Η Δευτεροβάθμια ιδιωτική εκπαίδευση στα Κανάλια από το 1962 έως το 1972
Της Αγγελικής Θάνου*
«Οι Δον Κιχώτες πάνε ομπρός και βλέπουνε ως την άκρη του κονταριού που κρέμασαν σημαία την Ιδέα τους» αναφέρει ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης. Με τον ίδιο τρόπο πορεύτηκε και ο καθηγητής μας κύριος Αθανάσιος Γκαβαρντίνας στον γενέθλιο τόπο του, στα Κανάλια της Μαγνησίας. Με βηματισμό ευπρεπή, κρεμούσε συνεχώς ιδέες και υψηλά οράματα στο κοντάρι του. Και όλα είχαν το ίδιο κοινό χαρακτηριστικό, την αφιλοκερδή προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, στον συνάνθρωπο. Πρώτη φιλόδοξη ιδέα η ίδρυση ιδιωτικού Γυμνασίου για τη μόρφωση των παιδιών του χωριού μας. Ήταν αδιανόητο για τον ίδιον τα βλαστάρια του τόπου του να μην έχουν τη δυνατότητα συνέχισης της εκπαίδευσής τους μόλις αποφοιτούσαν απ’ το Δημοτικό Σχολείο. Άλλωστε πίστευε σθεναρά στους στίχους του Κωστή Παλαμά [Τα σκολειά χτίστε Λιτά χτίστε τα, απλόχωρα, μεγάλα, γερά θεμελιωμένα…].
Εν έτει 1962 με αρωγούς τους γονείς των τότε απόφοιτων του Δημοτικού Σχολείου ξεκίνησε η ίδρυση και η λειτουργία του ιδιωτικού Γυμνασίου Καναλίων η οποία διήρκησε μέχρι τη σχολική χρονιά 1972 – 73 όταν και έγινε πλέον Δημόσιο. Μεταξύ των πρώτων μαθητών και μαθητριών που κάθισαν στα θρανία ήταν οι: Συνοδή Αντωνάκη, Αριστέα Θάνου, Κερασία Καρακαντέ, Αφροδίτη Νικολάου, Γεώργιος Βογιατζής, Ελένη Β. Ράμπου, Ελένη Ι. Ράμπου, Κυριαζής Πόρποδας, Μάγδα Πινιάρη, Ευθύμιος Μπέλλος, Απόστολος Σταθάκης, Βικτώρια Σουρλίγκα, Απόστολος Σταθάκης, Ευστάθιος Μπεφάνης, Ειρήνη Ντόντη, Φωτεινή Κώστα, Πηνελόπη Κουτσιμπάνα, Γεώργιος Βέτσικας κ.ά.
Η πρώτη στέγαση του εκπαιδευτηρίου έγινε με την καλή θέληση του κυρίου Ηλία Ντάτσιου και του πεθερού του κυρίου Ιωάννη Πανταζή οι οποίοι παραχώρησαν ένα οίκημα πίσω από την εκκλησία της Παναγίας. Η εκπαίδευση ξεκίνησε με δυο καθηγητές: τον κύριο Μαυρουδή φυσικομαθηματικό ο οποίος ανέλαβε όλα τα θετικά μαθήματα αλλά και τη διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας και τον κύριο Αθανάσιο Γκαβαρντίνα φιλόλογο και θεολόγο που ανέλαβε τη διδασκαλία των θεωρητικών μαθημάτων. Το πρώτο εκπαιδευτικό πλαίσιο είχε μεθοδολογικά διπολικό χαρακτήρα. Ο κύριος Μαυρουδής μειλίχιος, ευγενικός και πρωτοπόρος εφήρμοζε μεθόδους ανοιχτές και καινοτόμους για την εποχή. Τα περισσότερα μαθήματά του τα έκανε στη φύση. Αξιοποιούσε στο έπακρο το τοπικό περιβάλλον. Άλλωστε μπορείς να κάνεις φυτολόγιο στην τάξη; Είναι αυτονόητο να αναζητήσεις τα υλικά σου στη μητέρα φύση. Από την άλλη ο κύριος Γκαβαρντίνας, αυστηρός, απόλυτος, αυταρχικός με απαίτηση στη γνώση και με βασικά εργαλεία την αποστήθιση και τη συνεχή επανάληψη. Και μια ιδιόρρυθμη αντίληψη της έννοιας δικαιοσύνη στην τάξη. Ένας μαθητής δεν ήταν διαβασμένος; Όλοι οι μαθητές ήταν αποδέκτες της ίδιας ποινής ή σφαλιάρας. Η «Γκαβαρντίνειος Αγωγή» αντιπροσώπευε ένα εκπαιδευτικό σύστημα κλειστό με διδακτικές μεθόδους δασκαλοκεντρικές με ποινές αλλά με έντονο το βίωμα της δικαιοσύνης. Κανείς μαθητής δεν ένοιωθε αδικημένος.
Ο ίδιος ο καθηγητής Αθανάσιος Γκαβαρντίνας εκτός από το έργο της διδασκαλίας, ως άλλος Απόστολος, περιδιάβαινε τα γύρω χωριά για να παροτρύνει τους γονείς να στείλουν τα παιδιά τους στο Γυμνάσιο τονίζοντας την αξία της εκπαίδευσης. Ένας άοκνος και συνεχής αγώνας. Στο εκπαιδευτικό αυτό ίδρυμα φοιτούν πλέον μαθητές και από τα γειτονικά χωριά όπως το Κεραμίδι, το Βένετο, την Κερασιά και την Κάπουρνα (Γλαφυραί).
Οι στεγαστικές ανάγκες αυξάνονται και το εκπαιδευτήριο μετακομίζει σε μισθωμένο χώρο στην πλατεία, στο κτίριο όπου στεγάζεται η καφετέρια Εσπερίδες σήμερα. Και δεν άργησε η μέρα που στις τάξεις του σχολείου αυτού προστέθηκαν και άλλα σημαντικά ονόματα διδασκόντων καθηγητών όπως Καβαδίας, Γλυκόπουλος, Πλατιάς, Λαμπράκης, Μπαλτάς, Κολοκοτρώνη κ.ά. Στο Πρόγραμμα Σπουδών σταθερά παρούσα και η Γαλλική γλώσσα με διδάσκουσα την κυρία Μαρία Καρδαρά πτυχιούχο της Γαλλικής Φιλολογίας.
Οι μαθητές, ανά τον κόσμο, παρουσιάζουν συνήθως παρόμοιες συμπεριφορές. Οι μαθήτριες του Γυμνασίου συχνά πυκνά έκαναν κοπάνα και έρχονταν απέναντι στο καφενείο του Γιώργου Θάνου, του πατέρα μου, για να ακούσουν κρυφά το ραδιοφωνικό σήριαλ «Μικρή, πικρή μου αγάπη». Αυτό ξεσήκωνε την οργή του καθηγητή και ποιος είδε τον Γκαβαρντίνα και δεν τον φοβήθηκε…. κατά την πρωτοσχολική μου ηλικία υπήρξα αυτόπτης μάρτυρας αυτής της κατάστασης, κάποιες φορές.
Από το πρόγραμμα του ιδιωτικού Γυμνασίου δεν έλειπαν οι πεζοπορίες οι εξορμήσεις και οι εκδρομές. Οι μαθητές γνώρισαν τα γειτονικά χωριά πορευόμενοι προς αυτά πεζοί. Επισκέφτηκαν πολλές περιοχές της Ελλάδας όπως τα Μετέωρα, τα Ιωάννινα, το Μέτσοβο, την Κατάρα, την Κέρκυρα, την Άφησο. Μέσα από τις γνωριμίες του ο καθηγητής μας εξασφάλιζε δωρεάν διανυκτέρευση για όλους τους μαθητές σε ξενώνες των Μοναστηριών. Είναι γνωστή η βαθιά του πίστη και η αφοσίωσή του στην Ορθόδοξη θρησκεία. Με αυτήν πορεύτηκε στα δύσκολα και στα εύκολα, αυτήν μεταλαμπάδευσε στους μαθητές του.
Καναλίων. (Αρχείο κυρίας Αριστέας Κουζιώκα το γένος Θάνου)
Τα δίδακτρα ήταν χαμηλά και προσιτά αλλά και ευπροσάρμοστα στο βαλάντιο κάθε οικογένειας. Ο ίδιος ο ιδρυτής εργαζόταν αμισθί. Οι μαθητές συνεχίζουν να αυξάνονται και το Γυμνάσιο έχει πλέον πέντε τάξεις. Νέες στεγαστικές ανάγκες διαμορφώνονται. Οι Καναλιώτες αδερφοί Τρικιώνη παραχωρούν οικόπεδο και αρχίζει η ανέγερση ενός νέου ιδιόκτητου διδακτηρίου. Οι ντόπιοι συνδράμουν με πολλούς τρόπους. Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Καναλίων στάθηκε σταθερή αρωγός. Οι μαθητές κουβαλούν πέτρες χέρι με χέρι. Ο ίδιος έφτασε μέχρι τη Γερμανία για την ανεύρεση πόρων από τους Έλληνες μετανάστες. Δεν δίστασε να απευθυνθεί και στους ομογενείς της Αμερικής. Ο στόχος του ήταν ένας. Η Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση των νέων και νεανίδων του τόπου του.
Στον τρίτο χρόνο λειτουργίας του Γυμνασίου οι απόφοιτοι μαθητές ήταν υποχρεωμένοι να δώσουν εισαγωγικές εξετάσεις για τη φοίτησή τους στην επόμενη βαθμίδα (Λύκειο). Το εξεταστικό κέντρο ήταν στην πόλη του Βόλου. Διαγωνίστηκαν οι δώδεκα Καναλιώτες μαθητές και η απόδοσή τους ήταν άριστη. Πέρασαν όλοι στην επόμενη βαθμίδα με τους καλύτερους βαθμούς. Έσκισαν! Ενθυμούμενος αυτή την εμπειρία του ο καθηγητής, μου έλεγε συχνά με υφέρπον μειδίαμα, «Οι δώδεκα μαθητές κι εγώ, σταύρωση κι ανάσταση». Ευτυχώς για μένα, στο δειλινό της ζωής του, αρέσκονταν σε αφηγήσεις της τόσο ξεχωριστής και φωτισμένης ζωής του.
Στη διάρκεια του βίου του ανέβασε πολλές υψηλές ιδέες στο κοντάρι του τις οποίες υποστήριξε με σθένος και τις πραγματοποίησε με σταθερή άρνηση να παραιτηθεί από τον αγώνα και τα ιδανικά του. Ενδεικτικά αναφέρω το κοινωνικό φροντιστήριο και τον οίκο ευγηρίας του χωριού μας. Θαυμάζουμε το έργο του. Χάρις στα οράματά του το χωριό μας έβγαλε αξιόλογους επιστήμονες. «Η παιδεία είναι ο δεύτερος ήλιος για τους ανθρώπους» υποστήριξε ο Πλάτωνας και ο Αθανάσιος Γκαβαρντίνας του Κωνσταντίνου και της Ελένης είναι για το χωριό μας ένας φωτεινός φάρος, άσβεστος. Στις 21 Μαρτίου του 2018, σαν σήμερα δηλαδή, αποδήμησε εις Κύριον σε ηλικία 93 ετών. Ευγνωμονούμε και υποκλινόμαστε στο μεγαλείο και στη δύναμη της ψυχής του!
*Η Αγγελική Θάνου είναι συνταξιούχος PhD εκπαιδευτικός και συγγραφέας