Όταν ένα βιβλίο αφορά στον κορμό της κοινωνίας, δηλαδή τα παιδιά, και έρχεται μάλιστα από έναν άνθρωπο με εμπειρία και γνώση, τότε χαιρόμαστε ακόμη περισσότερο. Η Χαριτίνη Μαλισσόβα μπορεί να απευθύνεται με το καινούργιο της βιβλίο σε γονείς και εκπαιδευτικούς, όμως ο στόχος της είναι τα ίδια τα παιδιά, η πρόοδός τους, η καλή τους συναισθηματική ανάπτυξη μέσα και έξω από τη σχολική τάξη. Γιατί όταν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί συνεργάζονται, τότε μπορούν να γίνουν θαύματα!
Συνέντευξη Αργυρώ Μουντάκη
«Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή» λέτε στο τέλος της εισαγωγής του καινούργιου σας βιβλίου και θα ήθελα να σας ρωτήσω ποια είναι η σωστή αρχή για μια υγιή ισορροπία στις σχέσεις γονέων – εκπαιδευτικών, αλλά και μαθητών στο Δημοτικό Σχολείο;
Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός και στην περίπτωση του τρίπτυχου «εκπαιδευτικοί – μαθητές – γονείς» δεν μπορεί να είναι άλλη από το να φροντίσει να μάθει τον ρόλο του ο καθένας, γνωρίζοντας καθήκοντα και υποχρεώσεις και τηρώντας τα απαραίτητα όρια. Η καλή αρχή γίνεται από το Νηπιαγωγείο.
Πώς μπαίνουν όρια σε έναν γονιό που από υπερβάλλουσα αγάπη για το παιδί του ξεπερνάει τα όρια των εκπαιδευτικών, αλλά και του σχολείου;
Όπως αναφέρω και στο βιβλίο, η υπερβολική αγάπη και η υπερπροστασία συχνά φέρνουν το ίδιο αποτέλεσμα με την αδιαφορία. Είναι ζήτημα παιδείας η στάση των γονέων απέναντι στα παιδιά τους. Στην εποχή της πληροφόρησης δεν δικαιολογείται οποιοσδήποτε να προβάλλει την υπερπροστασία ως λόγο καταπάτησης των κανονισμών του σχολείου, χωρίς να γνωρίζει πόσο βλάπτει έτσι το ίδιο το παιδί του.
Μπορεί ο εκπαιδευτικός να αποδειχτεί ακατάλληλος για τον ρόλο του και τι μπορεί πρακτικά να γίνει γι’ αυτό;
Άλλο ακατάλληλος, άλλο ανεπαρκής. Η ακαταλληλότητα συνδέεται με ψυχικά νοσήματα, η δε ανεπάρκεια με έλλειμμα γνώσεων και παιδαγωγικής κατάρτισης.
Η δημοσιοϋπαλληλική ιδιότητα καλύπτει – πιστεύουν οι πολλοί – τους συναδέλφους που μπορεί να είναι από ανεπαρκείς έως ακατάλληλοι, ωστόσο υπάρχουν τρόποι να απομακρυνθούν από τη θέση τους μέσω της υπάρχουσας νομοθεσίας. Προσωπικά δεν έχω αντιμετωπίσει ανάλογη ανάγκη στα 25 χρόνια που υπηρετώ τη δημόσια εκπαίδευση. Εδώ, τίθεται από πολλούς γονείς και το ζήτημα της αξιολόγησης και επαναξιολόγησης του έργου κάθε εκπαιδευτικού. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, δεν προτάθηκε ποτέ κανένας ουσιαστικός και επαρκής τρόπος αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Η αλήθεια είναι πως, ιδιαίτερα οι δάσκαλοι του Δημοτικού Σχολείου είμαστε οι πιο σκληρά κρινόμενοι από τους γονείς, στο σύνολο των εκπαιδευτικών.
Πόσο επηρεάζει το παιδί η στάση των γονιών του απέναντι στο σχολείο και τον εκπαιδευτικό;
Σημαντικότατα. Αντιμετωπίζουμε συχνά μια κλίμακα συναισθημάτων και αντιδράσεων, από επιφυλακτικότητα απέναντι στον εκπαιδευτικό και αρνητισμό για το σχολείο μέχρι και υπερβολικά θετική στάση. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε συγχρόνως άριστοι και ανεπαρκείς, αλλά ότι συχνά υπάρχει προκατάληψη αρνητική ή και θετική (πιο σπάνια) από το σπίτι. Μέρα με τη μέρα, όμως, οι σχέσεις των παιδιών με τους δασκάλους τους ισορροπούν και κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα συναισθήματα που ανασύρονται. Οι σχέσεις δομούνται και όσο πιο γερά είναι τα θεμέλια, το όποιο κακό προηγούμενο αντικαθίσταται από υγιή σχέση. Τα παιδιά, από τη φύση τους, κατά κανόνα, θέλουν να αγαπούν τους δασκάλους τους.
Κάποτε είχα ακούσει μια ιστορία που μαθητής δημοτικού σε ιδιωτικό σχολείο της πρωτεύουσας είχε πει στη δασκάλα του: «Θα σε απολύσω!». Αυτή η κουβέντα τι μπορεί να κρύβει από πίσω;
Κρύβει γονείς χειριστικούς και ανεπαρκείς. Το θέμα είναι πώς αντέδρασε η ίδια η εκπαιδευτικός και οι συνάδελφοί της. Υπάρχει νομοθεσία που προστατεύει τόσο τους εκπαιδευτικούς, όσο και τους γονείς από απειλητικές συμπεριφορές.
Ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου πέρα από το μαθησιακό / γνωστικό κομμάτι;
Η κοινωνικοποίηση του παιδιού. Μείζον έργο του σχολείου. Να μπορέσει να συμβιώνει, να συναγωνίζεται, να αναγνωρίζει τον εαυτό του ανάμεσα στους άλλους. Να επιλέγει τους φίλους του χωρίς να απορρίπτει τους υπόλοιπους. Να αναγνωρίζει και να αποδέχεται το διαφορετικό χωρίς να καταργεί τα δικά του θέλω και τις αξίες του. Το σχολείο βοηθά το παιδί να αποκτήσει αξίες και να ανακαλύψει τον εαυτό του, ενώ συνυπάρχει με τους σημαντικούς (ή μη) άλλους.
Η αποτελεσματική / επιτυχημένη διδασκαλία έχει κάποια συνταγή;
Η αγάπη για το λειτούργημα και για το παιδί είναι οι βασικές προϋποθέσεις. Από εκεί κι έπειτα υπάρχει ένας μακρύς δρόμος για την επιτυχία της διδασκαλίας: Γνώσεις, συνεχής επαφή με τη σύγχρονη παιδαγωγική, με τις νέες τεχνολογίες, τις επιστήμες, αλλά και διαίσθηση για το πώς θα φτάσει στο καλύτερο δυνατό επίπεδο κάθε τάξη και κάθε παιδί ξεχωριστά. Η λέξη συνταγή είναι από τη φύση της αποτρεπτική από τη στιγμή που κάθε εκπαιδευτικός έχει τη δική του προσωπικότητα και τα δικά του προτερήματα, αλλά κι επειδή κάθε τάξη έχει διαφορετικό έμψυχο υλικό κάθε φορά. Δεν είναι τυχαίο που ο νόμος επιβάλλει την αλλαγή δασκάλου ανά δυο σχολικά έτη. Δεν είμαστε αυθεντίες. Κάθε εκπαιδευτικός διαθέτει διαφορετικά χαρίσματα και θετικά στοιχεία ως προς τις γνώσεις και τον χαρακτήρα.
Ποιο είναι το πιο παράλογο περιστατικό που σας έτυχε στην καριέρα σας ως εκπαιδευτικός από τη συμπεριφορά γονέων και πώς το χειριστήκατε;
Νεότερη νόμιζα ότι το πιο παράλογο που είχα δει ήταν να βρίσκω γονείς τα πρωινά στην αίθουσα, οι οποίοι τακτοποιούσαν τα πράγματα των παιδιών τους ή προσπαθούσαν να λύσουν τις διαφορές των παιδιών τους με τα άλλα παιδιά φτάνοντας σε απειλές και ύβρεις. Τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς, αντιμετωπίζουμε, συχνά περίεργες συμπεριφορές, οι οποίες ώς έναν βαθμό κινητοποιούνται από την οικονομική κρίση. Τα τελευταία πέντε χρόνια με εκπλήσσει η χειριστική συμπεριφορά πολλών νέων γονέων και η απαξίωση απέναντι στον θεσμό σχολείου. Δυστυχώς, η άνοδος του μορφωτικού επιπέδου δεν συνάδει με την παιδεία.
Παιδεία και εκπαίδευση: Πάνε παρέα απαραίτητα;
Θα έπρεπε να είναι σχεδόν ταυτόσημες έννοιες. Ξέρετε, όταν πρωτοδιορίστηκα έλεγα πως μέχρι να φτάσω στην ηλικία των έτοιμων για συνταξιοδότηση συναδέλφων μου, εμείς, οι τότε νεότεροι, θα αλλάζαμε προς τα καλύτερο την εκπαίδευση, ακριβώς επειδή πίστευα ότι υπερτερούσαμε σε παιδεία. Δεν έγιναν θαύματα στα χρόνια που μεσολάβησαν, ωστόσο θέλω να πιστεύω πως κάποια σημαντικά βήματα έγιναν στον κλάδο, αυτά τα 25 χρόνια που ασκώ το λειτούργημα της εκπαιδευτικού.
Προσαρμογή του σχολείου και των εμπλεκόμενων, μαθητών, εκπαιδευτικών, γονέων, στον Covid-19. Ποια χρήσιμα συμπεράσματα προέκυψαν από την εμπειρία σας;
Μόνο θετικό πρόσημο μπορώ να βάλω, τουλάχιστον όσο με αφορά προσωπικά. Τόσο τα παιδιά, όσο και οι γονείς των παιδιών της Στ’ που δίδαξα πέρυσι, όσο και οι γονείς της Α’ τάξης που διδάσκω φέτος, συμμετείχαν ουσιαστικά και διακριτικά στην τηλεκπαίδευση τηρώντας μέτρα και πρωτόκολλα κι εκτός τηλεκπαίδευσης. Η πανδημία, που έχει αποδείξει σε όλους πόσο χρήσιμοι και συνεργάσιμοι μπορούμε να είμαστε για το καλό των παιδιών μας, μας έδωσε ένα μεγάλο μάθημα, που μακάρι να το κρατήσουμε και να το κάνουμε πράξη και στη μετά covid εποχή.
Αν σας ζητούσαμε μία μόνο συμβουλή για γονείς, μία για εκπαιδευτικούς και μία για μαθητές, ποιες θα ήταν αυτές;
Στους γονείς κι εκπαιδευτικούς μια κοινή συμβουλή: Μάθετε να συνεργάζεστε σωστά για το καλό των παιδιών.
Στα παιδιά: Ακολουθήστε το (φωτεινό) παράδειγμα των γονέων και των εκπαιδευτικών σας.
Όπως καταλαβαίνετε, τα παιδιά θα ακολουθήσουν το δικό μας παράδειγμα, άρα ας δώσουμε πρώτοι εμείς το «καλό» παράδειγμα.
Σας ευχαριστώ πολύ, εύχομαι καλοτάξιδο και πολυδιάβαστο να είναι το βιβλίο σας γιατί όλοι μας το χρειαζόμαστε.
Ευχαριστώ θερμά!
Εύχομαι τα καλύτερα και στη δική σας αξιόλογη συγγραφική πορεία.