Ο Χαράλαμπος Μπάρδας από τον Μάρτιο του 2006 έως σήμερα εργάζεται ως βιβλιοθηκονόμος και εκπαιδευτής Η/Υ στο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ) Νεάπολης του Δήμου Βόλου.
Είναι σημαντικός ο ρόλος του προκειμένου τα παιδιά μέσα από προγράμματα φιλαναγνωσίας να εξοικειωθούν με τη χρήση της Βιβλιοθήκης, να γνωρίσουν την αξία και την απόλαυση του βιβλίου και της ανάγνωσης. Επίσης, από τον Ιανουάριο του 2008 έως σήμερα είναι εξωτερικός συνεργάτης – υπεύθυνος της Βιβλιοθήκης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου.
Περιγράφει τη σχέση των παιδιών και των νέων με τα εξωσχολικά βιβλία, παρατηρώντας πότε οι δανεισμοί βιβλίων είναι περισσότεροι και πότε λιγότεροι, ενώ υπογραμμίζει την αισθητή μείωσή τους στις ηλικίες 18 – 30 μεταξύ φοιτητών και νέων εργαζομένων.
Ο ίδιος καταθέτει ενδιαφέρουσες προτάσεις για την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας από τις μικρότερες ηλικίες.
Διαπιστώνετε ότι η φιλαναγνωσία των παιδιών αυξάνεται, μειώνεται ή παραμένει σταθερή; Έχει να κάνει με την εποχή; Ευνοείται τους καλοκαιρινούς μήνες;
Η φιλαναγνωσία είναι τρόπος ζωής. Η παιδική φιλαναγνωσία είναι η βάση για τη μετέπειτα πορεία μας στον χώρο της ανάγνωσης και του βιβλίου. Από τη μικρή μας εμπειρία διαπιστώνουμε ότι γίνονται κύκλοι. Όσα παιδιά ξεκινούν με ενθουσιασμό, ίσως να κάνουν μια μικρή στάση στα εφηβικά χρόνια λόγω σχολικών υποχρεώσεων και εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Στο σημείο αυτό, έρχονται νέοι αναγνώστες μικρότερης ηλικίας να προστεθούν για να καλύψουν το κενό που αφήνουν οι μεγαλύτεροι. Παρόλα αυτά, όσοι το επιθυμούν, θα βρουν τον χρόνο να χαλαρώσουν διαβάζοντας ένα μυθιστόρημα ή μια μελέτη, ένα επιστημονικό έργο ή ακόμα και μια αγαπημένη ιστορία των παιδικών τους χρόνων. Βάσει στατιστικών, παρατηρούμε ότι στη Βιβλιοθήκη μας οι περισσότεροι δανεισμοί πραγματοποιούνται στις αρχές της χρονιάς (Οκτώβριο – Νοέμβριο), στα μισά (Φεβρουάριο – Μάρτιο), αλλά και τον Ιούλιο. Τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχει μια χαλάρωση με αποτέλεσμα οι δανεισμοί να παρατείνονται/ανανεώνονται.
Ποια βιβλία ενδιαφέρουν τα παιδιά; Τα ενδιαφέροντά τους ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία;
Τα παιδιά ενδιαφέρονται κυρίως για αστείες ιστορίες, περιπέτειες, αλλά και συγκεκριμένη θεματολογία (βιβλία με κατασκευές, ιστορία – μυθολογία και οικολογία). Οι έφηβοι κατευθύνονται περισσότερο σε μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας ή μυθιστορήματα που αναδεικνύουν κοινωνικά προβλήματα χωρίς να λείπουν οι περιπτώσεις βιβλίων ψυχολογίας (γνωριμία με το σώμα και τον εαυτό μας).
Διαπιστώνετε ότι οι ηλεκτρονικές συσκευές και τα κινητά αποσπούν την προσοχή από το διάβασμα και σε ποιο βαθμό;
Όλες οι έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, αναφέρονται στη διάσπαση προσοχής και στη μείωση των σχολικών επιδόσεων που προκαλούν οι γνωστές ηλεκτρονικές συσκευές. Στις μικρές ηλικίες το χρυσό μετάλλιο διεκδικούν η τηλεόραση και τα βίντεο κάθε είδους στον παγκόσμιο ιστό, στην εφηβεία το κινητό τηλέφωνο. Ακολουθούν η τηλεόραση και οι ταμπλέτες. Η υπερβολική ενασχόληση με τα παραπάνω οδηγεί και σε ακραίες συμπεριφορές.
Ποια κίνητρα χρειάζονται οι νέοι για να έρθουν πιο κοντά στο βιβλίο; Ποιο ρόλο μπορεί να παίξουν οι γονείς και το σχολείο;
Οι νέοι, δυστυχώς, βρίσκονται μέσα στη δίνη της τεχνολογίας με αποτέλεσμα να έχουν χάσει τη χαρά και την απόλαυση της ανάγνωσης. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια, έχουν μειωθεί αισθητά οι δανεισμοί στις ηλικίες 18 – 30 ήτοι στους φοιτητές και στους νέους εργαζομένους. Πώς μπορεί να αποφευχθεί αυτό όταν αρκετοί γονείς, αλλά και εκπαιδευτικοί ενθαρρύνουν τη χρήση της τεχνολογίας από πολύ μικρή ηλικία; Δεν είναι εύκολο να «τραβήξεις» μια ολόκληρη γενιά από την τηλεόραση, αλλά και το κινητό. Το παράδειγμα των γονέων θα κάνει τη διαφορά. Οι νέοι χρειάζονται σύγχρονους χώρους, μέσα στους οποίους να έχουν πρόσβαση στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που τους ενδιαφέρουν, ενώ παράλληλα να μπορούν να χαλαρώσουν σε αναγνωστήρια και να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντά τους. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να πιέσουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Σε αυτό το σημείο καλό θα ήταν να αναφέρουμε τις προτάσεις μας για ένα υπερσύγχρονο Στέκι Παιδιού στον παλιό χώρο στην οδό Κασσαβέτη, αλλά και μια επέκταση για εφήβους στο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών Νεάπολης.
Ποιες οι δράσεις του ΚΔΑΠ Νεάπολης; Τι έχει πετύχει τα τελευταία χρόνια;
Το ΚΔΑΠ Νεάπολης ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Ιανουάριο του 2000 και στον χώρο του πραγματοποιούνται εργαστήρια εικαστικής αγωγής (ζωγραφική και κεραμική), θεάτρου, μουσικής, ηλεκτρονικών υπολογιστών, ρομποτικής. Το επιστημονικό προσωπικό συνεργάζεται για να οργανώσει τα εργαστήρια, τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τις εκδηλώσεις του χώρου. Αποδέκτες είναι όλοι όσοι διαθέτουν τον ελεύθερο χρόνο τους για να αναπτύξουν τη φαντασία τους, για να οξύνουν την παρατηρητικότητά τους, για να μάθουν για την πλούσια παράδοση και τον μοναδικό πολιτισμό του τόπου μας, αλλά και των άλλων χωρών. Το Κέντρο μπορεί να προσδιορισθεί ως χώρος ανάπτυξης ενός πολιτιστικού και εικαστικού λεξιλογίου που μέσα από την παιδαγωγική προσέγγιση όλων των τεχνών, αλλά και των νέων τεχνολογιών προσπαθεί να συμβάλει στην ανάπτυξη ατόμων που με γνώση, φαντασία και κριτικό πνεύμα θα θεμελιώσουν με δεξιότητα την ίδια τους τη ζωή. Σήμερα τα εργαστήρια του ΚΔΑΠ παρακολουθούν 180 παιδιά.
Από την αρχή της λειτουργίας του το ΚΔΑΠ έχει αναπτύξει έντονη δραστηριότητα στον τομέα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Προετοιμάζει και υλοποιεί πρωτότυπα εκπαιδευτικά προγράμματα που αφορούν στην ιστορία, την αρχαιολογία, την ιστορία της τέχνης και το περιβάλλον. Τα προγράμματα απευθύνονται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Μέχρι σήμερα έχουν συμμετάσχει στα εκπαιδευτικά προγράμματα περίπου 30.000 παιδιά της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Παράλληλα στον χώρο του ΚΔΑΠ λειτουργεί Παιδική Δανειστική Βιβλιοθήκη. Στον χώρο της Βιβλιοθήκης τα παιδιά μπορούν να διαβάσουν, να δανειστούν βιβλία, να βρουν πληροφορίες για τις σχολικές τους εργασίες, να δημιουργήσουν φιλίες, να περιηγηθούν στο διαδίκτυο με ασφάλεια και να συμμετέχουν στις δραστηριότητες και τις εκδηλώσεις που διοργανώνονται. Παράλληλα πραγματοποιούνται προγράμματα φιλαναγνωσίας με σκοπό να εξοικειωθούν τα παιδιά με τη χρήση της Βιβλιοθήκης, να γνωρίσουν την αξία και την απόλαυση του βιβλίου και της ανάγνωσης. Η Παιδική Βιβλιοθήκη από το 2011 συμμετέχει στο πρόγραμμα «Καλοκαιρινή Εκστρατεία Ανάγνωσης, Δημιουργικότητας και Καινοτομίας» του Future Library και την αποκλειστική στήριξη ως δωρητή του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» και από το 2016 είναι μέλος του Δικτύου Ελληνικών Βιβλιοθηκών της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Αυτή τη στιγμή έχει περίπου 3.200 μέλη και δανείζει κατά μέσο όρο 1.000 βιβλία μηνιαίως. Η συλλογή της αριθμεί περίπου 12.500 τίτλους τεκμηρίων (βιβλία, βιντεοκασέτες, dvd, cd-rom, περιοδικά).
Λεζ: Χαράλαμπος Μπάρδας (φωτογραφία Αναστάσιος Κουκούλης)