Μέσα από πρόσφατες μελέτες της Εκτίμησης Πλημμυρικής Επικινδυνότητας των υδατορεμμάτων αποδείχτηκε πως η παροχετευτική ικανότητα και των τριών χειμάρρων του Βόλου είναι πεπερασμένη και από τεχνικής απόψεως ξεπερασμένη (ανοιχτή εγκιβωτισμένη διατομή), με αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνεται στις βαριές και έντονες καταιγίδες, που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.
Τα στοιχεία αυτά, σε συνδυασμό με τα έντονα πλημμυρογενή φαινόμενα που έχει ήδη αντιμετωπίσει η πυκνοδομημένη περιοχή του Βόλου, καθιστούν αναγκαία μια νέα σύνθεση αντιπλημμυρικής υποδομής της πόλης, η οποία να περιλαμβάνει τεχνικές, περιβαλλοντικές και δημιουργικές παρεμβάσεις για την αποκατάσταση και την επούλωση της σχέσης μεταξύ πόλης και υδατορέματος.
Το Εργαστήριο Υποδομών, Τεχνολογικής Πολιτικής και Ανάπτυξης του τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας οργάνωσε, ύστερα από πρωτοβουλία της Ηώς Καρύδη, διδάσκουσας στο ΤΜΧΠΠΑ και του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Παντολέοντα Σκάγιαννη, διεθνές θερινό εργαστήριο σπουδαστών, με αντικείμενο τη βιώσιμη αστική διαχείριση του νερού, στο πλαίσιο αστικού σχεδιασμού στην πόλη του Βόλου.
Το θέμα του εργαστηρίου Volos: «Re-Streaming» the city στηρίχθηκε στο επίκαιρο ζητούμενο που ανακύπτει σε πόλεις με υδατορέματα, σχετικά με τους μηχανισμούς ήπιας αντιμετώπισης και προσαρμογής στα φαινόμενα των πλημμυρών, μέσα από ολοκληρωμένες και ανταποδοτικές λογικές. Το εργαστήριο μελέτησε εξαντλητικά τον τρόπο, που το νερό σχετίζεται με στρατηγικές αστικής ανθεκτικότητας, με φιλοπεριβαλλοντικό αντίκρισμα στους πολίτες, σε σχέση με τους διαθέσιμους υδάτινους πόρους των τριών χειμάρρων του Βόλου (Ξηριάς, Κραυσίνδωνας και Άναυρος). Τα αποτελέσματα του διεθνούς εργαστηρίου φιλοξενεί σήμερα η «Θ».
Η νέα εικόνα των ποταμών
Καθηγητές και φοιτητές επεξεργάστηκαν δεδομένα σε έξι διαφορετικές τυπολογίες προτάσεων του θερινού εργαστήριου Volos: «Re-Streaming» the city. Οι προτάσεις των ομάδων βασίστηκαν σε διεπιστημονική έρευνα και σε λογικές, οι οποίες συνδυάζουν τα ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά και τα ευμετάβλητα φυσικά συστήματα, σε ένα κοινό πλαίσιο αξιολόγησης. Μέσα από ήπια εργαλεία χειρισμού της υδάτινης απορροής (λεκάνες προσωρινής κατακράτησης, κανάλια παροχέτευσης, απορροφητικούς αύλακες και κήπους της βροχής) συστήνεται ένα εκτεταμένο πλέγμα πράσινων διαδρομών, με κεντρική ραχοκοκαλιά τους χείμαρρους, ενώ αναδιαμορφώνονται ενδιάμεσοι χέρσοι και ασφαλτοστρωμένοι χώροι της πόλης σε μεταβατικά υδάτινα τοπία. Τα εγκαταλελειμμένα ντεπό του σιδηροδρομικού δικτύου, οι κοίτες των χειμάρρων, οι ζώνες φυσικής εκτόνωσης και πλημμυρίδας τους και τα δελταϊκά τοπία που διαμορφώνουν, γίνονται ένα νέο κτήμα δημόσιου χώρου για τους πολίτες του Βόλου, υποστηρίζοντας ήπιες χρήσεις αναψυχής, πεζοπορία, ιππασία και δημιουργία κοινοτικών λαχανόκηπων. Στους τόπους αυτούς προτείνονται κατάλληλα συστήματα φυτοαποκατάστασης για τον καθαρισμό του νερού από ρυπαντές, αλλά και συστήματα ανακύκλωσης νερού και υδροσυλλογής από ταράτσες για νερό χρήσης.
Οι προτάσεις των σπουδαστών ανήκουν σε μια νέα «πολιτική» χωρικού σχεδιασμού, η οποία έχει ως στόχο τη συναρμογή έργων πράσινων υποδομών, που αξιοποιούν συστήματα βιοφυσικής προσαρμοστικής διαχείρισης του ευμετάβλητου υδάτινου αποθέματος για τον έλεγχο της πλημμυρικής απορροής, με έργα κοινόχρηστου πρασίνου. Στις προτάσεις των ομάδων συναντάμε μια νέα λογική σχεδιασμού εδάφους, υποδομών και περιβάλλοντος για περιοχές έντονου πλημμυρικού κινδύνου, τονίζοντας με αμοιβαίο τρόπο, τις περιβαλλοντικές, πολιτισμικές και κοινωνικές προτεραιότητες που εγείρονται για τον δημόσιο χώρο. Το εργαστήριο συγκέντρωσε το ενδιαφέρον σπουδαστών από τις περιοχές τις Αρχιτεκτονικής, της Χωροταξίας, της Πολεοδομίας αλλά και της Αρχιτεκτονικής Τοπίου με τη συμμετοχή των Σ. Χρυσίνα, G., Grishkevich, Α. Melnik, Κ.Ryzhova, Ν.Silkina, Α. Vasicheva, Φ. Καλλικούνη, Ε. Τσιμάρα, Γ. Γιαννακοπούλου, Α. Παναγιώτου, M. Leners, Π. Χιονίδου, Μ. Πιπίνη, A. Δούκα, Π. Πλαίτης, Σ. Ζαχαριά, F. Golemaj και Χ. Δημόκας από έξι πανεπιστημιακά ιδρύματα (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Πανεπιστήμιο Κύπρου, Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργου RUDN University της Μόσχας και Polis University της Αλβανίας). Στην επιτροπή της τελικής παρουσίασης συμμετείχαν καθηγητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Π. Σκάγιαννης, Α. Σαπουνάκης, Θ. Καναρέλης) όπως και ερευνητικό προσωπικό του ΠΘ (Π. Μανέτος), καλεσμένοι καθηγητές του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (Θ. Παγώνης και Μ. Μαρλαντή), η καθηγήτρια αρχιτεκτονικής τοπίου E. Zaykova (RUDN University of Moscow), ο περιβαλλοντολόγος και brand strategist Θ. Κουτσιανάς και Βολιώτισσα αρχιτέκτων Ε. Καραθάνου.