Ατύχημα και επίδομα ατυχήματος

του Γιάννη Χατζηγιάννη*

Ατυχήματα τα οποία συμβαίνουν σε εργαζόμενους με εξαρτημένη εργασία στον χώρο εργασίας ή κατά τη διάρκεια της εργασίας και οφείλονται σε αυτήν αποκαλούνται Εργατικά Ατυχήματα και πρέπει να αναγγέλλονται στο Τμήμα Παροχών Ασθενείας (ΤΠΑ) του τ. ΙΚΑ (νυν ΕΦΚΑ Μισθωτών). Από τη νομοθεσία ως Εργατικό Ατύχημα θεωρείται το βίαιο κι αιφνίδιο συμβάν που επέρχεται κατά την εκτέλεση της εργασίας ή με αφορμή αυτήν. Το συμβάν πρέπει να συνδέεται με αυτήν, άμεσα ή έμμεσα, σε σχέση αιτίου προς αποτέλεσμα. Από τη νομολογία Εργατικό θεωρείται και το ατύχημα (κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις) που συμβαίνει στον εργαζόμενο όταν μεταβαίνει από το σπίτι του στον χώρο εργασίας του και αντίστροφα. Ατυχήματα τα οποία δεν εμπίπτουν στην ανωτέρω κατηγορία θεωρούνται ως γενόμενα εκτός εργασίας (Εξωεργατικά Ατυχήματα) τα οποία επίσης αναγγέλλονται και δηλώνονται στο ΤΠΑ.

Η Αναγγελία και η Δήλωση Ατυχήματος στο τ. ΙΚΑ πρέπει να γίνεται εντός 5 εργασίμων ημερών από την επομένη του ατυχήματος ή σε περίπτωση νοσηλείας, 5 εργάσιμες ημέρες από την ημερομηνία εξόδου του ασφαλισμένου από Κρατικό ή Ιδιωτικό θεραπευτήριο. Η Αναγγελία παρατείνεται στο 1 έτος αν πρόκειται για συμβάν το οποίο προκάλεσε την απόλυτη αναπηρία του ασφαλισμένου και σε 2 έτη αν πρόκειται για θανατηφόρο ατύχημα. Στο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) η υποχρέωση για αναγγελία εργατικού ατυχήματος είναι 24 ώρες.
Η αναγγελία των ατυχημάτων στο τ. ΙΚΑ γίνεται από τον ίδιο τον ασφαλισμένο ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο (ιατρός, συγγενής, εργοδότης, μάρτυρας, κ.λπ.) έλαβε γνώση του ατυχήματος. Το ΤΠΑ χορηγεί τόσο το Έντυπο Αναγγελίας που ορισμένα πεδία συμπληρώνονται από τον ιατρό που πρώτος έλαβε γνώση του συμβάντος (το έντυπο έχει ακόμα με το logo του ΙΚΑ γεγονός που δημιουργεί προβλήματα στη συμπλήρωσή του από τους ιατρούς, καθώς δεν υπάρχουν από το 2014 ελεγκτές ιατροί του ΙΚΑ εντός των νοσοκομείων) όπως επίσης και έντυπο για την υποβολή της Δήλωσης Ατυχήματος. Η εκπρόθεσμη αναγγελία του ατυχήματος καθιστά αδύνατη τη λήψη Παροχών σε Χρήμα (επιδότηση ατυχήματος, όπως και στην περίπτωση της ασθένειας) αν και ο ασφαλισμένος έχει δικαίωμα ένστασης επί του εκπροθέσμου της αναγγελίας αν μπορεί να επικαλεστεί πραγματικά γεγονότα που τον εμπόδισαν, πέραν της θέλησής του, στην εμπρόθεσμη αναγγελία.
Για την επιδότηση ατυχήματος από το ΤΠΑ απαιτείται 1 ημέρα εργασίας (δηλ. Ασφάλιση την πρώτη ημέρα εργασίας αν το ατύχημα συνέβη κατά την πρόσληψη), ενώ για το εξωεργατικό ατύχημα οι προϋποθέσεις επιδότησης μειώνονται το μισό, δηλ. απαιτούνται 60 ημέρες ασφάλισης το προηγούμενο έτος ή το τελευταίο 15μηνο από την αναγγελία του ατυχήματος, αφαιρουμένων όμως των τελευταίων 3 μηνών. Στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος έχει υποστεί εργατικό ατύχημα και δεν έχει τις απαραίτητες ημέρες εργασίας για την απόκτηση ασφαλιστικής ικανότητας και την έκδοση βιβλιαρίου υγείας, το ΤΠΑ εκδίδει ειδικό έντυπο για τη χορήγηση Παροχών σε Χρήμα και Είδος. Η μη Δήλωση Ατυχήματος στο τ.ΙΚΑ από τους ασφαλισμένους σημαίνει παραίτηση ευνοϊκών ρυθμίσεων επιδότησης και παραίτηση από τυχόν συνταξιοδοτικά δικαιώματα, ειδικά αν πρόκειται για πολύ σοβαρά ατυχήματα που προκαλούν αναπηρία ή θάνατο του ασφαλισμένου.

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ιατρικές γνωματεύσεις που αναφέρουν μόνο τη νόσο που έχει προκληθεί από το ατύχημα και μόνο το διάστημα αναρρωτικής αδείας, δεν θεωρείται Αναγγελία Ατυχήματος, καθώς γι’ αυτήν απαιτείται η αναφορά χρόνου, τόπου και των εξωτερικών περιστατικών του συμβάντος.
Οι εργαζόμενοι ή όσοι τους συνοδεύουν στο νοσοκομείο ή σε οποιονδήποτε ιατρό (εκεί όπου συνήθως δίδονται οι πρώτες βοήθειες) είναι σκόπιμο να αναφέρουν τα παραπάνω στοιχεία (τόπος, χρόνος εξωτερικά περιστατικά συμβάντος) και η αναγραφή τους στην ιατρική γνωμάτευση ή στο βιβλίο προσέλευσης στα Επείγοντα Περιστατικά, αποτελούν σημαντική παράμετρο της Αναγγελίας Ατυχήματος των εγγράφων που προσκομίζονται στο ΤΠΑ.
Το τ. ΙΚΑ διεκδικεί τις Παροχές σε Χρήμα (επιδότηση ατυχήματος) που δίνει στους ασφαλισμένους του όταν το ατύχημα έχει προκληθεί από υπαιτιότητα τρίτου, όπως συμβαίνει σε τροχαία ατυχήματα ή τη πρόκληση σωματικών βλαβών από άλλη αιτία εξαιτίας τρίτου. Σε αυτές τις περιπτώσεις το τ. ΙΚΑ επιδοτεί μεν τον ασφαλισμένο, αλλά διεκδικεί τα ποσά της επιδότησης από τον υπαίτιο με νομικές ενέργειες. Αντίστοιχες ενέργειες πραγματοποιεί και ο ΕΟΠΥΥ διεκδικώντας τις Παροχές σε Είδος με αποτέλεσμα να εγείρονται εις διπλούν οι νομικές αξιώσεις για το ίδιο συμβάν.
Οι εργαζόμενοι πρέπει να επικοινωνούν και να απευθύνονται στο ΤΠΑ προκειμένου να ενημερώνονται για τις διαδικασίες Αναγγελίας και Υποβολής Δήλωσης Ατυχήματος, καθώς και για τα απαραίτητα συνοδευτικά δικαιολογητικά προκειμένου να είναι ευχερέστερος ο έλεγχος και ο χαρακτηρισμός του ατυχήματος ως Εργατικού ή Εξωεργατικού.

*εργαζόμενος ΕΦΚΑ Μισθωτών Μαγνησίας