Πολιτισμός

Χρύσα Μαστοροδήμου: Από τους «γκασταρμπάιτερ» σε μετανάστες νέας γενιάς

 

Το 1960, επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή, υπογράφεται η ελληνογερμανική σύμβαση για την προσέλκυση εργατικού δυναμικού. Ήταν η εποχή που εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες κατέληξαν στα εργοστάσια της Γερμανίας. Ήταν οι λεγόμενοι «gastarbeiter», δηλαδή προσωρινοί εργάτες, όπως τους αποκαλούσαν υποτιμητικά οι Γερμανοί. Μισό αιώνα και πλέον αργότερα, η ιστορία δείχνει να επαναλαμβάνεται. Το μυθιστόρημα «Τα τεμάχια» της Χρύσας Μαστοροδήμου, που πραγματεύεται το συγκεκριμένο ζήτημα, είναι, πάντως, πολλά περισσότερα από ένα χρονικό της ελληνικής μετανάστευσης.

Η Λαρισαία εκπαιδευτικός την προσεχή Πέμπτη στις 19.30, θα παρουσιάσει το βιβλίο της στο Πορφυρογένειο Ίδρυμα Αγριάς, σε μία εκδήλωση όπου θα δώσει το «παρών» και η χορωδία Παραδοσιακού Τραγουδιού Ομίλου Ερευνών Πηλίου, «ντύνοντας» μουσικά την παρουσίαση. Η κ. Μαστοροδήμου, η οποία στο παρελθόν έχει διακριθεί για τα ποιητικά της κείμενα από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών, μιλώντας για το μυθιστόρημά της, είπε: «Σίγουρα μιλάμε για ένα χρονικό της ελληνικής μετανάστευσης. Αυτό ήταν το αρχικό σκεπτικό. Σε ένα δεύτερο επίπεδο είναι μία καταγραφή της θέσης της γυναίκας από εκείνα τα χρόνια μέχρι σήμερα. Μιλάμε για γυναίκες που ζούσαν στην ύπαιθρο, δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα με τις αστές, αναγκάζονταν να δεχθούν π.χ. επιλογή συζύγου από τους γονείς και δεν μπορούσαν καν να αντιδράσουν. Το θεωρούσαν δεδομένο. Μπορεί τώρα να μας φαίνεται πολύ μακρινό, αλλά δεν έχει και πολλά χρόνια που έπαψε να συμβαίνει. Και το τρίτο επίπεδο, είναι η καταγραφή της ηθογραφίας. Μιλάμε για ένα ηθογραφικό μυθιστόρημα. Έχει πολλές πλευρές το βιβλίο, ενώ εμπλέκεται και το δημοτικό τραγούδι. Ως παιδί των ‘70s, επειδή μεγάλωσα στο χωριό μέχρι το δημοτικό, έχω στη μνήμη μου ακούσματα από δημοτικά τραγούδια, τα οποία ήταν μία μορφή επανάστασης για τις γυναίκες εκείνης της εποχής, ένας τρόπος να εκφράζονται. Γι’ αυτό και στην παρουσίαση επιλέχθηκε η χορωδία του Ομίλου Ερευνών Πηλίου».
Με την κεντρική ηρωίδα να έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία, αφού και η οικογένεια της Χρύσας Μαστοροδήμου βρέθηκε κάποτε στη Γερμανία, η ζωή των Ελλήνων γκασταρμπάιτερ αναβιώνει με τρόπο μοναδικό από τη συγγραφέα, όπως και οι συνέπειες της αθρόας μετανάστευσης στα μετεμφυλιακά χρόνια: «Τότε άρχισε η απογύμνωση και ερημοποίηση της ελληνικής υπαίθρου. Ένα φαινόμενο που διήρκησε μέχρι και τη δικτατορία. Ειδικά για τους ανθρώπους της επαρχίας, παρουσίαζαν ως μια πολύ μεγάλη ευκαιρία τη μετανάστευση στη Γερμανία, γιατί δουλειές στην Ελλάδα δεν υπήρχαν καν. Όμως, φυσικά δεν ήταν έτσι. Ήταν πολύ σκληρές οι συνθήκες υπό τις οποίες έζησαν εκείνοι οι μετανάστες. Και πολλοί δεν άντεχαν, επέστρεφαν. Και η Κατερίνα, όπως ονόμασα την πρωταγωνίστρια, έχοντας βιώσει τη μετανάστευση, αρχικά μέσω του συζύγου και μετά της ιδίας, σε μία δεύτερη φάση βλέπει τα παιδιά της να μεταναστεύουν. Και μία γυναίκα που έχει αγωνιστεί σκληρά για να προσφέρει μία καλύτερη μόρφωση στα παιδιά της, δεν το αντέχει αυτό. Πίστευε ότι η ζωή στην Ελλάδα θα είχε πάει προς το καλύτερο. Όταν συνειδητοποιεί ότι οδηγούμαστε στο ίδιο σημείο, αυτό την πληγώνει, και μακάρι να διαψευστώ, αλλά θεωρώ ότι η αναζήτηση μίας καλύτερης τύχης μακριά από την Ελλάδα για πολλούς νέους θα συνεχιστεί. Γι’ αυτό και η Κατερίνα, είναι ένα σύμβολο για μένα».
Φυσικά, εντύπωση προκαλεί και ο τίτλος, με τη Λαρισαία δασκάλα, η οποία έχει οικογενειακούς δεσμούς με την Αγριά εδώ και είκοσι χρόνια, να λέει: «Όσο και αν φαίνεται απίστευτο, όταν οι Έλληνες πήγαιναν εκεί, οι Γερμανοί εργοδότες χρησιμοποιούσαν αυτόν ακριβώς τον όρο. Κάνοντας έρευνα το ανακάλυψα αυτό. «Τεμάχια» αποκαλούσαν και τους Εβραίους. Άρα, έχουμε να κάνουμε με μία αγαπημένη λέξη των Γερμανών. Έτσι αντιμετωπίζονταν εκείνοι οι άνθρωποι. Και το πιο οξύμωρο; Τη Γερμανία που μας διέλυσε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Έλληνες μετανάστες ήταν εκείνοι που συντέλεσαν να ανθίσει οικονομικά μεταπολεμικά».

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το