Άρθρα

Αυτισμός: Ένας διαφορετικός τρόπος θέασης και αντιμετώπισης του κόσμου

 

Της
Ευαγγελίας Μπλάνα,
ειδικής παιδαγωγού
στο Ειδικό Δημοτικό
Σχολείο Αγριάς


Η κατανόηση της πολύπλοκης φύσης του αυτισμού δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση. Ο αυτισμός δεν είναι μια ετικέτα, μια ασθένεια, αλλά ένας διαφορετικός τρόπος ανάπτυξης, θέασης και αντιμετώπισης του κόσμου. Η αισθητική «ανάγνωση» της οικείας παθολογικής κατάστασης είναι απόρροια της αισθητικής παιδείας του θεατή.
Η ζωή των ατόμων που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού θα μπορούσε να παρομοιαστεί με εκείνη των παραμυθιών όπου ο πρίγκιπας/ πριγκίπισσα κοιμάται σε έναν πύργο όπου τίποτε δεν κινείται. Η απομονωτική φύση της διαταραχής, οδηγεί το άτομο με αυτισμό να κλείνεται στον εαυτό του (στο κάστρο του), δημιουργώντας τους δικούς του αδιαπέραστους τοίχους. Παράλληλα αδιαφορεί παντελώς για τον ταραχώδη, συνεχώς μεταβαλλόμενο, εξωτερικό κόσμο. Δεδομένου ότι η εσωστρέφεια είναι ασύμβατη με την κοινωνική ζωή, θεωρείται παθολογική. Το άτομο με αυτισμό δεν επιδιώκει την επικοινωνία με τους άλλους, ενώ πολλές φορές η παθητική του στάση χαρακτηρίζεται από πολλούς ως «παντελής κώφωση» ή «παιδί με πέτρινα μάτια». Το παιδί απολαμβάνει την εμμονική του ρουτίνα «μέσα σε έναν πύργο όπου τίποτε δεν κινείται». Η οποιαδήποτε αλλαγή του δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα και το οδηγεί σε μια σειρά εξελικτικών πράξεων (επιθετικότητα, έντονα ξεσπάσματα θυμού) λόγω φόβου, άγχους και ανασφάλειας. Έτσι, η δημιουργία ενός απόλυτα δομημένου, σταθερού αλλά ευέλικτου σχολικού και οικογενειακού περιβάλλοντος- ρουτίνα, προσαρμοσμένο στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα του κάθε παιδιού με αυτισμό κρίνεται άκρως απαραίτητη εκπαιδευτική παρέμβαση.
Ο Χ. είναι μαθητής του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Αγριάς και βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού. Τον Σεπτέμβρη, με το άνοιγμα των σχολείων, αντίκρισε μια καινούργια δασκάλα. Πέρασαν αρκετές εβδομάδες μέχρι τα βλέμματά μας να συναντηθούν, τα θέλω του και οι ανάγκες του να γίνουν κατανοητές και οι αρνητικές συμπεριφορές να μειωθούν. Η πρόκληση να προσεγγίσω το «κάστρο του» ήταν μεγάλη, χρονοβόρα και αρκετά δύσκολη. Χρειάστηκε συστηματική παρατήρηση και καταγραφή του τρόπου συμπεριφοράς του, των συνηθειών του και των αναγκών του κατά τη διάρκεια της σχολικής μέρας. Ακολούθησαν συζητήσεις με το οικογενειακό του περιβάλλον και με τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας, τα οποία υποστηρίζουν κάθε μαθητή του σχολείου μας και συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς, προκειμένου να αντληθούν σημαντικές πληροφορίες. Οι πρώτες, βασικές πληροφορίες συλλέχθηκαν και πάνω σ’ αυτές δημιουργήθηκε το εξατομικευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, απόλυτα προσαρμοσμένο στις δυνατότητες, στις αδυναμίες του, στις κλίσεις και στα ενδιαφέροντά του. Ωστόσο, η πρόκληση άρχισε να ευδοκιμεί όταν ξεκινήσαμε να οργανώνουμε μαζί με τον Χ. τους κανόνες και την καθημερινή «ρουτίνα» του ημερήσιου προγράμματός του. Έτσι, δημιουργήσαμε μαζί οπτικοποιημένο πρόγραμμα με τη χρήση οπτικού υλικού. Φωτογραφίσαμε πρόσωπα αναφοράς, όλες τις δραστηριότητες της μέρας και καρτέλες με αντίστοιχες λέξεις. Το οπτικοποιημένο πρόγραμμα βρίσκεται πάντα πάνω στα αριστερά του θρανίου του. Στο τέλος κάθε δραστηριότητας ο Χ. αφαιρεί και την αντίστοιχη κάρτα. Έτσι, ξέρει ακριβώς τι προηγείται και τι ακολουθεί, χωρίς να κατακλύζεται από συναισθήματα άγχους και δυσφορίας. Επίσης, σε ένα αναλογικό ρολόι χρωματίσαμε με τα αγαπημένα του χρώματα το διάστημα της κάθε σχολικής ώρας. Η δημιουργία της συγκεκριμένης ρουτίνας έκανε τον Χ. να νιώθει ασφάλεια, εμπιστοσύνη και αυτοέλεγχο στο περιβάλλον της τάξης και του σχολείου καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής μέρας. Η συνέχιση της καθιερωμένης, σταθερής ρουτίνας του σχολείου και στο σπίτι, αποτελεί σημαντικό εργαλείο της οικογένειας για την καθημερινή λειτουργικότητα του παιδιού. Το σταθερό και ασφαλές πλαίσιο διαβίωσης δίνει στο άτομο με αυτισμό τη δυνατότητα να «ανθίζει», καθώς του επιτρέπεται να αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τα δεδομένα.
Το ζήτημα του αυτισμού συνιστά ένα άλυτο αίνιγμα και μια παράλληλη πρόκληση για όλους. Όσοι επιθυμούν να πλησιάσουν το «κάστρο» που κατοικεί το παιδί με αυτισμό (γονείς, εκπαιδευτικοί, κοινωνία) θα πρέπει να επιτελέσουν ένα δύσκολο και διηνεκές έργο. Για να κατανοήσουν την πολύπλοκη φύση του αυτισμού θα πρέπει εκτός των άλλων να έχουν ως συμμάχους, την αγάπη, τη γνώση, την καλή διάθεση και τον χρόνο.
«Μια αποδοχή με αγάπη αυτού που δε μπορούμε να αλλάξουμε».

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το