Του Κυριάκου Παπαγεωργίου
Β’ Μέρος
Απερίγραπτη είναι η εικόνα που αντικρίζουμε από την κορυφή του λόφου όπου αποκαλύπτεται το Αρχαίο Τείχος του Ελληνόπυργου.
Στο βάθος του κάμπου, με βορειοδυτικό προσανατολισμό, ανοίγει ένας σπάνιος πίνακας τα φτερά του. Οι δυο γνωστές χαράδρες της δυτικής Θεσσαλίας, αυτή του Πάμισου με το Μουζάκι της Καρδίτσας στις παρυφές των αργιθεάτικων κορυφών και η δεύτερη του Πορταϊκού ποταμού με την Πύλη των Τρικάλων στην απόληξη των δυσπρόσιτων πλαγιών του Κόζιακα. Η μια κωμόπολη δίπλα στην άλλη…
Κι η μια χαράδρα συνέχεια της άλλης…
*
Πήραμε ν’ ανεβαίνουμε το καθαρό κι ευδιάκριτο μονοπάτι για την κορφή του λόφου, όπου στέκει ακατάλυτο το τελευταίο υπόλειμμα του δυνατού κάστρου. Όχι πάνω από δέκα λεπτά ανάβαση και βρεθήκαμε στη θεσπέσια κορυφή του βραχωμένου λόφου, όπου τα διπλά υπολείμματα του αρχαίου κάστρου. Τελικό υψόμετρο 848 μέτρα. Καμιά ιστορική και αρχαιολογική πληροφορία δεν υπάρχει για την ταυτότητα αυτού του εντυπωσιακού και δυσπρόσιτου κάστρου. Από την κορυφή του Κάστρου αγναντέψαμε τις δυο χαρακτηριστικές χαράδρες του Πάμισου και του Πορταϊκού, την Καραβούλα, τον Κόζιακα, τα Τρίκαλα, τα Μετέωρα, και στο βάθος τον Όλυμπο. Περιττό να πούμε πως από εδώ ανοίχτηκε ολόκληρη η βεντάλια της Θεσσαλικής πεδιάδας με ένα εκπληκτικό αποτύπωμα πολύχρωμου ταπέτου, όμοιου με patchwark.
Επιστρέφοντας στον Ελληνόπυργο βαλθήκαμε να ψάχνουμε την περίφημη σπηλιά του Λώλου, που έγινε διάσημη, αφού σε αυτή την τρύπα φέρεται να είχε μεγαλώσει ο Γιώργης Καραϊσκάκης και μάλιστα στα πιο κρίσιμα χρόνια της ζωής του: Από τα οχτώ μέχρι τα δεκαοχτώ του χρόνια. Εδώ τον έστειλε η απονιά και η σκληράδα των κοτζαμπάσηδων και των νοικοκυραίων της Γράλιστας, μια και υποτίθεται πως παράσερνε τα καλά παιδιά του χωριού στην παρανομία, ο μπάσταρδος γιος της καλόγριας…
Στο κατέβασμα από το αρχαίο Τείχος συναντήσαμε τον ογδοντάχρονο μπαρμπα-Μήτσο με τα γίδια του να βοσκάνε πλάι από τα ρείθρα του δρόμου. Ο 80χρονος τσοπάνης ήταν ακριβέστατος.
«Πίσω από το νεκροταφείο», μας είπε, «υπάρχει κατηφορικό δρομάκι που σε εκατό – διακόσα μέτρα φτάνει στη ρεματιά. Εκεί πάνω από τη ρεματιά μια τρούπα ψηλά στον βράχο ήταν το λημέρι του ήρωα Καραϊσκάκη. Σκαρφάλωνε σχεδόν για νάμπει μέσα να κοιμηθεί…».
Έτσι ακριβώς ήταν η τρούπα του γιου της καλόγριας… Μικρή, αθέατη, με στενό στόμιο, αλλά ευρύχωρη μέσα, γεμάτη κλαριά και ξερόχορτα, λες και χτες ακόμα κοιμόταν εδώ ο ήρωας της Επανάστασης…
*
Από τον Ελληνόπυργο γλιστρήσαμε ώς την πεδιάδα. Κι από κει ώς το Μουζάκι. Ακολουθήσαμε την ανάποδη ροή του Πάμισου μέχρι τη διασταύρωση για τη λίμνη Πλαστήρα. Παίρνοντας τον δρόμο για τα χωριά τη λίμνης, όχι πάνω από διακόσια μέτρα μετά ένας δρόμος ασφαλτοστρωμένος φεύγει αριστερά ακολουθώντας μια γραφική ρεματιά που ανηφορίζει ώς το Ελληνόκαστρο.
Τον ακολουθούμε σκαρφαλώνοντας τις απότομες κλίσεις για πέντε χιλιόμετρα.
Το χωριό Ελληνόκαστρο είναι κρυμμένο κάτω από την άκρη μιας ραχοκοκαλιάς σε μια απότομη στενωπό που συνιστά ο μεσοσπόνδυλος του Κάστρου από το οποίο πήρε και τ’ όνομά του το χωριό.
Μια μακριά βραχώδης κορυφογραμμή με κατεύθυνση ΝΑ προς ΒΔ δημιουργεί ένα σοβαρό αντίκλινο στις άλλες δυο βραχώδεις διατάξεις των ορεινόνευρων, που αποκαλούνται Ελληνόπυργος και Κρανιώτης.
Το Κάστρο που οι ντόπιοι αποκαλούν Προφήτη Ηλία διαθέτει στην κορφή του αρχαιολογικό χώρο, αποτελούμενο από μια σειρά αρχαίας οχύρωσης με διάσπαρτα κυκλώπεια τείχη.
Ώς το πλάτωμα του Προφήτη Ηλία ανεβαίνει δασικός χωματόδρομος, καλοπατημένος, μήκους δυο χιλιομέτρων. Από το τέρμα του δρόμου, έξω από το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, έχει χαραχθεί, μονοπάτι που ανηφορίζει με βοηθητική κουπαστή ώς το κιόσκι κάτω από την ιδιαίτερα εντυπωσιακή βραχώδη κορυφή.
Από το σημείο αυτό και πάνω απαιτείται καλός εξοπλισμός, μεγάλη προσοχή, υπομονή και γνώσεις αναρρίχησης. Φτάνοντας όμως στην κορυφογραμμή αντικρίζουμε άλλο ένα εκπληκτικό πανόραμα ορεινών διαμελισμών, βαθιών κλίσεων, καθώς και ανώμαλων διασκελισμάτων της ορεινής τρικέλας, πλαγιών, ρηγμάτων και κορυφώσεων. Είναι το Παλαιόκαστρο, ένα πραγματικό καραούλι στον κάμπο, τη στρατηγική θέση του οποίου υπογραμμίζουν τα ερείπια της διάτμητης οχύρωσης. Το κάστρο είναι χτισμένο στην κόψη του βουνού, σ’ έναν απότομο βράχο και δεσπόζει σε εντυπωσιακό πλάτωμα, θεμελιωμένο επάνω σε δυσπρόσιτη τοποθεσία. Ώς το πλάτωμα του Προφήτη Ηλία έρχεται και ένας υποτυπώδης δρομάκος από το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου πάνω από το Μουζάκι. Το ψηλότερο σημείο του Κάστρου βρίσκεται σε ύψος 755 μέτρων και είναι μέσα στην καρδιά του αρχαίου τείχους.
Τα δυο κάστρα, του Ελληνόπυργου και του Ελληνόκαστρου που βρίσκονται το ένα απέναντι από το άλλο, τα χωρίζει το Μέγα Ρέμα που πηγάζει από τις κορυφές της Καψούνας και χύνεται στον Πάμισο.
Θα επιστρέψουμε από τον ίδιο δρόμο μέχρι να μπούμε στο χωριό, που το πρώτο του όνομα ήταν Χώρα Βουνίσια και το άλλαξε μόλις το 1950, όταν μετονομάστηκε σε Ελληνόκαστρο λόγω του Παλιόκαστρου και του αρχαίου τείχους που κοσμεί την κορυφογραμμή του σε ένα από τα πιο απίθανα σημεία της ελληνικής βουνόχωρας. Το χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 550 μέτρων κι έχει ωραία πρόσοψη στις ορεινές διατάξεις των Αγράφων (Καζάρμα, Βουτσικάκι, Σχιζοκάραβο, Τύμπανο και Καραβούλα). Το Ελληνόκαστρο ιδρύθηκε τον 14ο με 15ο αιώνα και κρατάει περί τους 50 μόνιμους κατοίκους που όλοι ασχολούνται με παραδοσιακά επαγγέλματα. Σημαντικές είναι και οι εκκλησίες του χωριού (Αγία Τριάδα, Κοίμηση Θεοτόκου και Ιωάννη Προδρόμου, του 17ου-18ου αιώνα).
*
Ο γύρος των τριών βραχωδών νεύρων της περιοχής θα ολοκληρωθεί με το κλείσιμο της οδικής λαβίδας μέσω Κρυοπηγής, Ανθοχωρίου, Κερασιάς και Μορφοβουνίου, απέναντι από την είσοδο του οποίου ένας δρόμος αριστερά οδηγεί σε 11 χιλιόμετρα στον Ελληνόπυργο, από τα νότια.
*
Η διαδρομή αυτή, προκειμένου να ολοκληρωθεί ο οδικός γύρος από τον Ελληνόπυργο στο Ελληνόκαστρο και πίσω στον Ελληνόπυργο, μέσω της λίμνης Πλαστήρα, είναι μια από τις ομορφότερες στο ελληνικό επαρχιακό δίκτυο και θεωρώ πως αποκαλύπτει τις σπάνιες ομορφιές του αγραφιώτικου τοπίου σε μια ημιορεινή ζώνη από τις πιο άγνωστες της χώρας.
Συνοπτικά η διαδρομή μας είχε την παρακάτω πορεία: Φανάρι – Καππά – Ελληνόπυργος – Μουζάκι – Χαράδρα Πάμισου – Ελληνόκαστρο – Κρυοπηγή – Ανθοχώρι – Κερασιά – Λίμνη Πλαστήρα – Διασταύρωση για Μορφοβούνι – Ελληνόπυργος – Φανάρι.
Ιούνιος του ’20
