Διπλασιάστηκε σχεδόν σε μια τριετία (2013-2015) ο αριθμός των αποποιήσεων κληρονομιών στον Βόλο, σύμφωνα με στοιχεία του Ειρηνοδικείου, που είδαν χθες το φως της δημοσιότητας και αναφέρθηκαν και στη Βουλή, στο πλαίσιο της διαδικασίας του κοινοβουλευτικού ελέγχου.
Η φορολογία και τα χρέη καθιστούν ασύμφορη την αποδοχή κληρονομιών για εκατοντάδες Βολιώτες, που πλέον τις αποποιούνται.
Στο Ειρηνοδικείο Βόλου οι αποποιήσεις από 357 το 2013, αυξήθηκαν σε 474 το 2014 και έφθασαν στις 710 πέρυσι. Εκατοντάδες Βολιώτες επιλέγουν να μην κάνουν αποδοχή κληρονομιών προκειμένου να μην κληρονομήσουν χρέη των συγγενών τους, αλλά και επειδή δεν μπορούν να ανταποκριθούν στη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, την οποία δεν μπορούν παράλληλα και να πουλήσουν εύκολα.
Συνολικά, οι αποποιήσεις κληρονομιών, με βάση τα στοιχεία από τα Ειρηνοδικεία όλης της χώρας, ανήλθαν το 2015 σε 45.627, από 29.200 που ήταν το 2013 και 41.386 που ήταν το 2014.
Οι νόμιμοι κληρονόμοι αποθανόντων συγγενών αποφασίζουν ότι δεν μπορούν να αναλάβουν το βάρος των χρεών των κληρονομιών και έτσι επιλέγουν την οδό της αποποίησής τους.
Οι περιπτώσεις συγγενών που αποποιούνταν κληρονομιά ήταν τα προηγούμενα χρόνια συνήθως αποτέλεσμα «συναινετικών» αποφάσεων μεταξύ των κληρονόμων για την ευνοϊκότερη διανομή της περιουσίας. Τα τελευταία χρόνια, όμως, βασικότερος λόγος είναι τα χρέη, που συνοδεύουν τα ακίνητα ή τον αποθανόντα. Το μεγάλο βάρος του φόρου κληρονομιάς σε συνδυασμό με τη γενικότερη απαξίωση της ακίνητης περιουσίας, που δυσχεραίνει την πώληση ή και την εκμετάλλευσή της, αποτελεί τον δεύτερο αποτρεπτικό παράγοντα.
Ακόμη ένας λόγος που οδηγεί στη μη αποδοχή κληρονομιάς, είναι ο φόβος των κρυφών χρεών (προς ιδιώτες ή Δημόσιο), τα οποία μπορεί να μη γνωρίζει το συγγενικό περιβάλλον.
Γεγονός, πάντως, παραμένει ότι οι αποποιήσεις κληρονομιών έχουν αυξηθεί δραματικά την τελευταία τριετία.
Η κύρια αιτία της αύξησης αιτήσεων αποποίησης κληρονομιάς είναι η απαξίωση του ελληνικού ακινήτου, η οποία έχει άμεση σχέση με την υπερφορολόγησή του και με την περιορισμένη δυνατότητα ρευστοποίησής του.
Παράλληλα, η κληρονομιά δημιουργεί επιπρόσθετα βάρη, καθώς αλλάζει αυτομάτως τη φορολογική και δανειακή συμπεριφορά των πολιτών. Δημιουργεί πλασματικές φορολογικές αξίες, που επηρεάζουν επιδόματα, όπως για παράδειγμα το επίδομα ανεργίας ή το ΕΚΑΣ. Σε επίπεδο δανειοδότησης η αποδοχή κάποιου ακινήτου μέσω κληρονομιάς αλλάζει αυτομάτως την προστασία που παρέχει ο νόμος Κατσέλη.
Τι ορίζει η νομοθεσία
Η προθεσμία για την αποποίηση της κληρονομιάς είναι τέσσερις (4) μήνες από τότε που ο κληρονόμος έλαβε γνώση της επαγωγής και του λόγου της κληρονομιάς. Η τελευταία βραχεία προθεσμία παρατείνεται και γίνεται ένα (1) έτος σε περίπτωση που ο κληρονόμος ήταν κάτοικος εξωτερικού ή σε περίπτωση που η επαγωγή της κληρονομιάς έγινε όσο ο κληρονόμος κατοικούσε στην αλλοδαπή.
Σε περίπτωση που η κληρονομία είναι κατάχρεη, υπάρχει δυνατότητα να προστατευτεί ο κληρονόμος χωρίς να χρειάζεται να αποποιηθεί απαραιτήτως την κληρονομιά. Αναλυτικότερα, με τον θάνατο του κληρονομούμενο, η κληρονομία του επάγεται κατευθείαν στους κληρονόμους του και ενοποιείται με την προσωπική τους περιουσία. Μετά λοιπόν από τη συγχώνευση των περιουσιών, η περιουσία καθίσταται ένα ενιαίο σύνολο τόσο για τους ατομικούς δανειστές του κληρονόμου, όσο και για τους δανειστές του κληρονόμου. Για να μην πληρώσει λοιπόν ο κληρονόμος με την ατομική του περιουσία τους δανειστές του κληρονομούμενου, μπορεί να προβεί σε αποδοχή της κληρονομίας με το ευεργέτημα της αποδοχής. Η διαδικασία αυτή γίνεται με δήλωση που υποβάλλεται στη Γραμματεία του κατά τόπον αρμοδίου Πρωτοδικείου (με βάση τον τόπο της τελευταίας κατοικίας ή διαμονής του κληρονομούμενου) και για την οποία συντάσσεται σχετική έκθεση.
Αποτελέσματα της αποδοχής της κληρονομιάς με το ευεργέτημα της αποδοχής είναι ότι ο κληρονόμος ευθύνεται εφεξής για τα χρέη της κληρονομιάς μέχρι το ενεργητικό της κληρονομιάς. Δηλαδή για το παθητικό της κληρονομιάς δεν ευθύνεται πλέον με την προσωπική του περιουσία παρά μόνο με το ενεργητικό της κληρονομίας και όσο αυτό επαρκεί. Ο κάθε κληρονόμος ασκεί το δικαίωμα της αποδοχής με το ευέργητα της αποδοχής για τον εαυτό του ξεχωριστά.
Ωστόσο έκαστος κληρονόμος που θα προβεί σε αποδοχή της κληρονομιάς με το ευεργέτημα της απογραφής πρέπει να ανταποκριθεί σε συγκεκριμένες υποχρεώσεις, διαφορετικά μπορεί να εκπέσει από το ευεργέτημα αυτό και καθίσταται απλός κληρονόμος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Συγκεκριμένα πρέπει: α) Να συντάξει απογραφή του ενεργητικού και παθητικού της περιουσίας εντός προθεσμίας τεσσάρων (4) μηνών από τη δήλωση αποδοχής ενώπιον Συμβολαιογράφου, β) η απογραφή που θα συνταχθεί να μην είναι ανακριβής εκ δόλου ή να μη διαχειρίζεται την κληρονομική ομάδα δόλια και γ) να μην εκποιήσει ακίνητα της κληρονομίας χωρίς προηγούμενη άδεια δικαστηρίου.