Από τον Λάκη Κουρετζή*
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
Με τον Αύγουστο έρχεται κάποιος και ανασύρει ένα πέπλο που σκεπάζει μνήμες. Μνήμες από περασμένες καλοκαιρινές στιγμές συναισθηματικών εντάσεων, βραδιές ωδείας και ήρεμης ενατένισης, τόπους – χώρους – χρόνους περιστατικά που πολύ λίγο εκτιμήθηκαν τη στιγμή που χάραξαν τη ζήση σου. Και τώρα που πλησιάσαμε στη συντέλεια έρχεται αυτή η αόρατη παρουσία και τα ξεσκεπάζει όλα. Όλα τόσο θαμπά, αφάνταστα ωραιοποιημένα περιγράμματα στιγμών που έζησες. Τι απέγιναν εκείνες οι αισθήσεις; Εκείνες οι στιγμές που τώρα γίνονται ταυτόχρονα το περιεχόμενο της μοναξιάς σου, διευρύνουν το κενό της παρουσίας σου, αφήνουν αναπάντητα πλήθος ερωτημάτων και την αγωνία σου για το παρόν. Είναι που δεν μπορείς να απαλλαγείς από κάποιες αυγουστιάτικες στιγμές στο υπαίθριο θέατρο του Λυκαβηττού. Η Αθήνα κάτω νωχελική και ήσυχη. Δίπλα σου τα πέτρινα γλυπτά των νταμαριών, πάνωθε σου ο έναστρος Αυγουστιάτικος ουρανός και δίπλα σου ένα κορίτσι με γυμνά πέλματα, μακρύ ροζ φουστάνι να πετιέται από καρέκλα σε καρέκλα και να χορεύει στους ρυθμούς των gipsy king. Αύγουστος ήταν τότε που ξεκίνησε από το βουνό για να φτάσει με ένα καραβάκι στης Αγίας Μαρίνας το λιμανάκι στην Αίγινα για να είναι εκεί που ένα μικρό κορίτσι θα σβήνει τα κεράκια των γενεθλίων του. Ύστερα από χρόνια, Αύγουστος πάλι στο δάσος της Βενσέν στο Παρίσι με την Ευρυδίκη να φτιάχνει με τα παιδιά χάρτινα αντικείμενα που πετούν πάνω από τον Σικουανά και εσύ να κάθεσαι να συλλογιέσαι το Χαρούμενο Χωριό (πρώτα χρόνια μακριά του) και να γράφεις μηνύματα μήπως κάποια από τις χάρτινες σαΐτες φτάσουν στη Βαρυμπόμπη και τα παιδιά που θα είναι εκεί να τις βρουν και να τις διαβάσουν. «Πάμε» τους λέει η Ευρυδίκη, «νύχτωσε» και τα παιδιά έφυγαν.
Part 1
Είναι κάποια δειλινά Αυγούστου που ξαφνικά και ανεξήγητα αναδακρυώνουν τα μάτια. Είναι το καλοκαίρι που φεύγει, τα προμηνύματα του φθινοπώρου. Οι μέρες μικραίνουν, οι στιγμές που περνούν και είναι ίδια όπου και να είσαι: Πήλιο, Βενετία, Παρίσι. Στη Βιέννη εκεί θα σε βρει και ο χειμώνας.
Χτυπάει το τηλέφωνο:
– Ποιος είσαι;
– Από πότε άρχισες να μη με αναγνωρίζεις;
Δεν καταλαβαίνει τι του λέει. Δεν άκουγε.
– Κάποτε είχες αρχίσει να συνειδητοποιείς την ύπαρξή μου. Να αισθάνεσαι ότι υπάρχω.
Καμία απάντηση. Την πήρε μάλλον ο ύπνος.
«Μνήμες που δεν ισχύουν στο παρόν». Φύλαξέ τις για τις καινούργιες», μονολογεί εκείνος στον εαυτό του…
Σε ποιον άλλον;
ΑΠΟΡΕΙΑ ΑΦΕΛΟΥΣ
Γιατί όλοι οι μήνες
του χρόνου έχουν αρσενικά
ονόματα; Και πώς δεν
αντιδρούν οι φεμινίστριες,
οι οργανώσεις για την
ισότητα των φύλων;
ΟΡΑΜΑΤΑ
Στο Βρότσλαβ της Πολωνίας, πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης – φέτος, και η έδρα του Ινστιτούτου Γκροτόφσκι παρατηρείται τελευταία ή μάλλον ξανάρχεται στην επιφάνεια στο θέατρο, αλλά ίσως και σε ολόκληρη την Πολωνία όλο ένα και με περισσότερους τρόπους (κυρίως μέσω θεάτρου) και τάσεις έντονης θρησκευτικότητας και συντηρητισμού με στόχο να επανέλθει στην επιφάνεια ο Άνθρωπος. Η πίστη στον άνθρωπο απαλλαγμένος από ταυτίσεις με «αριθμούς», «νούμερα», αντικείμενο εκμετάλλευσης μιας κοινωνίας της Αγοράς.
Δεν πρόκειται ούτε για εκκλησιαστικά ούτε για οικονομικά μοντέλα. Μιλάμε για την επιστροφή στον Άνθρωπο.
Τα έργα και τα εργαστήρια στο Βρότσλαβ που δημιουργούνται και με την ευθύνη του Ινστιτούτου Γκροτόφσκι, διακατέχονται από έντονο Ανθρωποκεντρισμό.
«Στο Βρότσλαβ, στο Βρότσλαβ, αδελφοί μου…» 08.08.16.
«Υπάρχουν δυο παλιές «ασθένειες» που θα έπρεπε χωρίς αμφιβολία να αντιμετωπίζονται ευχάριστα. Η «ασθένεια» του να θέλεις να ξέρεις τι να κάνεις και η «ασθένεια» του να είσαι ικανός να το κάνεις» (Σάμιουελ Μπέκετ).
Part 2
Κάνει προσπάθειες για όσα πράγματα – γεγονότα – συμπεριφορές τον πληγώνουν, να δείχνει κατανόηση. Η λύπη όμως αδυσώπητη.
Part 3
Όταν κάτι συμβαίνει πέραν του μέτρου, πέραν κάθε αποδεκτού ορίου: λεκτικού, συναισθηματικού, σωματικού. Όταν η φρόνηση χάνεται τι είναι αυτό που μένει ως «Λογική»;
Ίσως η παραφροσύνη και η απώλεια της πίστης στον Άνθρωπο.
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ 7 ΚΑΙ 8
7 Πλανήτες
7 Θανάσιμα αμαρτήματα
7 Ημέρες της εβδομάδας
7 Νάνοι με τη Χιονάτη
7 Θύρες της κολάσεως
7 (Έβδομος) Ουρανός στη Δαντική Μυθολογία
7 «Και οι 7 ήταν υπέροχοι»
7 Περίοδος 7 ισχνών και 7 παχιών αγελάδων
7 Επταπύργιο
7 Νότες και στην παραδοσιακή δυτική διατονική μουσική κλίμακα
7 Τα κυριότερα άστρα στους αστερισμούς Μεγάλη Άρκτος της Μικρής Άρκτου και του Ωρίων
7 Κηλίδες (βούλες) έχουν τα έλυτρα της κοινής πασχαλίτσας
7 Τα χρώματα του ουράνιου τόξου
7 Φωνήεντα του αλφαβήτου
7 Σοφοί της αρχαιότητας
7 Επί Θήβας, τραγωδία του Αισχύλου
7 Ηλικίες του άνδρα, σύμφωνα με τον Σαίξπηρ
— Αυτός ο μαγικός αριθμός 7 έρχεται από τα βάθη της ανθρώπινης σκοτεινής συνείδησης.
–Επτά το άθροισμα του 3 και του 4, του τριγώνου και του τετραγώνου κατά την Πυθαγόρεια Θεωρία.
— Έβδομος μήνας ο Ιούλιος, 8ος ο Αύγουστος που τον διαδέχεται. Αυτοκράτορες του καλοκαιριού και οι δυο όπως στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Ο αριθμός 8 ανατρέπει το τρίγωνο (3) και το τετράγωνο (4) που μας κάνουν το 7 κατά τους Πυθαγόρειους.
Ο αριθμός 8 αποτελείται από δυο κύκλους που στην αριθμητική στερεώνεται από δυο μηδενικά.
8
Το 8 δεν είναι παρά η ένωση δυο μηδενικών. Δυο ομότιμων – ομόρρυθμων κύκλων με αρχή και δίχως τέλος.
Τα γαμήλια στέφανα είναι κυκλικά.
Το στεφάνι του νικητή κυκλικό.
Το δαχτυλίδι σύμβολο ερωτικό κυκλικό.
Ο κύκλος συμβολίζει το άπειρο. Κάθε είδους διαφορετικότητα έχει θέση μέσα σε έναν κύκλο.
Όλοι οι παραδοσιακοί χοροί είναι κυκλικοί.
Με τον κύκλο χαράσσουμε τον χρόνο όπως τα ηλιοτρόπια.
Μια αγκαλιά είναι μια προσπάθεια για τον σχηματισμό ενός κύκλου. Ανθρώπινου κύκλου, συμπόρευσης, κύκλος ευρύς, μη γίνει στενός και καταλήξει βραχνάς.
Όλα αυτά τα στοιχεία συμβολίζουν οι δυο κύκλοι που σχηματίζουν τον αριθμό 8.
Τον όγδοο μήνα του χρόνου, τον Αύγουστο.
Όλα αυτά του έρχονται στο νου. Αύγουστος αλλά αυτός είναι εγκλωβισμένος σε μιαν απέραντη μοναξιά. Τον πνίγουν οι αμφιβολίες, τον βασανίζουν οι αποστάσεις συναισθημάτων και πράξεων, οι αποστασιοποιήσεις, οι αποκαταστάσεις και τα συναισθήματα που πίστευε ότι σχημάτιζαν ένα σταθερό αρμονικό 8. Πήλιο 13.08.16.
Ο ΚΑΝΤ ΧΩΡΙΣ ΚΙΝΗΤΟ
Ξαγρυπνώντας ήρθε στο νου του μια φράση του ΚΑΝΤ, με την οποία έδωσε έναν ορισμό της Τέχνης. Είπε ο ΚΑΝΤ: «Η Τέχνη είναι μια σκοπιμότητα, χωρίς σκοπό». Ο ορισμός αυτός θέτει κάποια ερωτήματα:
–Μήπως γι’ αυτό η τέχνη υπερασπίζοντας την υπόστασή της γίνεται υπερβολικά αυτιστική – δογματική και καταλήγει να γίνεται «Τέχνη για την Τέχνη» αποκτώντας έτσι σκοπό.
–Η Τέχνη επηρεάζει πράγματι τη ζωή; Διδάσκει «ζωή» ή απλώς την ερμηνεύει, την περιγράφει, θέτει ερωτήματα και αφήνει μετέωρες τις απαντήσεις;
Αποτέλεσμα: Βασανιστικές αναζητήσεις. Αυτός είναι λοιπόν ο σκοπός της σκοπιμότητας της τέχνης;
****
Απλώνει τα χέρια στο τηλέφωνο σε αναζήτηση μιας ελάχιστης έστω επικοινωνίας. Η φωνή του αυτόματου τηλεφωνητή τον πληροφορεί «Ο αποδέκτης έχει προφανώς κλειστή τη συσκευή και δε δέχεται μηνύματα». Να μια αυτονόητη σκοπιμότητα, σκοπιμότητα που έχει σκοπό. Αλλά την εποχή του ΚΑΝΤ δεν υπήρχαν κινητά. Το νοείν έχει σχέση με τον βαθμό ευαισθητοποίησης εκείνου που εμπλέκεται με τη σκοπιμότητα της τέχνης και τον κάνει να αντιλαμβάνεται πως η ανυπαρξία σκοπού είναι κι αυτός ένας σκοπός, αποτέλεσμα βασανιστικής αναζήτησης μέσω της Τέχνης; Μόνο που εδώ ακούγονται ανθρώπινες φωνές όχι ηλεκτρονικές συσκευές. Πήλιο 14.08.16.
Ο ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΠΑΛΙ
Με τραγούδια του Τζιμ Μόρισον.
Με τον Γιάννη Νεγρεπόντη και τους άλλους στο φεστιβάλ Θεάτρου Ιθάκης.
Με τον Μάνο Λοΐζο.
Ο Νεγρεπόντης έγραφε – έγραφε ότι γραφόταν, γινόταν θεατρικό παιχνίδι, προσπαθώντας να καλύψει τις πληγές που του είχε προσφέρει η ζωή, οι αγώνες και η αγωνία του γι’ αυτήν.
Αύγουστος στη Βιέννη, τα βράδια στις συναυλίες και στις προβολές ταινιών με όπερες στο Rathaus. Στις λίμνες και τα βουνά του Haousen. Ο Μότσαρτ στο Σάλτσμπουργκ και το κορίτσι που βγάζει το δαχτυλίδι του γάμου της και το πετάει στον Δούναβη. Όλες αυτές οι στιγμές, οι χαρές, οι εκπλήξεις από τα «νούμερα» και τις μεταμφιέσεις που του παρουσίαζε. Δεν είχε φαίνεται μεγάλο ρεπερτόριο και εξαντλήθηκαν γρήγορα. Κι αυτός πίστευε πως το παιχνίδι αυτό δε θα τελείωνε ποτέ (8.8.16).
«Αύγουστε καλό μου μήνα να ήσουν δυο φορές το χρόνο» Δημοτικό λαϊκό δίστιχο.
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ «κλειστά»
Έκλεισαν και τα περίπτερα «λόγω διακοπών».
Ψάχνει για ημερήσιο τύπο, αγωνιά για τα γεγονότα.
«Μα ο Αύγουστος είναι μήνας χωρίς γεγονότα». Κάθεται στο τραπεζάκι κάτω από τον γέρικο Κηφισιώτικο πλάτανο. Έρχονται ο καφές, το κρουασάν, η τυρόπιτα και το παγωμένο νερό. Έρχονται γύρω του και τα σπουργίτια. Τα αγριοπερίστερα, οι χαλκοκουρούνες. Αρχίζει να τους πετάει ψίχουλα, κομμάτια από την τυρόπιτα. Ένα κομμάτι λευκό τυρί πέφτει στην ουρά ενός περιστεριού και κολλάει πάνω στα πούπουλα. Το περιστέρι δεν κάνει καμία κίνηση να το αποβάλλει… σαν να μην το αισθάνεται. Γίνεται έτσι μια λευκή βούλα στο μαύρο πουπουλένιο σώμα…
Το μαύρο περιστέρι πετάει, φεύγει και παίρνει και το τυρί μαζί του. Ποιος ξέρει τι θα απογίνει αυτό το λευκό γαλακτώδες απομεινάρι. Συννεφιάζει.
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ήταν τότε
Σε απίθανα μέρη τον Αύγουστο συναντάς απίθανους ανθρώπους που σου μιλάνε για περασμένα γεγονότα, κήπους με κερασιές, φεγγάρια και πεπερασμένους εραστές αλλοτινών χρόνων, εξάρσεων και ελπίδων.
Σου θυμίζουν ιστορικά γεγονότα, στιγμές που τότε ατενίζαμε τον κόσμο. Ατενίζαμε. Τώρα απλώς βλέπουμε τον κόσμο.
Καμιά φορά μετά δυσκολίας προσπέφτονται ενίοτε σε απροσδόκητα εμπόδια, ψυχικά, δύσκαμπτα εδάφη, απροσδόκητες μη αναμενόμενες προσβολές (10.8.16).
Βαρύς μήνας
Τον Αύγουστο υπάρχει μια μελαγχολική δημιουργικότητα.
Ανασύρσεις μνημών από περασμένα καλοκαίρια, από τα χρόνια που κυλάνε γρήγορα και αναπόδεικτα, ακάθεκτα και απροσδιόριστα.
Ανακυκλώνονται τα χαμένα καλοκαίρια.
Ο Αύγουστος σφραγισμένος – σημαδεμένος με θλιβερά προμηνύματα και γεγονότα. 4η Αυγούστου 1936, 15 Αυγούστου 1940 ανήμερα της εορτής της Παναγίας, καταβύθιση της «ΕΛΛΗΣ». Σε δυο μήνες η Ελλάδα έμπαινε στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο στα αλβανικά βουνά.
Τον δεκαπενταύγουστο κάποιοι τον έχουν ονομάσει το «Πάσχα των Ελλήνων». Το Πάσχα όμως γιορτάζουμε μια Ανάσταση, τον δεκαπενταύγουστο μια Κοίμηση μια Αποδημία.
«Από Μάρτη καλοκαίρι και από Αύγουστο χειμώνα», έλεγαν οι παλιοί.
ΑΥΓΟΥΣΤΙΑΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ I
-Τον Αύγουστο ο εγκέφαλος κάνει περίεργες σκέψεις, συνοψίζει, ταξινομεί, αξιολογεί, παραμονεύει.
Σήμερα καθόταν και σκεφτόταν τον Θουκυδίδη. Αν ήταν ιστορικός με την έννοια που δίνουμε σήμερα στην ιστορία, ή λογοτέχνης / ιστοριογράφος. Συγκρίσεις – παραλήψεις – επαναλήψεις.
-Οι Σπαρτιάτες φαίνεται δεν έπαιζαν ποτέ. Γυμνάζονταν, ασκούνταν. Οι Αθηναίοι είχαν πάθος παιχνιδιού. Στον Ειρηνικό τους βίο λάτρευαν τα παιχνίδια, γιατί ίσως είχαν αντιληφθεί ότι το παιχνίδι καλλιεργεί, αποτελεί προϋπόθεση της ειρήνης και η ειρήνη του παιχνιδιού.
Έπαιζαν διάφορα παιχνίδια σε διάφορες ηλικίες.
–Τον εφεδρισμό.
–Τον ασχολιασμό.
–Το Γιογιό της εποχής.
–Χόκεϋ.
–Μονομαχίες γάτας – σκύλου.
–Πεντόβολα.
–Τα «κότσια» κ.ά.
Part 4
Μια μέλισσα συλλέγει γύρη από ηλιοτρόπια σε έναν απέραντο κόσμο από ηλιοτρόπια. Ήταν μια ηλιόλουστη μέρα σε βόρεια χώρα. Τα ηλιοτρόπια και οι μέλισσες που επιβιώνουν ακόμα, πιο κάτω τα παιδιά παίζουν θεατρικό παιχνίδι ξανακαινουργιώνουν τον κόσμο (30.8.16).
ΑΥΓΟΥΣΤΙΑΤΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ Ι
– Πότε φεύγετε;
– Καλές διακοπές…
– Καλή ξεκούραση..
– Πότε γυρίζετε;
– Α, μερικές μερούλες μόνο.
– Πόσες;
– Α, μια εβδομάδα το πολύ. Δεν μπορούμε περισσότερο.
– Πόσο «πιο πολύ» θα ήθελες; Μια ζωή «διακοπές»;
– Ωραία θα ήταν…
– Δε θα βαριόσουν;
– Α, κάτι θα έβρισκα να κάνω.
– Και πάλι από αυτό που θα εύρισκες θα αναζητούσες ένα διάστημα «διακοπών». Ο άνθρωπος κάτι βρίσκει να κάνει κι ας αποτελούμε μια μικρή παρένθεση σε ένα απέραντο σύμπαν.
ΑΥΓΟΥΣΤΙΑΤΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ II
Φέτος διεξάγονται Ολυμπιακοί Αγώνες στη Βραζιλία στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Όλοι επιδιώκουν να «διακριθούν». Δε τους νοιάζει που «συμμετέχουν». Η Ελλάδα πασχίζει για μετάλλιο, πήραμε ήδη ένα χρυσό στη σκοποβολή γυναικών. Αυτή η κοπέλα πράγματι ξέρει τι σημαίνει «Στόχος».
Στην Αυστρία δεν προβάλλονται καθόλου οι Ολυμπιακοί Αγώνες, ούτε πασχίζουν για «Διακρίσεις». Κάποιος θα μπορούσε να το θεωρήσει αυτό σαν μια ένδειξη «σνομπισμού».
Κάποιος με ρώτησε ποιο άθλημα ταιριάζει στον Έλληνα. Νομίζω η κωπηλασία. Ο Έλληνας σε όλη του τη ζωή τραβάει κουπί, αλλά πάντα στην αγαπημένη του θέση «καθιστός», ώστε χωρίς να σηκώνεται να πηγαίνει όπως του αρέσει πότε εμπρός πότε πίσω (11.8.16)
ΑΥΓΟΥΣΤΙΑΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ III
Ίσως η λειτουργία της νόησης να έχει σχέση με τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα που δέχεται ο εγκέφαλος ανάλογα την εποχή, το φυσικό περιβάλλον τις πλανήτες εκλάμψεις.
Αυτή τη στιγμή εμφανίστηκε στη νοόσφαιρα του εγκεφάλου του ένα ερώτημα, προσφιλές ίσως θέμα για εκείνον το κατά πόσο η Αλληλεπίδραση και ο Μύθος επηρεάζουν το Παιχνίδι και του χαρίζουν όλες αυτές τις γνωστές θετικές επιδράσεις που έχει στην ανάπτυξη του ανθρώπινου γένους.
*********
Το παιχνίδι είναι ένας τρόπος επέκτασης του πραγματικού κόσμου στον φανταστικό και το αντίθετο.
Σημαντικό ρόλο στο παιχνίδι παίζει η ποιότητα της διαδικασίας της αλληλεπίδρασης, η πολλαπλότητα των επιλογών των τρόπων που στηρίζεται ένα παιχνίδι, είτε αυτό στηρίζεται στον φανταστικό είτε στον πραγματικό κόσμο.
Η αλήθεια είναι το φανταστικά αληθινό και η πραγματικότητα το ποιητικά αληθινό.
Καταστάσεις που δεν τελειώνουν εύκολα.
Στο παιχνίδι δεν υπάρχει Παύση, έστω κι αν υπάρχει απέραντη Σιωπή.
Το βουνό κρύβει, έχει στενά δύσκολα μονοπάτια, αλλά και απέραντα οροπέδια. Έχει υπόγειες στοές, ανεξερεύνητα σπήλαια και παράφορες σιωπές όπως ο έρωτας.
Όταν ατενίζεις τη θάλασσα η σκέψη σου σκορπίζει, απλώνεται, χάνεται στα βάθη των ωκεανών, όταν ατενίζεις το βουνό συγκεντρώνεσαι, στοχάζεσαι. Η σκέψη σου οργανώνεται και ανέρχεται, αναρριχάται σε υψηλές κορυφές στοχασμού, φανταστικών και αληθινών. Αυτές που το πνεύμα παράγει όταν αφυπνίζεται
(Bad Hausen – πρόποδες Άλπεων Αύγουστος 2016).
Ειδήσεις… μιας ημέρας του Αυγούστου
– Έφηβος τραυματίστηκε στο κεφάλι κυνηγώντας pokemon
– Πού;
– Στα Τρίκαλα.
– Χρήση χημικών στο Χαλέπι (αερίου χλωρίου).
– 2000 πρόσφυγες στην Κρήτη.
– Έφηβος τραυματίστηκε στο κεφάλι κυνηγώντας pokemon στα Τρίκαλα.
Part 5
Ύστερα γύρισε σπίτι χωρίς γενειάδα.
Κάθισε στο μπαλκόνι κι έφαγε παγωτό. Φυσάει… δροσιά…
Ένα αυτοκίνητο κορνάρει και φεύγει.
Στρίβει και χάνεται…
Συννεφιάζει…
Το παγωτό λιώνει…
Αυγουστιάτικες νυχτερινές εικόνες και ακροάματα
Τα γενέθλια της Μαντώς. Ευχές.
Εφέτος ευρίσκεται στην Κρήτη. Όταν κάποιος φεύγει νιώθει σα να πριονίζεται σιγά – σιγά μια σχέση. Έστω και οικογενειακή.
Βιέννη: Τριπλό κονσέρτο για πιάνο και ορχήστρα σε έργα του Μότσαρτ.
Η απουσία της αίσθησης στην κίνηση και η κίνηση της αίσθησης.
Η κίνηση των φύλλων της λεύκας όταν το χαϊδεύει ο άνεμος.
Μπετόβεν, Κλιμτ, το φιλί.
Απέραντη ησυχία… κατανυκτική σιωπή παρακολουθούμε το πρώτο Αυγουστιάτικο φεγγάρι που ήταν βυθισμένο, κρυμμένο πίσω από τα σύννεφα. Το συνοδεύει η μουσική από το Larco το κονσέρτο για πιάνο Νο 5 του Μπετόβεν, χωρίς να χαλάει η Σιωπή.
Ακούς;
(Βιέννη 9.8.16).
Αυγουστιάτικες σκέψεις III
Στο μάθημά του, την ομιλία του τόνιζε επανειλημμένως πόσο σημαντικό είναι για τον άνθρωπο η Ευρυμάθεια και η Εξειδίκευση. «Παγκοσμίωση» και όχι «Παγκοσμιοποίηση» έλεγε.
Συνειρμός α
Απόψε στο κρεβάτι εμφανίστηκε μια κατσαρίδα επάνω στα ροζ φρεσκοπλυμένα και σιδερωμένα σεντόνια. Υστερικές φωνές. Κυνήγι της κατσαρίδας και σύνθλιψη. Μου ήρθε στον νου η Μεταμόρφωση του Κάφκα, «όταν ξύπνησε ήταν μια κατσαρίδα… έτσι θα ζούσε από εδώ και πέρα…».
Μήπως εκείνη μεταμορφώθηκε σε κατσαρίδα και ήρθε απόψε μόνος που είμαι, να μου κάνει παρέα;
Άρχισε να κάνει διάφορες ταξινομικές σκέψεις:
Συνειρμός β
Πάνω στα διάφορα είδη «Τσαμπουκά» ίσως επειδή τον τελευταίο καιρό, εκείνη παρουσίαζε στη συμπεριφορά της προς εκείνον έντονα επιθετικά στοιχεία «τσαμπουκά». Άλλο πάλι τούτο! Τώρα που το σκέπτεται δεν το περίμενε από εκείνη… πώς εκφράζεται, πώς συμπεριφέρεται έτσι;
Κάτι πρέπει να την έχει αλλάξει… να την έχει επηρεάσει… Αλλά ότι να’ ναι αυτό το «κάτι» με τον τρόπο αυτό θα διορθώσει, θα βελτιώσει, θα ανατρέψει αυτό το «κάτι» που την ενοχλεί;
Μέσα στο σκοτάδι της Αυγουστιάτικης νύχτας (η σελήνη είχε ήδη δύσει) άρχισε να σκέπτεται διάφορα είδη τσαμπουκά.
Συνειρμός γ
Στην αρχή προσπάθησε να ερμηνεύσει τι είναι ο «τσαμπουκάς».
Μήπως είναι άξεστος εγωισμός; Τι σημαίνει όμως «άξεστος εγωισμός»; Μια λέξη που σημαίνει έλλειψη συναισθηματικής ισχύος, ψυχικής ερημιάς, είδος εκφοβισμού, έκφρασης του τρόμου που νιώθει αυτός που προσπαθεί με τον τρόπο αυτό να εκδηλώσει στον άλλον αυτά που θέλει με τη Βία να του επιβάλλει;
Τι είναι εκείνο που δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε, εκείνο το «κάτι» που θέλουμε να πούμε; Και το λέμε… «τσαμπουκά»;
Ξέχασέ το. (Μήπως τ’ άλλα τα θυμάσαι;).
Part 6
Εκεί που ακόμα βρίσκεται ένα σώμα λαμπερό, σώμα που αστράφτει και διεγείρει.
Εκεί που το σώμα κείτεται ανέγγιχτο, απροσπέλαστο, λείο και διάφανο.
Εκεί που το σώμα σιωπά, σχηματίζει απρόβλεπτα σχήματα και δέος.
Εκεί που ακόμα είναι το σώμα ανένταχτο, ηδονικό, άσπιλο.
Εκεί είναι ακόμα ένα σώμα.
Εκεί που είναι αυτό το σώμα, τι είναι «εκεί»; (12.8.16).
Πεφταστέρια
Τον Αύγουστο μας επισκέπτονται οι Περσίδες. Οι διάττοντες αστέρες για να φωτίσουν άλλη μια φορά τη Γη. Νύχτες καλοκαιρινές του Αυγούστου.
Αργά τη νύχτα, ξημερώματα, κάνουν την εμφάνισή τους στον νυχτερινό ουρανό της χώρας μας και όχι μόνο, αλλά σε ολόκληρο το βόρειο ημισφαίριο. Βροχή από αστέρια που πέφτουν στη Γη. Φέτος λένε οι προβλέψεις πως θα είναι μια εντυπωσιακή βροχή αστεριών, η πιο εντυπωσιακή της δεκαετίας.
Οι περσίδες, τις οποίες ανακάλυψαν πρώτοι οι Κινέζοι αστρολόγοι το 36 π.Χ., προκαλούνται από σωματίδια σκόνης που αφήνουν πίσω τους τεράστια ουρά μήκους δεκάδων εκατ. χιλ. Τα αστέρια πέφτουν γρήγορα έχοντας συχνά μακριές φωτεινές ουρές. Πύρινες. Εμφανίζονται σε όλα τα σημεία του ουρανού. Φαίνεται ότι προέρχονται από τον αστερισμό του Περσέα από τον οποίο πήραν και το όνομα Περσίδες. Έχουν αρχίσει ήδη να πέφτουν αραιά από τις 17 Ιουλίου και σιγά – σιγά πυκνώνουν και αρχίζουν να πέφτουν έως το τέλος Αυγούστου.
Την ώρα που χαράζει μπορεί να δεις με γυμνό μάτι τις περσίδες να πέφτουν στη Γη.
*********
Θυμάται μια χρονιά (Αύγουστος ήταν) που μαζί με την Ευρυδίκη κάθονταν στην αμμουδιά της παλ. Επιδαύρου και παρακολουθούσαν ώς το πρωί τις περσίδες που έπεφταν.
Την άλλη μέρα έφευγαν για Παρίσι.
Τι εποχές κι εκείνες.
Φέτος δεν είδε κάποιους να ενδιαφέρονται με τα πεφταστέρια. Ήταν όλοι αφοσιωμένοι σε άλλους «ουρανούς». Στα κινητά, τα τάμπλετ, τους υπολογιστές και στις τηλεοράσεις (12.8.16).
Ένα αυγουστιάτικο πρωινό στην πολυθρόνα
Κάθισε σε αναπαυτική πολυθρόνα. Βυθίστηκε μέσα της. Εκείνη τον αγκάλιασε τρυφερά με τα πάλλευκα χέρια της. Του πρόσφερε το «σώμα» της, τη σταθερή γερή της πλάτη να ακουμπήσει τη δική του κουρασμένη και ασταθής.
Άκουγε μουσική, πρωινό βροχερό του Αυγούστου.
Απαλλαγμένος από κάθε βαρύτητα έκλεισε τα βλέφαρα.
Έχουν πάψει πια να ενδιαφέρονται γι’ αυτόν. Τον αγνοούν οι πάντες και τα πάντα.
Εκτός από αυτή την πολυθρόνα. Αρχίζει να βυθίζεται όλο και πιο βαθιά. Χαμηλώνει η «βάση» της ζωής. Προσπαθεί να αφουγκραστεί «κάτι», κάποιον «ήχο». Μια εξαίσια μουσική. Κανένας ήχος μόνο αχός. Ο αχός από ήχους, ψιθύρους, λέξεις περασμένων εποχών.
Τι ώρα είναι; (14.8.16).
Part 7
Πουθενά ο Αυθορμητισμός, μια γνήσια αυθόρμητη πράξη. Αρχίζει να θαμπώνει η Επίδαυρος. Ο κούκος έπαψε πια να ακούγεται πριν από την έναρξη των παραστάσεων. Τι έγιναν οι παραστάσεις «κάτω από τ’ αστέρια»; Ποια αστέρια; Χιλιάδες προβολές. Ποιες φωνές; Στην «υπέροχη» ακουστική του Αρχαίου Θεάτρου του Πολύκλειτου; Τώρα όλοι ακούγονται μέσα από «ψείρες», συσκευές που εντείνουν τη φωνή. Σκεπτόταν την Κάλλας να τραγουδάει στην Επίδαυρο με «ψείρα». Σίγησαν και οι φωνές που κάτι είχαν να πουν… Για μπακατέλες τώρα θα μιλάμε;
Part 8
Του έρχονται συχνά στον νου κάποιες εικόνες και στάσεις εκείνης. Σήμερα το πρωί μόλις ξύπνησε από έναν αναπαυτικό ύπνο (αναπαυτικό γιατί υπάρχουν και εφιαλτικοί ύπνοι) του φάνηκε ότι την είδε να κάθεται στην άκρη του κρεβατιού με απλανές βλέμμα να κοιτάζει πέρα από την ανοιχτή μπαλκονόπορτα. Αμίλητη και σκεπτόμενη. Σηκώθηκε, αλλά εκείνη δεν ήταν εκεί. Βγήκε στο μπαλκόνι. Άρχισε να παρατηρεί τις επιφάνειες των αντικρινών λόφων, τα επίπεδα με την καταπράσινη χλόη. Το παλιό ξεραμένο πια φοίνικα. Η λευκή σωλήνα του ποτίσματος ξεχασμένη πάνω στο γρασίδι σχημάτιζε ένα υπέροχο εικαστικό αραβούργημα, αποτέλεσμα κάποιας αυθόρμητης κίνησης, μιας αιτούμενης επιθυμίας.
Παρακλήσεις και φεστιβάλ
Τον Αύγουστο εκτός από τις παρακλήσεις για την Κοίμηση της Θεοτόκου που γίνονται σε όλες τις εκκλησίες και τα ξωκλήσια της Ελλάδας, όλες οι πόλεις, τα χωριά, τα νησιά, οι συνοικίες της Ελλάδας, φεστιβαλίζονται… Οργανώνουν πάσης φύσεως εκδηλώσεις που τις ονομάζουν Φεστιβάλ. Σαν ένα άλλο είδος παρακλήσεων (προς τον πολιτισμό).
Τυχαία από την εφημερίδα «ΘΕΣΣΑΛΙΑ» του Βόλου, κάθισε σήμερα και σημείωσε:
–Συναυλίες με πανσέληνο στον Αρχαιολογικό χώρο Φθιωτίδων Θηβών και Μουσείου Βόλου
–Μουσικοχορευτική παράσταση στο Χορευτό με 170 χορευτές και παραδοσιακούς ήχους.
–Μουσική βραδιά πανσελήνου στο θέατρο Αγίου Γεωργίου ΑΛΩΝΙΩΝ.
–Αναβίωση ηθών και εθίμων στο χωριό Νιαου Αφέται.
–Στο υπαίθριο θέατρο Χόρτου παρουσιάζεται το έργο «ο Γαργαλιστής».
–Εικαστικές εκθέσεις… παντού.
–Μουσική πανσέληνο στο Μουσείο Εληάς.
Στον κύκλο των θερινών εκδηλώσεων:
–«Θερινό εργαστήρι ιδεών – ταυτότητες – ετερότητες και αίτημα για μια καλή ζωή» στη Βυζίτσα. Με πλήθος πανεπιστημιακών καθηγητών Ελλήνων και ξένων.
–Φεστιβάλ Μονής ΠΑΟΥ Αργαλαστής, με μουσικές εκδηλώσεις.
–και άλλα πολλά.
Εκεί στην ΠΑΟΥ σταμάτησε. Του ήρθαν στον νου τα σεμινάρια επτά ημερών το καθένα που γινόντουσαν πριν από χρόνια στον ίδιο χώρο με την Ομάδα Καλλιτεχνών Βόλου. Την πρώτη χρονιά με θέμα «Η δραματική εικόνα της κίνησης και του ανθρώπινου σώματος», τη δεύτερη με θέμα «Η αίσθηση των 5 αισθήσεων».
Ωραίο το καλοκαίρι και ο πολιτιστικός πολιτισμός του Αυγούστου, μα από τον Σεπτέμβρη και μετά τι γίνεται; (15.8.16)
«Φως ιλαρόν» – «Φωνές αίσιες»
Παραμονή Δεκαπενταύγουστου στο Πήλιο. Πήγε να παρακολουθήσει στο μικρό εκκλησάκι της Παναγίτσας την εσπερινή δέηση. Είχε την ανάγκη να ακούσει εκείνο το «Κύριε εκέκραξα… άκουσε τη δέησή μου» και εκείνη την άλλη λέξη το «εντωκεκραγένεμαι κύριε… εισάκουσέ με». Τον μάγευε αυτός ο υπερσυντέλικος της λέξης κραυγή – εκέκραξα.
*********
Αναζητούσε λίγο φως από κάπου… από ένα βλέμμα, από ένα χαμόγελο, από μια προοπτική αναλαμπή μιας μελλοντικής ελπίδας. Σκεπτόταν μήπως είναι πια αργά να κατασκευάζει ελπίδες… Ακούει για κάποιο φως εσπερινό και το βλέπει, κι αυτό του προκαλεί μια χαλαρότητα που ερχόταν από τους ψαλμούς, το Αυγουστιάτικο φεγγάρι που είχε σκαρφαλώσει στην κορυφή των κυπαρισσιών από τον κύριο που του πρόσφερε στασίδι να καθίσει. Η φθορά, η επικείμενη κατάρρευσή του ήταν πλέον ορατή (Πήλιο. Ώρα εσπερινή 14.8.16).
______________________________________________________________________________________________________________________________
*Βιογραφικό σημείωμα
Ο Λάκης Κουρετζής είναι παιδαγωγός, σκηνοθέτης, συγγραφέας, επίτιμος διδάκτορας Παν/μίου Αθηνών. Ειδικός σε θέματα αισθητικής παιδείας και παιδευτικής θεατρικής έκφρασης. Σπούδασε Ψυχολογία της Παιδαγωγικής, Αισθητική Αγωγή και έκφραση του παιδιού, Θέατρο και συγκεκριμένα: Παιδαγωγική θεάτρου, σωματική έκφραση και Ψυχοδυναμική του ηθοποιού, Σημειολογική και αισθητική ανάλυση της θεατρικής πράξης στην Αυστρία, Γερμανία και Ελβετία. Τα θέματα αυτά, συνεχίζει να ερευνά και να παρακολουθεί την εφαρμογή και την εξέλιξή τους στο εξωτερικό, καθώς και στην Ελλάδα. Ως παιδαγωγός ασχολήθηκε με θέματα αισθητικής παιδείας, παιδευτικής θεατρικής έκφρασης, οργάνωσης και λειτουργίας κέντρων προσχολικής και σχολικής αγωγής, εκπαιδευτηρίων κ.λπ. Είναι δημιουργός και εισηγητής του Θεατρικού Παιχνιδιού στην Ελλάδα. Το παρουσίασε για πρώτη φορά στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών το 1976 και ακολούθως σε διάφορους πολιτιστικούς φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, πολιτιστικά κέντρα στην Αθήνα και στην επαρχία συνεργαζόμενος με ειδικούς ψυχολόγους, εκπαιδευτικούς και μέλη της ομάδας τέχνης «Πάροδος».
Το 1979 έγινε παρουσίαση στο Ελληνικό Κέντρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου. Το 1983 δίδαξε το Θεατρικό Παιχνίδι στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Θεατρικής Αγωγής του υπουργείου Παιδείας και υφυπουργίας Ν. Γενιάς στην Κοργιαλένειο Σχολή Σπετσών. Από το 1987 έχει διδάξει και διδάσκει θεατρικό παιχνίδι στην μετεκπαίδευση Δασκάλων και Νηπιαγωγών στο «Μαρσάλειο» Δ.Δ.Ε. του Παν/μίου Αθηνών, στο Ευρωπαϊκό Κολέγιο Αθηνών, στη Σχολή Χιλλ, στο Αμερικάνικο Κολλέγιο Ψυχικού, στα Εκπαιδευτήρια «Κοραής» στην Κρήτη, ΠΛΑΤΩΝ και ΔΟΥΚΑ, στο Τμήμα Θεάτρου του Αριστοτέλειου Παν/μίου Θεσσαλονίκης, στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων στο Εργαστήρι Παιδαγωγικής Θεάτρου – Θεατρικού Παιχνιδιού της Εταιρείας Καλλιτεχνικής και Παιδευτικής Θεατρικής Έκφρασης «Θέατρο της Ημέρας», του οποίου είναι διευθυντής Σπουδών και βασικός εμψυχωτής. Επίσης στα εργαστήρια μακρόχρονης εκπαίδευσης εκπαιδευτικών ως Εμψυχωτών Θεατρικού Παιχνιδιού στις πόλεις: Λάρισα (από το 1988), Ηράκλειο Κρήτης (1993), Πάτρα, σε διάφορα Π.Ε.Κ., σεμινάρια και διημερίδες που οργανώνονται από Σχολικούς Συμβούλους, Συλλόγους Δασκάλων, Νηπιαγωγών, Γονέων, Ν.Ε.Λ.Ε., καθώς και από το υπουργείο Παιδείας, τη Γ.Γ. Νέας Γενιάς με θέμα: «Θεατρική Παιδεία – Θεατρικού Παιχνίδι».
Έχει διευθύνει ερευνητικά εργαστήρια της Εταιρείας Σπουδών Σχολής Μωραΐτη και του Πανεπιστημίου Αθηνών (τμήμα Φ.Π.Ψ.) με θέμα: «Το Θεατρικό Παιχνίδι στην εκπαιδευτική διαδικασία» και «Επιμόρφωση επιμορφωτών και ειδικών συμβούλων παιδιών και εφήβων με ειδικές ανάγκες», θεατρικά εργαστήρια για Γάλλους ηθοποιούς και εμψυχωτές θεατρικού παιχνιδιού στη Γαλλία, θεατρικό παιχνίδι για παιδιά γαλλικών σχολείων, στο Σχολείο Ελληνικής κοινότητας Παρισίων, στο Θέατρο AINU της Βαλανσιάν, στο Ευρωπαϊκό Σχολείο Βρυξελλών, καθώς και στην Κύπρο (Λευκωσία, Λάρνακα). Συνεργάτης ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων, του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, μέλος ομάδων σύνταξης αναλυτικών προγραμμάτων και της Κεντρικής Συντονιστικής Επιτροπής του προγράμματος «ΜΕΛΙΝΑ» – Τέχνη και Πολιτισμός στην Εκπαίδευση» των υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού (1994-2004). Παιδαγωγικός σύμβουλος των Παιδικών Σταθμών του Δήμου Χαλκίδας. Ως σκηνοθέτης έχει ανεβάσει περισσότερα από 80 έργα του ελληνικού και παγκόσμιου δραματολογίου συνεργαζόμενος με διάφορους επαγγελματικούς θιάσους, το Θέατρο της Ημέρας, την Πάροδο, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. κ.ά.
Έχει τιμηθεί με το βραβείο «ΔΗΜ. ΡΟΝΤΗΡΗΣ». Έχει διευθύνει θεατρικά ατελιέ στη Γαλλία και Αυστρία. Ως συγγραφέας έχει γράψει θεατρικά έργα που έχουν παιχτεί από διάφορους θιάσους στην Ελλάδα (Θέατρο Στοά, Πάροδος, Θέατρο της Ημέρας, Άπλετοι Κήποι, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. κ.ά.) και στο εξωτερικό, βιβλία για παιδιά: «Με τη Μαντώ στη λιακάδα» (εκδ. Αικ. Μπακομιχάλη), «Στο μικρό μας περιβολάκι» (εκδ. Γνώση), «Θεατρικό Παιχνίδι, παιδαγωγική θεατρική πρακτική και θεατρολογική προσέγγιση» και «Το θέατρο για παιδιά στην Ελλάδα» (εκδ. Καστανιώτη) – «Θεατρική Αγωγή» (βιβλίο για το δάσκαλο) από το ΥΠ.Ε.Π.Θ. – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (εκδ. Ο.Ε.Δ.Β.) – «Στην Αρχή ένα ΓΡΑΜΜ… Μόνο» – «Το Θεατρικό Παιχνίδι και οι Διαστάσεις Του» (εκδ. Ταξιδευτής), «Θέατρο και Υφαντική» (εκδ. Ταξιδευτής), καθώς και πλήθος άρθρων σε περιοδικά, εφημερίδες, εκπαιδευτικά και θεατρικά έντυπα. Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών και Θεατρικών Συγγραφέων, του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου και από τα ιδρυτικά μέλη μαζί με την Ξένια Καλογεροπούλου, την Άλκη Ζέη, τον Δημήτρη Ποταμίτη και άλλους, του Ελληνικού Κέντρου της ASSITEJ (Διεθνούς Ινστιτούτου που ασχολείται με το θέατρο για παιδιά και νέους).
Ιδρυτής της ομάδας τέχνης ΠΑΡΟΔΟΣ και συνιδρυτής μαζί με την Ανδρομάχη Μοντζολή της Εταιρίας καλλιτεχνικής και παιδευτικής θεατρικής έκφρασης «Θέατρο της Ημέρας». Τον Γενάρη του 1995 εξελέγη στη Γαλλία πρόεδρος της Association Europeenne du Theatre d’Enfants (Ευρωπαϊκής Εταιρίας Θεάτρου των Παιδιών). Αναφορές για το έργο του υπάρχουν στην παγκόσμια εγκυκλοπαίδεια «World Encyclopedia of Contemporary Theatre: Volume 1: Europe (Vol 1)» και το επιστημονικό περιοδικό «MUSE» – Children’s Theater in Greece by Konstantza Georgakaki published by The Johns Hopkins University Press.