Διήμερο αφιέρωμα στη Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν

Το διήμερο 1 και 2 Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί στο αμφιθέατρο «Γιάννης Κορδάτος» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας επιστημονική εκδήλωση προς τιμή της ομότιμης καθηγήτριας Ρίκης Βαν Μπούσχοτεν. Η εκδήλωση διοργανώνεται από το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (ΙΑΚΑ) και από ομάδα αποφοίτων του τμήματος με την ευγενική υποστήριξη του Ολλανδικού Ινστιτούτου Αθηνών και των εκδόσεων Πλέθρον.
Η Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν σπούδασε ιταλική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και νεότερη ελληνική λογοτεχνία και ιστορία στα Πανεπιστήμια Ουτρέχτης και Ιωαννίνων. Έλαβε το διδακτορικό της δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ το 1987. Εργάστηκε ως μεταφράστρια του ελληνικού τμήματος του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1980 έως το 2000. Το 2000 εκλέχθηκε αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Εργάστηκε στο τμήμα μέχρι τη συνταξιοδότησή της το 2015. Στο τμήμα δίδαξε για χρόνια μαθήματα ανθρωπολογίας και προφορικής ιστορίας, εισάγοντας το συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πολύγλωσση και κοινωνικά και πολιτικά ενεργή από νεαρή ηλικία, η Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν ασχολήθηκε ερευνητικά με θέματα προφορικής ιστορίας, κοινωνικής μνήμης, εθνοτισμού και ανθρωπολογίας των μετασοσιαλιστικών κοινωνιών και της μετανάστευσης.
Δημοσίευσε πολλά βιβλία και άρθρα στα ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ισπανικά. Το 1997 κυκλοφόρησε το βιβλίο της Ανάποδα χρόνια. Συλλογική μνήμη και ιστορία στο Ζιάκα Γρεβενών, 1900-1950, που αποτέλεσε τομή για την ανάπτυξη της προφορικής ιστορίας στην Ελλάδα και για τη μελέτη των κοινωνικών διαστάσεων της πυκνής δεκαετίας του 1940. Είναι ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας κι έχει οργανώσει πλήθος συνεδρίων και εκδηλώσεων. Συνεχίζει να διδάσκει προφορική ιστορία σε σεμινάρια και ομάδες.
Έχει ασχοληθεί με την τοπική ιστορία του Βόλου και της Μαγνησίας, διεξάγοντας είτε αυτόνομα είτε στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και δράσεων του Εργαστηρίου Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, το οποίο διηύθυνε μέχρι το 2015, εκατοντάδες συνεντεύξεις που σχετίζονται με την ιστορία, σύγχρονη ή παλαιότερη, του Βόλου και της Μαγνησίας. Ακόμη, υπήρξε επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του τμήματος ΙΑΚΑ στο πρόγραμμα «Σχεδιάζοντας το Μουσείο Πόλης του Βόλου». Σημαντική ήταν η δουλειά της για την ανάδειξη της μνήμης των γεγονότων του 1943 στη Δράκεια Πηλίου. Είναι ενεργό μέλος της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας Βόλου.
Το 2011 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις University of Chicago Press το βιβλίο που έγραψε μαζί με τον Loring Danforth, Children of the Greek Civil War. Refugees and the Politics of Memory, το οποίο και έλαβε το Edmund Keeley Book Prize της Modern Greek Studies Association το 2013. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2015 από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια με τίτλο Παιδιά του ελληνικού Εμφυλίου, Πρόσφυγες και πολιτική της μνήμης. Το βιβλίο, προϊόν πολύχρονης έρευνας σε πολλές χώρες, έδωσε φωνή στα παιδιά του εμφυλίου πολέμου και ανέδειξε τη μοναδική, αλλά επίπονη εμπειρία τους.
Στην εκδήλωση θα συμμετέχουν ερευνητές και ερευνήτριες, κυρίως κοινωνικοί ανθρωπολόγοι και ιστορικοί, οι οποίοι θα παρουσιάσουν εισηγήσεις που άπτονται των ερευνητικών θεμάτων, με τα οποία καταπιάστηκε στον ακαδημαϊκό της βίο η τιμώμενη: Η ιστοριογραφία και η ανθρωπολογία της δεκαετίας του 1940, η μνήμη και οι πολιτικές της, η εφαρμοσμένη προφορική ιστορία, η μεθοδολογία και τα διλήμματα της προφορικής ιστορίας. Η κεντρική ομιλία θα γίνει από την ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Έφη Βουτυρά. Η εκδήλωση θα κλείσει με στρογγυλό τραπέζι για την πορεία της κοινωνικής ανθρωπολογίας στην Ελλάδα με συμμετοχή της τιμώμενης.
Η εκδήλωση μπορεί μόνο εν μέρει να αποτυπώσει την προσφορά της Ρίκης Βαν Μπούσχοτεν στις ανθρωπολογικές και ιστορικές σπουδές στον ελληνικό χώρο, τη συνεισφορά της στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και την τοπική κοινωνία, αλλά και το θάρρος της να ερευνήσει θέματα δύσκολα και ευαίσθητα. Θάρρος που της στοίχισε, καθώς δεν ήταν λίγες οι φορές που η ίδια στοχοποιήθηκε επιμέρους ή ταυτόχρονα για το φύλο της, την καταγωγή της, την πολιτική της ταυτότητα και τις επιστημονικές της θέσεις. Θάρρος που η ίδια, όμως, είχε κι έχει, αφιερώνοντας μια ζωή στην αναζήτηση των ανθρωπίνων φωνών και των ιστοριών τους. Πολύ συχνά μάλιστα των φωνών και των ιστοριών που κανείς προσπερνάει ή δεν σκέφτεται να ακούσει.
Περισσότερες πληροφορίες για την εκδήλωση στον εξής σύνδεσμο: https://ha.uth.gr/index.php?page=events-search.display&a=597.
Το πρόγραμμα της πρώτης μέρας Παρασκευή 1 Ιουλίου:
-17.30-18.00, άνοιγμα εργασιών από την οργανωτική επιτροπή, χαιρετισμοί, Ιωάννα Λαλιώτου, αντιπρύτανης Έρευνας και Διά Βίου Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τάκης Πολίτης, κοσμήτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Δημήτρης Παλαιοθόδωρος, πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Δάφνη Τραγάκη, διευθύντρια Τομέα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Prof. Dr. Ann Brysbaert, διευθύντρια του Ολλανδικού Ινστιτούτου Αθηνών.
18.00-19.45:
-«Ανάποδα χρόνια»: ιστοριογραφία και ανθρωπολογία της δεκαετίας του 1940 (συντονισμός: Άννα Ματθαίου), Τασούλα Βερβενιώτη, Από τον Ζιάκα Γρεβενών στα παιδιά του εμφυλίου, Πολυμέρης Βόγλης, Οι μαρτυρίες ως πηγή για την μελέτη του παρελθόντος: Οι φωνές των υποκειμένων, Βασίλης Δαλκαβούκης, Ανθρωπολογία της μνήμης, προφορική Ιστορία και η κρίσιμη δεκαετία του 1940, Μια απόπειρα αποτίμησης, Μάνος Αυγερίδης, Πολιτικές διαχείρισης του παρελθόντος: το ελληνικό κράτος και η ιστοριογραφία της Αντίστασης.
-20.15-21.15:
Πολιτικές της μνήμης και της λήθης (συντονισμός: Μήτσος Μπιλάλης), Ελένη Σιδέρη, Ποιος θυμάται την Τώνια; Κινηματογραφική Πολιτική, Μνήμη και το Ευρωπαϊκό Σινεμά, Πηνελόπη Παπαηλία, Η μνήμη της αποικιοκρατίας στην Ευρώπη σήμερα: Σκέψεις για μνημεία που (δεν) αποκαθηλώνονται, Ποθητή Χαντζαρούλα, Η «μεγάλη» και οι «μικρές» ιστορίες: Συμβολή στην ανθρωπολογία της μνήμης της παιδικής ηλικίας.
Με την ευγενική υποστήριξη του Ολλανδικού Ινστιτούτου Αθηνών και των εκδόσεων Πλέθρον.