Ατύχημα ή ασθένεια για 1.500 εργαζόμενους σε θερμό περιβάλλον – Α. Φλουρής: Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας πίσω από έκθεση του ΟΗΕ

Από τα κεντρικά του Οργανισμού στη Νέα Υόρκη, ο Γκουτέρες γνωστοποίησε ότι τα δεδομένα πλέον δείχνουν ξεκάθαρα πως η ζέστη είναι ένας «αθόρυβος δολοφόνος» που σκοτώνει κάθε χρόνο περίπου μισό εκατομμύριο ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Ο γ.γ. του ΟΗΕ έκανε έκκληση σε κυβερνήσεις και οργανισμούς σε όλο τον κόσμο να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση, υπογραμμίζοντας ότι μια από τις ομάδες του πληθυσμού που επηρεάζονται περισσότερο είναι οι εργαζόμενοι. Κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα στηριζόμενος σε έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού για την Εργασία (ILO) που είδε το φως της δημοσιότητας, επίσης την περασμένη εβδομάδα. Την έκθεση αυτή έγραψε ένας Έλληνας καθηγητής, ο δρ Ανδρέας Φλουρής, καθηγητής Φυσιολογίας στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού για την Εργασία έχε τίτλο «Θερμική καταπόνηση στην εργασία: Επιπτώσεις για την υγεία και την ασφάλεια».

Μάλιστα μέσα από το εργαστήριο, το FAME Lab, έχει δημιουργηθεί ένα ειδικό χάπι με αισθητήρα το οποίο το παίρνουν εργαζόμενοι προκειμένου να γίνουν οι σχετικές μελέτες.

Το περιοδικό Time σάς συμπεριέλαβε στους 100 πιο επιδραστικούς επιστήμονες την περσινή χρονιά. Τι σημαίνει αυτή η διάκριση για εσάς;

Η διάκριση είναι περισσότερο, νομίζω, ευθύνη, παρά κάτι άλλο.

Έβαλε τον πήχη πιο ψηλά…

Ακριβώς. Είναι σημαντικό, διότι πλέον είναι ξεκάθαρο ότι αυτό στο οποίο δουλεύουμε είναι σημαντικό, έχει σημαντικές επιδράσεις για την υγεία δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο και πρέπει να συνεχίσουμε ακόμα πιο έντονα, ακόμα πιο ακατάπαυστα τις προσπάθειες για να αναδείξουμε το πρόβλημα αυτό και κυρίως για να αναδείξουμε λύσεις. Στο εργαστήριο μαζί μας έχουν εργαστεί φοιτητές, φοιτήτριες, συνάδελφοι που έχουν ασχοληθεί με πολλά διαφορετικά θέματα όπως την υγεία από αθλητές και ανθρώπους των Ενόπλων Δυνάμεων, εργαζόμενους, πληθυσμό με μεγαλύτερη ηλικία και μικρά παιδιά. Αυτή η δουλειά που έχουμε κάνει τα τελευταία χρόνια με τους εργαζόμενους είναι που αναγνωρίστηκε από τον ΟΗΕ και από το περιοδικό Time και μας έβαλαν στη λίστα των ανθρώπων που έχουν αρκετή επίδραση και αφορά κυρίως στο ότι έχουμε βοηθήσει να εισαχθούν νόμοι σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Τώρα ο κ. Gutteres πρότεινε με βάση τη δουλειά αυτή πάρα πολλά κράτη να αρχίσουν να ενεργοποιούνται πολύ περισσότερο και ελπίζω πραγματικά ότι θα έχουμε μια σύμπραξη οργανισμών και κρατών προς μια καλύτερη κατεύθυνση φυσικά και στην Ελλάδα.

Μιλήστε μας για την έκθεση σε συνεργασία με τον ΟΗΕ…

Η έκθεση κοίταξε για πρώτη φορά το θέμα σε παγκόσμια επίπεδα, να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει παντού στον κόσμο, φυσικά και στη γειτονιά μας, στην Ευρώπη και την Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες του κόσμου και μέρη τα οποία έχουν επίσης πολύ έντονο πρόβλημα. Είδαμε λοιπόν ότι δισεκατομμύρια εργαζόμενοι, περίπου 2,5 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι κάθε χρόνο, εκτίθενται σε αυτό που, όπως είπατε πολύ σωστά, ονομάζουμε «αθόρυβο δολοφόνο», το οποίο έχει ως αποτέλεσμα να έχουμε κάθε χρόνο περίπου μισό δισεκατομμύριο ατυχήματα και ασθένειες σε όλο τον κόσμο, πολλά από αυτά και στην Ελλάδα φυσικά. Στην Ελλάδα υπολογίζουμε ότι περίπου 1.500 άνθρωποι κάθε χρόνο παθαίνουν κάποιο ατύχημα ή κάποια ασθένεια επειδή ακριβώς εργάζονται σε ένα θερμό περιβάλλον.

Ένας άλλος λόγος που το ονομάζουμε «αθόρυβο δολοφόνο», είναι γιατί το παρομοιάζω με το αλκοόλ. Ένας άνθρωπος ο οποίος είναι υπό την επήρεια μέθης, κάνει για παράδειγμα ό,τι μπορεί για να οδηγήσει και δυστυχώς πολλοί επιλέγουν να μην ακούσουν τη νομοθεσία και έχουμε κάθε χρόνο ένα σωρό ατυχήματα. Νομίζει λοιπόν ο άνθρωπος ότι μπορεί να κάνει κάτι, αλλά στην ουσία δεν μπορεί. Ακριβώς το ίδιο πράγμα συμβαίνει και με τη ζέστη. Ένας άνθρωπος ο οποίος είναι σε υπερθερμία, επειδή ακριβώς το νευρικό του σύστημα έχει επηρεαστεί, όπως ακριβώς και με το αλκοόλ, αισθάνεται ότι «βρε αδερφέ είμαι μια χαρά, εντάξει, απλά λίγο ζεσταίνομαι», αλλά στην ουσία συμβαίνει κάτι πολύ βαθύτερο μέσα του. Ο άνθρωπος αυτός δεν μπορεί να σκεφτεί λογικά, δεν μπορεί να βάλει κάποιες σκέψεις σε μια σειρά και να πάρει σωστές αποφάσεις. Έχει επίσης πολύ αργή ταχύτητα αντίδρασης, μειωμένη ικανότητα και ανάλυση σκέψης με αποτέλεσμα να έχουμε πάρα πολλές φορές ατυχήματα. Βλέπετε για παράδειγμα τουρίστες που είχαν χαθεί με τους καύσωνες, άνθρωποι οι οποίοι απλά περπατούσαν μερικά χιλιόμετρα, το οποίο σε φυσιολογικές συνθήκες δεν θα ήταν τίποτα ανησυχητικό και όμως χάθηκαν έτσι πολύ άδικα, απλά και μόνο επειδή είχε ζέστη.

Στα συμπεράσματά σας έχετε κατατάξει κάποιες κατηγορίες εργαζομένων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, στη γεωργία, στις κατασκευές, στις μεταφορές, στον τουρισμό. Ένας στους τρεις εργαζομένους εκτιμάται ότι μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα θερμικής καταπόνησης. Ποιες κατηγορίες των εργαζομένων χρειάζεται να προφυλαχτούν και να προστατευτούν περισσότερο;

Ακριβώς, έχετε απόλυτο δίκιο. Υπάρχουν ομάδες του πληθυσμού οι οποίες είναι πιο ευάλωτες, κάποιοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν πρόβλημα, όπως για παράδειγμα άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας και όταν μιλάω για μεγαλύτερη ηλικία, μη φανταστείτε 80 έτη ή 70 έτη, μιλάμε για ανθρώπους πάνω από τα 50 με 55 έτη και αυτό αφορά τους υγιείς φυσικά. Ένας άνθρωπος ο οποίος έχει προβλήματα υγείας όπως ο διαβήτης, το όριο του ηλικιακού είναι πολύ πιο κάτω.

Πρέπει λοιπόν να αναγνωρίζουμε αυτά τα ζητήματα και να τους προστατεύουμε αυτούς περισσότερο, γιατί πολλές φορές, μιας και μιλάμε για τους μεγαλύτερους, είναι άνθρωποι που έχουν πολύ μεγαλύτερη εμπειρία, πολύ πιο πολύτιμη. Ένας άνθρωπος με 20-25 χρόνια εμπειρία σε ένα εργασιακό χώρο θα έχει τέτοια γνώση που είναι τεράστιο εργαλείο. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να εξακολουθήσει να μείνει στην εργασία και να παρέχει τη δουλειά που παρέχει με όλη αυτή την εμπειρία, αλλά συγχρόνως να βρούμε έναν τρόπο να τον προστατεύσουν. Οι γυναίκες φυσικά έχουμε βρει ότι είναι σε μεγαλύτερο ρίσκο και κυρίως οι έγκυες και αυτό γιατί τείνουν οι γυναίκες κατά μέσο όρο να ιδρώνουν λίγο λιγότερο, κάποιες φορές πολύ λιγότερο από το μέσο άντρα.

Είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι όλοι οι εργαζόμενοι, δυνητικά, είναι σε ρίσκο. Τώρα, φυσικά, κάποιοι είναι πολύ πιο πιθανό, όπως είναι οι άνθρωποι που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους, από εκεί ξεκινάμε, άνθρωποι στη γεωργία, στις κατασκευές, όπως στον τουρισμό, στις υπηρεσίες, όπως είναι οι άνθρωποι που κάνουν μεταφορές. Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι και στους εσωτερικούς χώρους πολλές φορές δεν έχουμε παντού air condition και δροσερά μέρη και σκιερά. Υπάρχουν πάρα πολλοί που δουλεύουν στους εσωτερικούς χώρους, όπως σε καθαριστήρια με υγρασία, άνθρωποι που εργάζονται σε μεγάλα εργοστάσια που μέσα υπάρχουν τόσα πολλά μηχανήματα που παράγουν θερμότητα και το περιβάλλον είναι πάρα πολύ ζεστό, παρόλο που είναι σε εσωτερικό χώρο. Άρα, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι όλοι οι εργαζόμενοι, πιθανώς, επηρεάζονται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό και φυσικά κάποιοι, προφανώς πολύ περισσότερο από κάποιους άλλους.

Προτείνετε μέτρα μόνιμου χαρακτήρα, μέτρα όχι προσωρινά, δηλαδή όχι μόνο στην περίοδο του καύσωνα;

Είδαμε με τη δουλειά που κάναμε με τον ΟΗΕ ότι 9 στις 10 φορές που ένας εργαζόμενος εκτίθεται στη ζέστη, αυτό δεν είναι στις περιόδους του καύσωνα, είναι εκτός καύσωνα, δηλαδή αν πάμε μόνο με έκτακτα μέτρα κάποιες μέρες του χρόνου, όταν υπάρχει καύσωνας, τότε θα γλιτώσουμε έναν από τους 10 εργαζόμενους, ενώ 9 στους 10 θα μείνουν αφύλαχτοι.

Τότε λοιπόν που δεν υπάρχουν μέτρα, δεν προσέχει κανείς, τότε εκτίθεται πολύ περισσότερο, βάζοντας τον εαυτό του σε κίνδυνο. Είναι πολύ σημαντικό να μην πηγαίνουμε με έκτακτα μέτρα κάθε φορά που συμβαίνει κάτι, που θα έχουμε έναν καύσωνα. Να υπάρχει ένα μόνιμο καθεστώς, όπου θα ξέρει ο εργαζόμενος, θα ξέρει ο εργοδότης τι πρέπει να κάνουν και θα γίνεται σωστά και σε μόνιμη βάση. Αυτό θα έχει πολλαπλά οφέλη, προφανώς για την υγεία, αλλά και στην οικονομία. Έχουμε δει ότι κάθε ένα ευρώ που δίνουμε για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, μας επιστρέφει πίσω 20 ευρώ. Άρα είναι πολύ σημαντικό να το κάνουμε αυτό.