Χρειάζονται δραστηριότητες ρομποτικής σε ένα ειδικό σχολείο;

Του
Αργυρίου Μπίρη*,
ψυχολόγου στο Ειδικό
Δημοτικό Σχολείο Αγριάς

Τις προάλλες, σε ένα διάλειμμα του σχολείου, βγήκα και είπα στους μαθητές εάν θα ήθελαν να έρθουν στη μεγάλη αίθουσά μας, αφού τελειώσει το διάλειμμα. Ένας συνάδελφος με πλησίασε και μου είπε αστειευόμενος ότι «αυτό που ρώτησες ήταν λάθος» και τον ρώτησα γιατί. Διότι, μου εξήγησε, δεν θα θέλουν να έρθουν μέσα. Πάμε στοίχημα, τον ρώτησα, ότι θα έρθουν τρέχοντας μόλις τους φωνάξω; Διότι, αυτό που κάνουμε τώρα είναι τόσο ενδιαφέρον που όλοι θα θελήσουν να έρθουν και μάλιστα νωρίτερα. Και πράγματι, έτσι έγινε. Τι ήταν όμως αυτό το τόσο ενδιαφέρον;
Πρόσφατα αποφασίσαμε να συμμετάσχουμε ως σχολείο στον πανελλήνιο διαγωνισμό STEM 2024, με τη χρήση LEGO και απλών μοτέρ, στο αγωνιστικό τμήμα «Οι απλές μηχανές ενώνουν τη Μεσόγειο θάλασσα», σε ένα σχέδιο με τίτλο «Θαλασσινές Περιπέτειες 6.0». Αυτό είναι ίσως ένα σχετικά απαιτητικό σχέδιο για τις τάξεις από την Α’ ώς την Δ’ δημοτικού, στις οποίες απευθύνεται το συγκεκριμένο τμήμα του διαγωνισμού, πόσο μάλλον για ένα ειδικό σχολείο, όπως το ειδικό δημοτικό σχολείο της Αγριάς. Ωστόσο, φάνηκε ότι οι μαθητές μας είχαν τελικά τόσες ιδέες που πραγματικά άξιζε κάθε λεπτό της συμμετοχής.
Η ρομποτική είναι ένας τομέας που συνδυάζει πολλές διαφορετικές επιστήμες και τεχνολογίες. Μέσω της ρομποτικής, τα παιδιά μπορούν να μάθουν για την επιστήμη, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσουν δεξιότητες όπως η λογική σκέψη, η επίλυση προβλημάτων, η δημιουργικότητα και η ομαδική εργασία.
Επιπλέον, η ρομποτική και το STEM* μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες και τις δυνατότητες κάθε παιδιού. Για παράδειγμα, ένα παιδί με αναπηρίες μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα ρομπότ για να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του ή για να εξασκήσει τις κινητικές του δεξιότητες.
Η ρομποτική και το STEM μπορούν να κάνουν τη μάθηση πιο διασκεδαστική και ενδιαφέρουσα για τα παιδιά. Μέσω της δημιουργίας και του προγραμματισμού ρομπότ, τα παιδιά μπορούν να δουν τα αποτελέσματα της δουλειάς τους σε πραγματικό χρόνο, κάτι που μπορεί να τους δώσει μια αίσθηση επίτευξης και ικανοποίησης.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η ρομποτική και το STEM έχουν μεγάλη χρησιμότητα και σε ένα ειδικό δημοτικό σχολείο. Μέσω της εκπαίδευσης σε αυτά τα πεδία, τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες, να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους και να ανακαλύψουν νέους τρόπους για να εκφράσουν τον εαυτό τους.
Πρακτικά τα παραπάνω όμως, πώς ανακλώνται στη μικρή μας προσπάθεια; Ο Χρήστος**, ένα παιδί με εκλεκτική αλαλία, επικοινώνησε – έστω και στοιχειωδώς – λεκτικά. Ο Δημήτρης, που παρουσιάζει νοητική καθυστέρηση, έδειξε ενθουσιασμό και ενεπλάκη με θέρμη στην κατασκευή. Η Γεωργία, που έχει επίσης νοητική καθυστέρηση και δείχνει αντίστοιχες δυσκολίες και στη λεπτή κινητικότητα, προσπάθησε και τα κατάφερε να συναρμολογήσει πύργους από LEGO, μαζί με τη Χαρά που δεν εμπλέκεται εύκολα, αλλά εδώ ανέλαβε μέρη του σχεδίου. Ο Λευτέρης και ο Αλέξανδρος, που συχνά έχουν παραβατική συμπεριφορά, παράλληλα με ελαφριές νοητικές δυσκολίες, έδωσαν πολύ ωραίες λύσεις για τη δομική σταθεροποίηση του μοτέρ στην κατασκευή.
Μία παρατήρηση επίσης είναι ότι είδαμε συνεργασία: Παιδιά που δυσκολεύονταν να φτιάξουν κάτι, δέχτηκαν βοήθεια από άλλα, έγιναν συζητήσεις, όλοι ήθελαν να ενεργοποιήσουν τις κατασκευές και τα μάτια τους έλαμψαν όταν ξεκίνησε η λειτουργία των μηχανών μας. Κι ακόμη, αντιμετωπίσαμε κάθε προβληματάκι με νέες ιδέες. Κοινώς, εκτός από την πρακτική ας το πούμε απλά σκέψη, τα παιδιά εξασκούνται στις λεγόμενες «μαλακές» ή «οριζόντιες» δεξιότητες» (απόπειρες απόδοσης του όρου soft skills), δηλαδή τις προσωπικές ικανότητες (εμπιστοσύνη, πειθαρχία, αυτοέλεγχος, αυτοδιαχείριση, αυτομέριμνα, παρακίνηση, ανθεκτικότητα, υπευθυνότητα) και κοινωνικές ικανότητες (ομαδική εργασία, επικοινωνία, συναισθηματική νοημοσύνη, ενσυναίσθηση, προσαρμοστικότητα).
Πάνω από όλα όμως διασκεδάσαμε, μάθαμε παίζοντας και γελάσαμε. Δεν είναι αυτό η ουσία της εκπαίδευσης;

* STEM είναι η ακροστιχίδα των λέξεων Science, Technology, Engineering, Mathematics, δηλαδή Επιστήμες, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά, μερικοί προσθέτουν και το Arts – Τέχνες για να το κάνουν STEAM, μία παιδαγωγική προσέγγιση που αξιοποιεί τις παραπάνω επιστήμες και τέχνες ενίοτε για να δημιουργήσει εκπαιδευτικό περιεχόμενο).
** Τα ονόματα έχουν αλλάξει για λόγους προστασίας προσωπικών δεδομένων. Οι δυσκολίες των παιδιών είναι απολύτως πραγματικές.