Του Παντελή Προμπονά
Στο θερμοκήπιο παραγωγής και διάδοσης καθαρής και αδιαμεσολάβητης βλακείας που λειτουργεί στη ψηφιακή συνθήκη βρίσκει κανείς εκατομμύρια οπαδούς διαθέσιμους να πιστέψουν και να υπερασπιστούν με πάθος ομολογιακό εκατοντάδες ανοησίες εκτός από όσα πρόδηλα συμβαίνουν μπροστά στα μάτια τους. Υγρά μικροτσίπ που θα ελέγχουν τον εγκέφαλο, κρυφοί λογαριασμοί αρχαίων τραπεζών που θα σώσουν το έθνος, βασιλιάδες που θα ξεπετρώσουν για να θριαμβεύσουν αλυτρωτικές ιδεοληψίες, ασθένειες που επινοούνται για να δημιουργήσουν ζήτηση εμβολίων, θάνατοι ανθρώπων που δεν υφίστανται αλλά είναι καλά σχεδιασμένες υπερεθνικές perormances για να ποδηγετήσουν τον αδάμαστο λαό, ξένα κέντρα που φθονούν τον “καθαρό πολιτισμό” και κάνουν τα πάντα για να τον νοθεύσουν, τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από αυτόν τον mainstream ανορθολογισμό που έχει βρει αναπάντεχη διάδοση στην εποχή μας.
Κι όμως αυτή η επιμέλεια μελέτης όλων αυτών των “κρυμμένων μυστικών”, η διάθεση για σύγκρουση με “κέντρα εξουσίας”, η βεβαιότητα της αποκεκαλυμμένης αλήθειας των οπαδών αυτών των θεωριών πάνε περίπατο όταν τα συμβάντα μεταφέρονται από το κυνήγι ανεμόμυλων στη πραγματική ζωή και τα αμείλικτα ερωτήματα της. Δεν υπάρχει πιο πρόσφορο πεδίο για να γίνει αντιληπτή αυτή η αντίφαση από τον ρατσισμό, τον φυλετισμό, την ξενοφοβία σε πολλές καμπές των τελευταίων 150 χρόνων. Υπό αυτό το πρίσμα οι λεγόμενες “θεωρίες συνωμοσίας” στη πραγματικότητα καταδεικνύονται σε αξιόπιστες τεχνολογίες ελέγχου: συμπεριλαμβάνουν ταυτόχρονα τον φόβο, την προπαγάνδα, τον ανορθολογισμός και την ελπίδα, τη φαντασίωση, τις θετικές ταυτίσεις.
Η πυρκαγιά στη Μόρια ήταν σχεδόν προδιαγεγραμμένη εξέλιξη, μια προφητεία διακινδύνευσης που έψαχνε αφορμή εκπλήρωσης. Θα ήταν αποτέλεσμα είτε των απάνθρωπων συνθηκών διαβίωσης, είτε των πρόχειρων κατασκευών, είτε των απέλπιδων προσπαθειών να ζεσταθούν οικογένειες, είτε μιας εγκληματικής ενέργειας, είτε του φόβου για την στέρηση υπηρεσιών υγείας, είτε μιας προβοκάτσιας… Σε συνθήκες τέτοιας γενικευμένης επισφαλούς δια-(επί-)βίωσης πόσο προβληματικό είναι να ψάχνεις ορθολογικά αίτια ενός δράματος; Και πως γίνεται αποδεκτή αυτή η τραγωδία από μέρος της κοινής γνώμης; Με άναρθρες κραυγές σε εκατοντάδες post στο διαδίκτυο από τους απομακρυσμένους ή τους “άτολμους”, ή/και με ανεξέλεγκτη βίαιη εγκληματική δράση ομάδων ριζοσπαστικοποιημένων και εξοπλισμένων με αυτή τη λογική. Ανθρώπους που εκλιπαρούν για βία και αίμα.
Όλες οι εκδοχές αυτής της κοινότητας ανθρώπων συναποτελούν ένα συμπαγές εκλογικό ακροατήριο, το οποίο διαθέτει εκτελεστικό βραχίονα και έχει βαρύτατη ευθύνη όποιος τις αντιμετωπίζει ως εκλογικό ακροατήριο και δε προσπαθεί να εφαρμόσει πολιτικές αποδόμησης του. Δε μιλώ για κάποια συμπαγή εξίσωση (θεωρίες συνωμοσίας = ρατσισμός και ξενοφοβία = ακροδεξιά βία) ή ευθείες αναγωγές των πεποιθήσεων ανθρώπων αλλά για τις κοινωνικοπολιτισμικές διαδικασίες που μετατρέπουν αυτές τις δεξαμενές σε συγκοινωνούντα δοχεία.
Συμπολίτες μας πρόθυμοι να χοροπηδάνε τελετουργικά πάνω σε μάσκες, να ντύνονται με χλαμύδες made in China κραυγάζοντας για το προαιώνιο έθνος, να γιουχάρουν εφτάχρονα που προσπάθησαν να ξαναρχίσουν το σχολείο (και τη ζωή τους), να ψήνουν χοιρινό δίπλα σε δομές που προσφέρουν σάπιο ψωμί και ρύζι ως ακριβοπληρωμένο συσσίτιο, να τραμπουκήσουν έναν άντρα ή μια γυναίκα στο ΚΤΕΛ ή το Μετρό ή το Super Market για το χρώμα του δέρματος τους, να φράξουν τους δρόμους διαφυγής από μια πυρκαγιά. Κανίβαλοι υπηρεσίας που μπορούν να τα βάζουν με κάθε λογής αδύναμο άνθρωπο που δεν μπορεί ισότιμα, ισόνομα και ισοδύναμα να τους αντιμετωπίσει: ο νόμος της ζούγκλας. Μόνο που η ζωή μας δεν είναι ντοκιμαντέρ του National Geographic αλλά μερικές δεκαετίες βίου που κανένας άνθρωπος δεν επιλέγει εκούσια να τις ζήσει σε συνθήκες αδιανόητες.
Η μετατροπή της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής σε νεο-αποικιακό εργαστήρι των τεράστιων οικονομικών συμφερόντων της οικονομίας του άνθρακα και πρώτων υλών για τη δυτική βιομηχανία όπως και αν βαφτίστηκε στα εκλεπτυσμένα αγγλικά κείμενα (“εκσυγχρονισμός”- “αναπτυσσόμενη οικονομία”- “πόλεμος κατά της τρομοκρατίας”- “εκδημοκρατισμός”) στη πραγματικότητα αποτελεί τη πιο απλή, ευκρινή και προφανή αιτία που κάποιοι άνθρωποι εν τέλει φτάνουν να πετάνε μια ζωή πίσω τους για να ζήσουν σε ένα αντίσκηνο της Μόριας. Και λέω πως “κάποιοι άνθρωποι” φτάνουν γιατί η αμείλικτη αριθμητική, άβολη για αρκετούς, λέει πως η Ευρώπη έχει υποδεχθεί στην επικράτεια της τη κορυφή του παγόβουνου χρυσοποληρώνοντας την οικοδόμηση “υγειονομικών ζωνών” στη Τουρκία, την Ιορδανία, τον Λίβανο, την Τυνησία, τη Λιβύη.
Οι φράχτες δε μπορούν να αποτελέσουν μέθοδο διαχείρισης κανενός ζητήματος: ούτε πλωτοί στο Αιγαίο, ούτε κτιστοί στο Μεξικό, ούτε συρμάτινοι στον Έβρο, ούτε αόρατοι στις πόλεις μας, ούτε συμβολικοί στα σχολεία μας. Τα νέα στρατόπεδα που θα αντικαταστήσουν τα παλιά στρατόπεδα, οι νέες γραφειοκρατίες που θα αντικαταστήσουν παλιές γραφειοκρατίες, οι νέες διαδικασίες που αντικαταστήσουν παλιές διαδικασίες, οι νέοι φόβοι που θα αποκαταστήσουν παλιούς φόβους ποτέ δε βελτίωσαν τίποτα. Μπορεί να καεί η κόλαση;, αναρωτήθηκαν πολλοί από το πρωί. Μα φυσικά και μπορεί. Κάποιος θα σημείωνε πως η επέκταση της πυρκαγιάς δε σημαίνει πως θα σταματήσει το μαρτύριο των κολασμένων, μάλλον θα το επιτείνει. Βέβαια δε σημαίνει πως αυτός αυτός είναι και ο μόνος δρόμος. Σίγουρα δεν είναι αυτός ο δρόμος.
Η καμμένη Μόρια συνιστά ακόμη ένα καρφί στο σώμα της κοινωνίας και της δημοκρατίας. Επίμονο, επείγον, τραυματικό. Η ριζοσπαστική αναθεώρηση των ασκούμενων πολιτικών για τη μετανάστευση στην Ε.Ε. και την Ελλάδα αποτελεί τη μόνη εφικτή μέθοδο για ένα διττό στόχο: την αξιοπρεπή διαχείριση των μεταναστευτικών πληθυσμών και την καταπολέμηση του μίσους και του σκοταδισμού στη κοινωνία.