Του Κυριάκου Παπαγεωργίου
«το θαύμα είναι η παιδική ηλικία της δικαιοσύνης»
Τάσος Λειβαδίτης
Ο φτερωτός θεός – λέει μια παροιμία – έρχεται περπατώντας, αλλά φεύγει πετώντας…
Το Σεϊτάν λιμάνι για να το βρεις θα πρέπει να ιδρώσεις, περπατώντας, αλλά άμα το ανακαλύψεις και το αδράξεις με το βλέμμα, δεν φεύγεις παρά μόνο πετώντας. Είτε με τα φτερά των αισθήσεων είτε με της φαντασίας…
*
Πρέπει να είσαι ειδικευμένος μύστης της κρητικής σοφίας και ομορφιάς, για να μπορείς να εντοπίσεις και να σου αποκαλυφθούν αυτές, αλλά και τόσες άλλες γωνιές, του ξεχωριστού αυτού πλανήτη που εξουσιάζει με την τροπική του πολυμορφία το κέντρο της Μεσογείου…
Ναι! Οφείλω να ομολογήσω ότι επιστρέφοντας από τα Σεϊτάν Λιμάνια της βόρειας Κρήτης, εξακολουθώ να πιστεύω ότι πέρασα μερικές ώρες σε έναν άλλο πλανήτη κι ότι ονειρεύομαι ακόμη ολόξανθους γιαλούς, άγρια κοφτερά βράχια, θημωνιές λεβάντας και θυμαριού, μονοφυσίτες γλάρους, ηλιοφέγγαρα, στυλίτες άνεμους και αστρικά πλεούμενα, ενώ σφηνωμένα διακρίνονται στο απρόσιτο σώμα της κρητικής εξωχώρας δυο θαλασσινά φιδάκια, όμοια με χέλια του γιαλού που τρυπώνουνε σε βάθος γυρεύοντας να βυζάξουν το γάλα της μητρικής αγκαλιάς…
Οι δύο όρμοι από τα Σεϊτάν Λιμάνια
Επιστρέφοντας λοιπόν από το ξηροτράχαλο έδαφος της ακρωτήριας Κρήτης στο πίσω μέρος του μυαλού μου έχουν σφηνωθεί, δίχως να φεύγουν, δυο θαλασσινές ερπύστριες που ανέλαβαν να συντονίσουν το έργο της οπτικής μνήμης με βάση τα αυθόρμητα κριτήρια του θαυμασμού και του δέους.
Οι δυο σφηνοειδείς γραφές των κυμάτων που γράφτηκαν με θαλασσινό μελάνι στα βράχια της κρητικής γης μεγαλοποίησαν τις εκπλήξεις πολλαπλασιάζοντας τους ενισχυτές των εντυπώσεων.
*
Αλλά πριν φτάσουμε στην ουσία και το μέγεθος των κρητικών εκπλήξεων καλό θα ήταν να παραδεχτούμε ένα λάθος, που αποδείχτηκε ευεργετικά μοιραίο και απροσδόκητο στην πορεία μας προς τα λιμάνια του Σεϊτάν. Λάθη από τα οποία αφειδώλευτα είναι σπαρμένη η κρητική φύση και ιστορία.
Ξεκινήσαμε από τη διασταύρωση της Εθνικής Οδού Χανίων – Ρεθύμνου, για να διαγράψουμε μια τροχιά ενός ήπιου οδικού δικτύου μέχρι τον ακροτελεύτιο οικισμό Χορδάκι, στο βορειοανατολικό άκρο του Ακρωτηρίου, μιας σφαίρας που μοιάζει ξεκάρφωτη σαν πεταμένη στον γαλάζιο ιστό του Αιγαίου.
Είναι αλήθεια πως ολόκληρη αυτή η περιοχή του Ακρωτηριού μοιάζει με ένα θυσανωτό μετερίζι στεριάς που πασχίζει να ξεκολλήσει από την Κρήτη και να τεντώσει το κορμί του βαθιά μέσα στον κυκλώνα του γαλάζιου στην ωραιότερη γωνιά της Μεσογείου. Κι ας λένε ό,τι θένε οι Λατίνοι και οι Γαλάτες του Mediterrane…
Από λάθος υπολογισμό λοιπόν, καθόσον αφορά τον στόχο μας, πήραμε έναν άλλο δρόμο αντί για το Χορδάκι που μας έβγαλε στα Χωραφάκια, για να καταλήξουμε στην τοποθεσία του Σταυρού, όπου οι άνθρωποι εκεί ζουν ακόμη με τις κινηματογραφικές αναμνήσεις του «Ζορμπά», μιας ταινίας που γυρίστηκε, σχεδόν ολόκληρη εκεί.
Σε αυτή την πανέμορφη βορειοδυτική γωνιά της χερσονήσου, κάτω από τα ώχρινα γυμνά βουνά με το περίεργο όνομα Στρογγυλό Κεφάλι και μέσα σε ένα ξανθό ολόσπαρτο γιαλό, ο Άντονι Κουίν, χόρεψε το διασημότερο συρτάκι που έμελλε να γράψει τις πιο ωραίες κρητικές σελίδες στο πανόραμα της έβδομης τέχνης.
Εδώ ο ανώνυμος Κρητικός φωτογράφος αποτύπωσε μερικές από τις πιο εκρηχτικές στάσεις του διάσημου ηθοποιού, του Άλαν Μπέιτς, της Ειρήνης Παππά και του Μιχάλη Κακογιάννη που κοσμούν σήμερα τις φωτοθήκες του ωραίου καταστήματος στον Σταυρό.
Εγκαταλείποντας τον Σταυρό και τις αποχρώσεις του γιαλού μαζί με τα βήματα του Κουίν διασχίσαμε εγκάρσια τη χερσόνησο και περνώντας έξω από τη Μονή Αγίας Τριάδας Ζαγγαρόλων φτάσαμε στο Χορδάκι.
To σταχτί είναι ριζωμένο στις παρυφές του απότομου κωνικού βουνού που φέρει το όνομα Σκλόκας κι έχει ύψος 526 μέτρα. Ο απότομος ορεινός κώνος δίνει την εντύπωση μιας βράχινης σημαίας που σαλπίζει την ομορφιά και την αεράμυνα του νησιού.
Ίσαμε το Χορδάκι κάναμε είκοσι δύο χιλιόμετρα από τη στροφή της εθνικής οδού Ρεθύμνου – Χανίων. Αφήσαμε δεξιά μας το αεροδρόμιο και αριστερά μας μια παρακαμπτήρια για τα πολύ σημαντικά μοναστήρια του Γκουβερνέτου και της Αγίας Τριάδας συνεχίζοντας την ευθεία με μέτωπο την κωνική πυραμίδα του Σκλόκα. Είναι προφανές πως από αυτό το βουνό πήρε και το όνομά του το ριζωμένο στην κόψη του χωριουδάκι με το περίεργο όνομα Ριζόσκλοκο.
Αφήνοντας δεξιά μας το Ριζόσκλοκο συνεχίσαμε βόρεια τραβερσάροντας την ανατολική πλαγιά του Σκλόκα, για να βρεθούμε σε μια πρώτη διασταύρωση, το αριστερό σκέλος της οποίας οδηγεί στην κορυφή του βουνού και το δεξιό στην κάθοδο για το οροπέδιο το Αγίου Σπυρίδωνα.
Μια ανάσα πάνω από το διαμορφωμένο πλάτωμα στάθμευσης κατάλευκο υψώνει το μεγαλυνάρι του το εξωκλήσι του Αγίου Σπυρίδωνα, από τον αυλότοπο του οποίου ανοίγει το ριντό της η αυλαία της κρητικής οθόνης και ο μέγας θαλασσινός πόντος.
Μυστήριος τόπος! Δυο θάλασσες εισχωρούν βαθιά στα μυστικά του Θεού. Δίχως φιοριτούρες και χτιστά μπαλκόνια, με μια διπλή θέα που σπάει κόκκαλα. Η απόλυτη ξηρότητα των χαμηλών βράχων από τη μια και η απόλυτη αίσθηση της θαλασσινής ευκρασίας από την άλλη, με τον ασπόνδυλο κυματισμό των αερικών της συγκροτούν ένα τοπίο μοναδικό στον ελλαδικό χώρο…
Έξω από το εκκλησάκι του Αγίου Σπυρίδωνα διακρίνεται πια το διπλό βραχώδες περιχείλωμα των λιμανιών του Σεϊτάν.
Κανονικά θα έπρεπε να ονομάζονται όρμοι και όχι λιμάνια, τα δυο σπειροειδή βαθουλώματα, όμως έχει επικρατήσει αυτό το όνομα από τα χρόνια της οθωμανικής κατοχής.
Η κάθοδος στο διπλό αυτό θαύμα της στεριάς και της θάλασσας απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή με κλίση απότομη σε ένα μήκος χιλίων διακοσίων μέτρων, διανυσμένο με αρκετές επικίνδυνες στροφές.
Το κατηφόρισμα θα απαιτήσει άλλα τρακόσια μέτρα ώσπου να φτάσουμε στην πύλη του διαγώνιου θεάματος, από την οποία θα αρχίσει τον μεγάλο ρόλο της να παίζει μια δαιμόνια ζάλη που θα μας τυραννήσει για τις επόμενες ώρες.
Θα κάνουμε μια πρόχειρη κατόπτευση του χώρου και θα κινηθούμε προς το ανατολικό χάσμα διασχίζοντας ένα κακοτράχαλο πλέγμα βραχότοπου και τραχιάς επιχθόνιας χλωρίδας.
Σε λιγότερο από διακόσια μέτρα διαμετρικής διάσχισης του βραχότοπου, θα βρεθούμε στο χείλος ενός γκρεμού που θα μας αποκαλύψει αυτό το υπέροχο φιδίσιο στρίμωγμα της θάλασσας στον καταληκτικό βυθό ενός ιδιόμορφου στενού φαραγγιού.
Το ηλεκτρικό πράσινο του βυθού, το χρώμα του μαγνήσιου της πέτρας, το τεφρό, το χρώμα του γραφίτη ώς και το πράσινο του χαλκού, συντονίζονται όλα σε μια λεκάνη στριφογυριστή, για να φτιάξουν, με χρωστήρα την υγρή γαλαζόπετρα ένα ονειρεμένο κρασοπέλαγο, εδώ στην άκρη του κρητικού αμπελώνα.
Τέτοια συναρμογή αντιθέτων δεν έχουμε δει πουθενά. Η ώχρινη πέτρα και ο τεφρός θάμνος από τη μια και η λαδιά απόχρωση του νερού από την άλλη παντρεύονται εδωνά για να συνοψίσουν τελικά τον ορισμό της μαγείας.
Στα τοιχώματα των δυο πλευρών στρηνιάζουν μαυροπετρίτες άγγελοι, χερουβίμ αγριοπερίστερα και κανας μπερμπάντης ψαραετός των ωραίων χορευτικών κύκλων που γυροφέρνει τους αφρούς μπαινοβγαίνοντας στα μυστήρια του Σεϊτάν τοπίου.
Θα διαγράψουμε έναν κύκλο, χείλος το χείλος, στον γκρεμό και θα ισορροπήσουμε πάνω σε κάθε μυστικό των δυο όρμων, όπως αυτά μοναδικά κι ανεπανάληπτα αποκαλύπτονται στην κυκλική μας αυτή περιπλάνηση.
Ο κύριος όρμος, το δυτικό λιμάνι του Σεϊτάν γεμίζει από κόσμο – ιδιαίτερα από αλλοδαπούς – που κατακλύζουν τη μικρή βοτσαλιά του όρμου για να χαρούν τα θεσπέσια χρώματα μιας αστρογάλαζης θάλασσας που επιμένει να διεισδύει ώς τα βάθη της στοργικής αγκαλιάς της γης και να χαϊδεύει τα κορμιά όσων αποτόλμησαν την κατάβαση μέσα από τα γκρέμνα και τις ψαλιδωτές αιχμές των θαλασσινών βράχων…
Στα Σεϊτάν Λιμάνια, όποιος κατεβεί ας χορέψει κι έναν μπάλο ή έναν μαλεβιζιώτικο. Για να νιώσει ότι βρίσκεται στην Κρήτη κι όχι στη Χονολουλού…
*
Το ταξίδι στα Σεϊτάν Λιμάνια της βόρειας Κρήτης ας γίνει ένας αιώνιος πηγαιμός στο οριστικό μα κι ένας γυρισμός από το αυθεντικό και συνάμα αδιαφόρετο σώμα της πανώριας κρητικής φύσης…
Τριάντα μία του Μάη