοι για όλες τις μορφές δωροδοκίας κυμαίνονται σε 463 και 539 για καθεμία από τις δύο τελευταίες χρονιές, ενώ η κακουργηματική απιστία προηγείται σε αριθμό δικογραφιών, καταλαμβάνοντας το 28%-30% των υποθέσεων διαφθοράς.
• Η μεγαλύτερη συγκέντρωση ποινικών διώξεων υπάρχει στην Αθήνα, αλλά το 2014 παρατηρήθηκε στις εισαγγελίες Βόλου (9), Κοζάνης (11), Λάρισας (11) και Σερρών (9) συγκριτικά αυξημένος αριθμός διώξεων, σε σχέση με το σύνολο των εισαγγελιών της επικράτειας, ενώ το 2015 είχαμε αυξημένες διώξεις στις εισαγγελίες Θεσσαλονίκης (10), Ιωαννίνων (7), Κοζάνης (5), Σερρών (6).
Καταγγελίες
Αυξημένες είναι οι καταγγελίες για διαφθορά σε βάρος υπαλλήλων του δημόσιου τομέα στο πλαίσιο του εσωτερικού ελέγχου, καθώς από 30 το 2014 και 95 το 2015 εκτοξεύθηκαν σε 121, μόλις το α΄ πεντάμηνο του τρέχοντος έτους. Παράλληλα οι ποινικές διώξεις που ασκήθηκαν κατά δημοσίων υπαλλήλων ήταν 135 το 2014 και 80 το 2015 (κυρίως παράβαση καθήκοντος, δωροδοκία, εκβίαση), ενώ το α΄ 4μηνο του 2016 έφθασαν τις 41 (κυρίως απιστία και δωροδοκία), ενώ αποδέκτες των περισσοτέρων καταγγελιών είναι από την έναρξη του έτους οι υπηρεσίες ΟΤΑ (71), νοσοκομεία (38), υπουργεία (27) κ.λπ.
• Οι καταγγελίες κατά αστυνομικών από 221 το 2014 και 101 το 2015 ανέβηκαν σε 359 το α΄ 4μηνο του 2016 (κυρίως παράβαση καθήκοντος, κατάχρηση εξουσίας, ψευδή βεβαίωση, δωροληψία, κλοπή), ενώ ο αντίστοιχος πίνακας ποινικών διώξεων κατέγραψε 133 το 2014 και 110 το 2015 (κυρίως για παράβαση καθήκοντος, κατάχρηση εξουσίας, υπεξαίρεση) καθώς και 77 διώξεις μέσα σε 4 μόλις μήνες του 2016 για παράβαση καθήκοντος (38), κατάχρηση εξουσίας (12), ψευδή βεβαίωση (8), πλαστογραφία (7), δωροδοκία (4) κ.λπ.
• Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, οι περισσότερες διώξεις το 2014 έγιναν στην Αθήνα (221), στη Θεσσαλονίκη (67), στον Πειραιά (54), στην Κατερίνη (48) κ.λπ., κατά 1.656 υπαλλήλων (932 του ευρύτερου δημόσιου τομέα, 452 αιρετών, 250 των σωμάτων ασφαλείας-Λιμενικού κ.λπ.), ενώ εκδόθηκαν 40 παραπεμπτικά βουλεύματα και 130 καταδίκες (87 του ευρύτερου δημόσιου τομέα, 29 αιρετοί, 14 σωμάτων ασφαλείας- Λιμενικού κ.λπ.
• Στην Αρχή για το ξέπλυμα, οι αναφορές ύποπτων συναλλαγών από 15.746 το 2014 και 23.559 το 2015, μειώθηκαν σε 3.218 το α΄ εξάμηνο του 2016, ενώ το δεσμευθέν εγκληματικό προϊόν για φοροδιαφυγή από 48,7 εκατ. το 2014 και 254 εκατ. το 2015, έφθασε τα 173,5 εκατ. στο α΄ εξάμηνο του 2016, φανερώνοντας ραγδαία τάση ανόδου.
Την περίοδο 2012-2015
1.388 υπάλληλοι αποπέμφθηκαν από το Δημόσιο
Το 2015 διώχθηκαν ποινικά 1.352 (698 του ευρύτερου δημόσιου τομέα, 425 αιρετοί, 222 των σωμάτων ασφαλείας-Λιμενικού κ.λπ., ενώ παραπέμφθηκαν σε δίκη 31 (17 σωμάτων ασφαλείας-Λιμενικού, 11 του ευρύτερου δημόσιου τομέα κ.λπ.) και καταδικάστηκαν 64 (59 του ευρύτερου δημόσιου τομέα, 6 σωμάτων ασφαλείας κ.λπ.) και το α΄ δίμηνο του 2016 διώχθηκαν ποινικά 367 (204 του ευρύτερου δημόσιου τομέα, 87 αιρετοί, 62 σωμάτων ασφαλείας, 10 καθηγητές ΑΕΙ κ.λπ.), παραπέμφθηκαν 7 του ευρύτερου δημόσιου τομέα και καταδικάστηκαν 14 (12 δημόσιοι υπάλληλοι και 2 σωμάτων ασφαλείας.
Για παρατυπίες στις περιουσιακές δηλώσεις «πόθεν έσχες» της οικονομικής χρήση 2014 παραπέμφθηκαν στις εισαγγελικές αρχές συνολικά 115, μεταξύ των οποίων 32 ιατροί διευθυντές ΕΣΥ, 24 εκπρόσωποι ΟΤΑ (δήμαρχοι, κ.λπ.), από 11 εκπρόσωποι και μέλη ΝΠΔΔ ή εταιρειών σε δημόσιες συμβάσεις, 9 πρόεδροι και μέλη αξιολόγησης διαγωνισμών, 8 μέλη ΔΣ αθλητικών ομοσπονδιών, 4 περιφερειάρχες κ.λπ.
Στο μέτρο που η πειθαρχική διαδικασία αξιοποιήθηκε ως μέσο πρόληψης και καταστολής της διαφθοράς, ολοκληρώθηκε λόγω πειθαρχικής ή ποινικής τους καταδίκης η διαδικασία αποχώρησης 133 υπαλλήλων το 2012, άλλων 218 το 2013, άλλων 695 το 2014, ενώ το 2015 οι αποχωρήσεις αυτές μειώθηκαν σε 342, τη στιγμή που το ίδιο έτος εκκρεμούσαν 2.185 υποθέσεις στο πρωτοβάθμιο και 249 στο δευτεροβάθμιο πειθαρχικό, που εξέδωσαν αποφάσεις για 112 και 69 οριστικές παύσεις, αντίστοιχα.
Τα νέα μέτρα
Ενίσχυση ελέγχων και ανταλλαγή πληροφοριών
Στα μελετώμενα νέα μέτρα συγκαταλέγεται η ίδρυση Γραφείου Καταγγελιών υπό την εποπτεία εισαγγελέα για παρατυπίες και υπόνοιες απάτης στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, όπως και η σύσταση ειδικού μηχανισμού για συντονισμό και ανταλλαγή πληροφοριών, της Εθνικής Επιτροπής για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς.
Επίσης θα προωθηθεί ενοποίηση ελεγκτικών μηχανισμών στο Ενιαίο Σώμα Επιθεώρησης και Ελέγχου (ΕΣΕΠΕ) υπό την εποπτεία εισαγγελέα, ώστε να υπάρχει κεντρικός και πιο αποτελεσματικός προγραμματισμός.
Στην ίδια λογική θα προωθηθεί η αναμόρφωση της χρηματοδότησης των κομμάτων με εξασφάλιση μεγαλύτερης διαφάνειας σε τραπεζικές δανειοδοτήσεις, ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις, στη δημοσιότητα οικονομικών στοιχείων, ενώ θα εισαχθεί και στη χώρα μας ο θεσμός των «whistleblowers» («μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος») που, έναντι κινήτρων και ευνοϊκής μεταχείρισης, καταγγέλλουν καταχρηστικές πρακτικές, που χρησιμοποιούν επιχειρήσεις-φορείς όπου απασχολούνται.
Κίνητρα για αποδοχή της παράβασης
Στην προσπάθεια ενίσχυσης των διοικητικών κυρώσεων και περιορισμού των δικαστικών υποθέσεων, μελετώνται σημαντικά μέτρα, όπως να αντικατασταθούν οι διοικητικές αδειοδοτήσεις με τη διαδικασία της «γνωστοποίησης», να δοθούν στον ελεγχόμενο πολίτη κίνητρα ώστε να αποδέχεται οικειοθελώς την παράβαση, προκειμένου να μην εξελίσσεται η υπόθεση δικαστικά (π.χ. μείωση προστίμων εάν αποδεχθεί την παράβαση, αύξηση του αριθμού των παραβάσεων που επισύρουν συγκεκριμένες κυρώσεις), αλλά και να επιτυγχάνεται αυξημένη εισπραξιμότητα.
• 169% αυξήθηκε ο αριθμός των κατηγορουμένων για κακουργηματική δωροδοκία ανάμεσα στο 2014 και στο 2015
• 60% των αδικημάτων διαφθοράς είναι κακουργήματα
• 121 καταγγελίες έγιναν το πρώτο πεντάμηνο του 2016 και αφορούν δημοσίους υπαλλήλους, όταν όλο το 2015 δεν ξεπέρασαν τις 95
• 40 εκατ. € μπήκαν στα δημόσια ταμεία μόνο από εξοπλιστικά και κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων
• 96 υποθέσεις της λίστας Λαγκάρντ ολοκληρώθηκαν το 2015 και βεβαιώθηκαν 174 εκατ. ευρώ
• 200 σημαντικές υποθέσεις που αφορούν νοσοκομεία, τράπεζες, εξοπλιστικά έχουν σταλεί στον ανακριτή
• 359 καταγγελίες κατά αστυνομικών το πρώτο τετράμηνο του 2016 αντί 101 περιπτώσεων το 2015
• 221 διώξεις έγιναν το 2014 στην Αθήνα, παίρνοντας τα «σκήπτρα» της διαφθοράς
• 1.352 διώχθηκαν ποινικά το 2015 (698 του ευρύτερου δημοσίου τομέα, 425 αιρετοί, 222 των σωμάτων ασφαλείας – Λιμενικού κ.λπ.)
• 115 άτομα παραπέμφθηκαν στις εισαγγελικές αρχές για παρατυπίες στις περιουσιακές δηλώσεις «πόθεν έσχες» της οικονομικής χρήσης 2014
Πηγή www.ethnos.gr