Χρήστος Αγιώτης: Η έκδοση ενός βιβλίου αφορά όλους όσοι συμμετέχουν για την ολοκλήρωσή του

Γεννημένος στον χώρο του βιβλίου και των χαρτικών, βιβλιοπώλης από παράδοση, εκδότης από επιλογή και συγγραφέας από προσωπική ανάγκη ο Χρήστος Αγιώτης φέρει με υπερηφάνεια τίτλους και ιδιότητες δημιουργώντας χώρους, διοργανώνοντας εκδηλώσεις απλώνοντας τα όνειρά του. Στόχος του Χρήστου Αγιώτη είναι η προώθηση του βιβλίου και κυρίως η ανάδειξη της αξίας του, σκοπός των ενεργειών του παραμένει πάντα ο ίδιος: Το βιβλίο να μη χάσει τη δύναμή του που είναι οι αναγνώστες του. Σε νέο χώρο και παράλληλα με παλιές συνήθειες να ανηφορίζει στον Άγιο Βλάσιο κάθε καλοκαίρι για εκδηλώσεις ο Χρήστος Αγιιώτης απαντά σε ερωτήσεις που αφορούν, τι άλλο, το βιβλίο…

Στο όνομα της γάτας σας, «Ήβη», με σύμβολο την εικόνα της λειτουργεί ο Εκδοτικός σας Οίκος… Μαύρη γάτα κόντρα στα δεδομένα ή γάτα με τη δυναμική και την ευστροφία του αιλουροειδούς; Εν ολίγοις πώς προέκυψε το επιχειρηματικό σας εγχείρημα;

Το καλοκαίρι του 2008 αγόρασα την πρώτη μου βιβλιοδετική μηχανή και κάποια άλλα μηχανήματα προκειμένου να δώσω μια πιο όμορφη και στέρεα μορφή στις σημειώσεις των φροντιστηρίων της πόλης, αλλά και για να αναβαθμίσουμε τη συγγραφική εργασία των εκπαιδευτικών που «χάνονταν» στις ασπρόμαυρες φωτοτυπίες. Παράλληλα άρχισα να ασχολούμαι με την ψηφιοποίηση παλιών βιβλίων που συχνά ζητούσαν οι μελετητές και φίλοι της ιστορίας του τόπου μας να βρουν στα ράφια του βιβλιοπωλείου. Έγιναν τα πρώτα δοκιμαστικά, και λίγο καιρό μετά τυπώσαμε την πρώτη αυτο-έκδοση με τίτλο «Φούστα μου Χαρά μου» της Τιτίκας Κουτρούμπα – Ρουσοπούλου (2014). Από εκείνη τη στιγμή και μετά έπρεπε απλώς να βρούμε ένα όνομα για τον εκδοτικό μας οίκο που θα ήταν μικρό, εύηχο και αν γινόταν με καρκινική γραφή, δηλαδή να διαβάζεται και ανάποδα. Δεν χρειάστηκε πολύ, γιατί κάθε μεσημέρι στο σπίτι μας περίμενε η Ήβη – η γάτα μας – για χάδια και κεράσματα! Σχεδίασα γρήγορα στο χαρτί μια γάτα μαύρη με λευκό «μπάλωμα» στο στήθος όπως αυτή, και έναν ήλιο από πάνω της – όπως το βιβλιοπωλείο μας – για να την προστατεύει. Η αλήθεια είναι πως δεν σκεφτήκαμε ποτέ πως η μαύρη γάτα αποτελεί κάτι «κόντρα» όπως λέτε στο υποσυνείδητο των ανθρώπων, αλλά ούτε και εστιάσαμε στα χαρίσματα του είδους της. Ίσως μόνο στη συνονόματη θυγατέρα του Δία που είχε αναλάβει την τροφοδοσία των 12 θεών με νέκταρ στον Όλυμπο. Η δική μας Ήβη θα πρόσφερε πνευματική τροφή.

Γεννημένος μέσα στο μελάνι, μεγαλωμένος με τους ήχους των εκτυπωτικών μηχανών, πιστεύετε ότι το βιβλίο εκτός από αξία θα αξιωθεί να μη χαθεί;

Στα τέλη του 1980 – δεν θυμάμαι πότε ακριβώς – σε μια από τις ετήσιες χαρτο-σχολικές εκθέσεις του κλάδου μας ο πατέρας μου συνομιλούσε με τον εκδότη Γ. Δαρδανό (Gutenberg) για το μέλλον του βιβλίου, εκεί άκουσα για πρώτη φορά πως το internet και τα e-books θα ήταν στο μέλλον οι αντικαταστάτες του «χάρτινου» βιβλίου. Από τότε πέρασαν αρκετές δεκαετίες και το φυσικό βιβλίο εξακολουθεί και τυπώνεται σε μεγάλα τιράζ ίσως και ακόμη μεγαλύτερα από τη δεκαετία του ’80. Το φυσικό βιβλίο θα χαθεί μόνο αν η οθόνη και συγκεκριμένα η φωτογραφία, ο ήχος και το βίντεο κυριεύσουν ολοκληρωτικά τις αισθήσεις του ανθρώπου. Όταν πια στα σχολεία δεν θα υπάρχουν «φυσικά» εγχειρίδια και η «γνώση» θα εξάγεται από τις οθόνες υπολογιστών βάση αλγορίθμου. Τότε ίσως μόνο πάψουν να τυπώνουν βιβλία. Αλλά και πάλι όλα όσα θα νομίζουμε ότι γνωρίζουμε από τις μηχανές θα είναι οι γνώσεις που δανείστηκαν οι άνθρωποι από τα βιβλία.

Πρόσφατα προχωρήσατε και σε αλλαγή χώρου. Το βιβλιοπωλείο σας από την οδό Ηπείρου ανηφόρισε πιο κεντρικά, στην οδό Παύλου Μελά με Ερμού. Τι σας οδήγησε εκεί;

Το να στηρίζεις το τοπικό βιβλίο απαιτεί και έναν δικό του χώρο, δηλαδή δεν αρκεί μόνο να τυπώνεις βιβλία και να τα βάζεις στα ράφια του βιβλιοπωλείου, αλλά και να τα υποστηρίζεις με κάθε τρόπο. Με βιβλιοπαρουσιάσεις, λογοτεχνικές συναντήσεις – γνωριμίες. Το πατάρι μας στο νέο κατάστημα είναι ιδανικό για κάθε μικρή λογοτεχνική εκδήλωση και οι λίγες εκδηλώσεις που προλάβαμε να κάνουμε την άνοιξη μας γέμισαν με ενθουσιασμό για το τι μπορούν να αποκομίσουν οι φίλοι του βιβλίου σε ένα στέκι που χωράν λίγοι και καλοί…

Παρατηρείται στην Αθήνα, αλλά και στις άλλες πρωτεύουσες του κόσμου, η ανάδειξη των μικρών βιβλιοπωλείων με τη συνακόλουθη προτίμηση του κοινού… Υπάρχει τελικά σχέση βιβλιοπώλη και πελάτη – αναγνώστη;

Δεν μου αρέσει ιδιαίτερα ο όρος «μικρά βιβλιοπωλεία» προτιμώ τις «οικογενειακές επιχειρήσεις», στην Ελλάδα τουλάχιστον δεν έχει θεσμοθετηθεί επίσημα ως όρος ή εμπορική οντότητα όπως σε ΗΠΑ, Γαλλία κ.ά. Η προτίμηση του κοινού έχει να κάνει πάντα με τον βιβλιοπώλη και τον χώρο-κατάστημα. Δηλαδή ο πελάτης-αναγνώστης είναι αυτός που θα διαλέξει από πού θα ψωνίσει τα βιβλία του, ποιον θα ρωτήσει ή θα ζητήσει να του προτείνει βιβλία. Και αυτή είναι η διαφορά των «μικρών βιβλιοπωλείων» όπως λέτε από το internet και τα σημεία πώλησης βιβλίων στα πολυκαταστήματα. Στα δύο παραπάνω η τοποθέτηση και προώθηση των προϊόντων-βιβλίων έχει να κάνει μόνο με την εμπορική συμφωνία εκδοτών και ιδιοκτητών αλυσίδων. Ενώ σε μια «οικογενειακή επιχείρηση» με το γούστο, τις γνώσεις του καταστηματάρχη, αλλά και την προώθηση βιβλίων από μικρούς εκδότες που συνεργάζονται με τα βιβλιοπωλεία αντί να χρηματοδοτούν την «ύπαρξή τους» στα social media ή τα πολυκαταστήματα. Θα πρέπει όμως να παραδεχτούμε πως υπάρχουν τώρα πια δύο τύποι αναγνωστών αυτοί που προτιμούν τους μικρούς χώρους και αυτοί που εξυπηρετούνται από μεγάλους ή το διαδίκτυο. Η επιλογή είναι καθαρά προσωπική.

Τι θυμόσαστε από τον παλιό Βόλο και τον δικό σας χώρο; Τι έχει αλλάξει και τι δεν πρόκειται κατά τη γνώμη σας να αλλάξει;

Πιο πολύ θυμάμαι τις σχέσεις που είχα ως παιδί με άλλους παλιούς βιβλιοπώλες και τυπογράφους συναδέλφους του πατέρα μου από χρόνια. Να παίζω με τα τυπογραφικά στοιχεία στο μαγαζί του κυρ-Νίκου Ποδηματά και να παρακολουθώ την κ. Χαρίκλεια να προετοιμάζει τις σφραγίδες, τον Αρχοντά να ρυθμίζει με τις ώρες και να παρακολουθεί τις μεγάλες μηχανές ραψίματος-βιβλιοδεσίας, τον Δημοσθένη Πετρούτσο (Όμηρος) να μου λέει ιστορίες από τα ταξίδια του μέχρι τη Φλώρινα και την Καστοριά πουλώντας βιβλία. Αλλά και στο δικό μας τυπογραφείο που τα εργαλεία της δουλειάς των γονιών ήταν για εμάς τους μικρούς παιχνίδια – απαραίτητο κάθε ημέρα το ιώδιο και τα τσιρότα. Αυτά έχουν πια αλλάξει γιατί μεγαλώσαμε. Σχετικά με το τι δεν πρόκειται να αλλάξει, υποθέτω, οι σχέσεις των ανθρώπων μέσα στον χώρο μας. Φέτος το καλοκαίρι σχεδόν κάθε πρωί τις βιβλιοδετικές μου εργασίες στο πατάρι παρακολουθούν και «παίζουν» μαζί μου οι δύο μικροί μου φίλοι και γείτονες, ο Γιάννης και ο Σπύρος, πράγμα που απολαμβάνω όπως απολάμβαναν και οι παλιοί τεχνίτες τη δική μου παρέα …υποθέτω.

Πώς καταλήγει κανείς στην επιλογή ενός βιβλίου; Τι λειτουργεί υπέρ και τι κατά ενός βιβλίου;

Ως εκδότης επιλέγω ό,τι έχει σχέση με τον τόπο μου, την ιστορία, τη λαογραφία, διήγημα, παραμύθι, αλλά και ότι θεωρώ πως θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από το μικρό κοινό που έχουμε φτιάξει ως εκδόσεις ΗΒΗ.

Υπέρ, η γλώσσα! Το γραπτό θα πρέπει να το έχει φροντίσει καλά ο συγγραφέας πριν το παραδώσει σ’ εμένα. Να μην έχει ψεγάδια, ακόμη κι αν στον δρόμο μας για την έκδοση κάποια θα βρεθούν!

Κατά, η αδυναμία να μπορεί να δημιουργηθεί πάντα μια σχέση μεταξύ του εκδότη και του συγγραφέα στην οποία ο πρώτος θα καταφέρει να κάνει τον συγγραφέα να τον εμπιστευθεί ολοκληρωτικά, γιατί μόνο τότε το μελλοντικό βιβλίο θα γίνει δικό τους και όχι ενός συγγραφέα και κάποιου εκδότη. Το «προϊόν» δε που θα κυκλοφορήσει θα είναι φτωχότερο των δυνατοτήτων τους. Η έκδοση ενός βιβλίου αφορά όλους όσοι συμμετέχουν για την ολοκλήρωσή του. Δεν είναι μόνο ο συγγραφέας, αλλά και ο εικονογράφος, ο διορθωτής, ο επιμελητής, ο γραφίστας, ο τυπογράφος, ο βιβλιοδέτης ακόμη και ο βιβλιοπώλης, όλους αυτούς τους οργανώνει ο εκδότης.

Οι παρουσιάσεις που με επιτυχία διοργανώνετε στο πατάρι του νέου σας χώρου πιστεύετε ότι προάγουν τη φιλαναγνωσία;

Είμαι σίγουρος. Για παράδειγμα τη βραδιά που οργανώσαμε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου η πλειοψηφία όσων συμμετείχαν ήταν συγγραφείς και ποιητές. Ταυτόχρονα όμως και συμπολίτες που ενώ μοιράζονταν το ίδιο πάθος δεν είχαν γνωριστεί ποτέ ή διαβάσει ο ένας τα κείμενα του άλλου. Πόσο δε κάποιων συγγραφέων από τον Αλμυρό. Αναφέρω τον Αλμυρό γιατί από εκεί μας είχε έρθει ο κ. Χρήστος Τρικαλινός (ομότιμος καθηγητής) που με τα λίγα λόγια που μας είπε -θυμάμαι ο καθένας είχε μόλις πέντε λεπτά στη διάθεσή του – συγκλόνισε τους φίλους του βιβλίου «ξεπουλώντας» στο τέλος της βραδιάς το αυτοβιογραφικό του πόνημα και δίνοντας υπόσχεση σε πολλούς πως σύντομα θα μου έφερνε και άλλα αντίτυπα. Η μοίρα φυσικά, αλλά και η υγεία του μας ξεγέλασαν και λίγες μέρες μετά αναγκαστήκαμε να τον αποχαιρετήσουμε για πάντα. Κάτι παρόμοιο έγινε και στη βιβλιοπαρουσίαση ενός νέου βιβλίου για το ρεμπέτικο τραγούδι. Η συζήτηση μεταξύ του συγγραφέα και φίλων της μουσικής στο τέλος μας οδήγησε σε ένα κυνήγι τίτλων παλαιότερων βιβλίων από άλλους συγγραφείς στα οποία υπήρχαν αναφορές σε αυτά τα οποία είχαν λεχθεί στο πατάρι. Επομένως κάθε συνάντηση με ένα βιβλίο ή έναν συγγραφέα μπορεί να γεννήσει νέους βιβλιόφιλους ή και βιβλιοφάγους!

Η παρουσία σας σε εκδηλώσεις βιβλιοπαρουσίασης στην όμορφη πλατεία του Αγίου Βλασίου πώς προέκυψε και πώς κατά τη γνώμη σας λειτουργεί το καλοκαίρι στο κοινό;

Η πλατεία του Αγ. Βλασίου με το παλιό σχολείο και την εκκλησιά του αποτελεί για εμένα μια προσωπική αυγουστιάτικη ανάγκη. Πριν δεκαπέντε χρόνια ένας προσωπικός φίλος μου ζήτησε να διοργανώσουμε μια έκθεση βιβλίου εκεί προκειμένου να ενισχύσουμε τον Μορφωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού που είχε μεν στη βιβλιοθήκη του πολλά βιβλία, αλλά όλα ήταν παλιά και οι νεότεροι σε ηλικία ζητούσαν κάτι πιο «σύγχρονο». Η έκθεση έφερε και τις πρώτες βιβλιοπαρουσιάσεις, μαζί και τις ομιλίες για την ιστορία του χωριού, αλλά και λαογραφικά θέματα που επιμελούνταν ο δάσκαλος Αριστ. Παπαδόπουλος. Έτσι η βεντάλια της γνώσης και του βιβλίου άνοιξε και αγκάλιασε κάθε ντόπιο, αλλά και επισκέπτη του χωριού. Δεν χρειάζεται να πούμε περισσότερα απλώς όποιος θέλει μπορεί να έρθει ένα από τα βράδια αυτά στην πλατεία για να απολαύσει την θέα του Παγασητικού, την δροσιά του, και την ευχαρίστηση που προσφέρει μια βιβλιοπαρουσίαση.

Υποστηρίζετε ενεργά και ουσιαστικά τους συγγραφείς του τόπου μας… Θεωρείτε ότι μπορεί να υπάρχει σχετική αναγνώριση ή τελικά ισχύει το «ουδείς προφήτης στον τόπο του»;

Δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Αυτό που επιδιώκω είναι να ακουστεί η φωνή του συμπολίτη μου. Να του δώσουμε ένα βήμα μέσα από το βιβλίο που θα κυκλοφορήσει, να προσκαλέσουμε τους συμπολίτες αρχικά να τον διαβάσουν ή έστω να τον ακούσουν. Αν θα λάβει αναγνώριση αυτό θα γίνει με ή χωρίς εμένα – εννοώ ως εκδότη – στον τόπο του ή πανελλαδικά, και όλα αυτά στο μέλλον. Πράγματι ο μικρός λογοτεχνικός κύκλος μιας επαρχιακής πόλης δυσκολεύει τα πράγματα αλλά ας μην ξεχνάμε πως ο Βόλος και το Πήλιο υπήρξε πρωταγωνιστής στα γράμματα από την εγκατάσταση των πρώτων τυπογραφείων με την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο νέο ελληνικό κράτος. Η τοπική μας βιβλιοπαραγωγή δεν είχε ποτέ να ζηλέψει κάτι από την παραγωγή άλλων πόλεων.

Ποια είναι τα άμεσα και ποια τα μελλοντικά σας σχέδια, τι ονειρεύεστε και τι επιθυμείτε να ζήσετε μέσα από την «Ήβη» και μαζί της;

Το σχέδιο πάντα ήταν και θα είναι ένα: Τοπικά βιβλία, τώρα αν αυτά θα είναι φωτοαναστατικές ή αναστατικές εκδόσεις, παλιά κείμενα ή νέα, ιστορία, λαογραφία, λογοτεχνία, ποίηση, παραμύθι δεν έχει μεγάλη σημασία για εμένα. Όνειρο και επιθυμία μου μετά από πολλά χρόνια σκληρής δουλειάς στον χώρο να φτιάξω μια βιβλιοθήκη που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ντόπιων αναγνωστών και φίλων του τόπου μας που επιθυμούν την Ήβη ως αποκλειστικό τροφοδότη τους.