Του Γιάννη Παναγιωτίδη*
Μέρος Ι
Οι πρόσφατες διαβεβαιώσεις του αρμόδιου υπουργού ότι ο προγραμματισμός του έργου της ηλεκτροκίνησης Βόλου – Λάρισας εξελίσσεται ομαλά και χωρίς εκπτώσεις (το κυριότερο) είναι σίγουρα θετικό σημάδι, παρόλα αυτά μέχρι να γίνει η δημοπράτηση του έργου, όντως χωρίς εκπτώσεις, δεν μπορεί να υπάρξει κανένας εφησυχασμός. Οι πολιτικοί εκβιασμοί εις βάρος της πόλης και της ποιότητας ζωής των πολιτών πάντοτε καραδοκούν, άλλοτε με τη μορφή διαρροών (από κύκλους της ΕΡΓΟΣΕ και του ΟΣΕ), άλλοτε με τη μορφή παραινέσεων (του περιφερειάρχη Θεσσαλίας πρόσφατα), άλλοτε με τη μορφή παρασκηνιακών μεθοδεύσεων, οι οποίες διαχρονικά επιβάλλουν χαμηλά στάνταρντ για τα έργα υποδομής της περιοχής. Μέχρι πριν από λίγο καιρό άλλωστε, από τους ίδιους κύκλους της αριστείας γινόταν λόγος για διαμάχες, που πάνε πίσω το έργο, για απαιτήσεις, για στάσεις στα Μελισσάτικα και άλλα τέτοια, που φανέρωναν τη σπουδή κάποιων να δημοπρατηθεί το έργο, όπως όπως, και να αγνοηθεί το διαχρονικό αίτημα του πρώην Δήμου Νέας Ιωνίας και της πλειοψηφίας των κατοίκων της, για την κατάργηση του S που διχοτομεί την πόλη.
Ο σιδηρόδρομος στη Μαγνησία έχει φυσικά ανάγκη από πολλά έργα και παρεμβάσεις: Ηλεκτροκίνηση, σηματοδότηση, σύγχρονη περίφραξη, ενεργοποίηση της σύνδεσης με το λιμάνι και βελτίωση των εγκαταστάσεων, αξιοποίηση της υπάρχουσας σιδηροδρομικής υποδομής στις ΒΙΠΕ και κατασκευή σιδηροδρομικών στάσεων σε αυτές, ανάδειξη της ιστορικής και βιομηχανικής κληρονομιάς του στον Βόλο, στη Μαγνησία και στη Θεσσαλία γενικότερα, κ.α.
Τα πλεονεκτήματα που θα φέρει η κατάργηση του S έχουν αναλυθεί στο παρελθόν, μολαταύτα το πρόβλημα δεν θα ήταν το S καθαυτό, εάν δεν μιλούσαμε για τόσες ισόπεδες σιδηροδρομικές διαβάσεις μέσα στην πόλη. Τη βελτίωση και αναβάθμιση της γραμμής Βόλος – Λάρισα θα πρέπει μελλοντικά να συνοδέψουν η κατάργηση των ισόπεδων διαβάσεων στις οδούς Ζάχου – Αλαμάνας και Μπότσαρη – Παπαρήγα, αλλά και η δημιουργία σύγχρονου ανισόπεδου κόμβου στην περιοχή της Διαλογής – Νέου Δέλτα. Εφόσον απαιτείται, θα πρέπει να βελτιωθεί και η χάραξη στο τμήμα Διαλογή – Λατομείο (που διασχίζει την Α’ ΒΙΠΕ), είτε με την υπάρχουσα, είτε με συμπληρωματική μελέτη. Η μελέτη του ανισόπεδου κόμβου Σέσκλου θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει και την κατάργηση της ισόπεδης σιδηροδρομικής διάβασης στο συγκεκριμένο σημείο.
Η κατασκευή υπόγειας διάβασης οχημάτων και πεζών στην οδό Παγασών προβλέπεται από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο και υπάρχει στη δημόσια συζήτηση εδώ και χρόνια, θα πρέπει όμως ο Δήμος και η Περιφέρεια να ενδιαφερθούν και να πιέσουν την ΕΡΓΟΣΕ, για να προχωρήσει. Αντίστοιχη μελέτη πρέπει να προκύψει και για τις οδούς Μπότσαρη και Παπαρήγα, με στόχο την ομαλή κυκλοφορία πεζών και οχημάτων στα παραπάνω ή σε κοντινά εναλλακτικά σημεία. Ταυτόχρονα, μια συνολική ανάπλαση και παρέμβαση (κατόπιν των απαραίτητων κυκλοφοριακών μελετών, καθώς και των συνοδευτικών έργων) στην ευρύτερη περιοχή μπορεί να συνδυαστεί με την αξιοποίηση των παρόχθιων οδών του Κραυσίδωνα ως ενιαίου γραμμικού χώρου πρασίνου, περιπάτου και πραγματικής ήπιας κυκλοφορίας, σε επέκταση του καθεστώτος που ισχύει μέχρι σήμερα στην Καραμπατζάκη και με ταυτόχρονη ανάδειξη και αναβάθμιση της κοίτης του χειμάρρου. Υπάρχουν αρκετές σχετικές προτάσεις, που μπορούν να αξιοποιηθούν μελλοντικά, όταν αποκαλυφθεί πλήρως η ματαιότητα της ιδέας κάποιων να μετατραπούν οι Καραμπατζάκη και Ζάχου σε δίδυμο οδών διαμπερούς κυκλοφορίας από τον Περιφερειακό μέχρι τη Λαρίσης (κάτι που η πόλη δεν το έχει ανάγκη).
Στην καταστροφική παρέμβαση που επιχειρεί ο Δήμος Βόλου στις οδούς Ζάχου και Καραμπατζάκη, συμβαίνουν τα εξής παράδοξα (πολλά από αυτά τα έχουν ήδη επισημάνει οι παρατάξεις της αντιπολίτευσης, οι επιστημονικοί φορείς, αλλά και μεμονωμένοι συμπολίτες): Στις διαφάνειες που είχαν παρουσιαστεί από την αρμόδια δημοτική υπηρεσία, αναφέρεται ότι οι παρόχθιοι οδοί θα διαμορφωθούν ως ήπιας κυκλοφορίας τη στιγμή που δηλώνεται ότι θα παραλαμβάνουν την κυκλοφορία από τον Περιφερειακό και τη Λαρίσης αντίστοιχα. Στις πρόσφατες δηλώσεις του ο δήμαρχος Βόλου ανέφερε επί λέξει «…αυτό το έργο, που θα δώσει μια σημαντική κυκλοφοριακή ανακούφιση και αποσυμφόρηση στην πόλη, θα συνδέσει τον Βόλο με τη Νέα Ιωνία, γιατί πίστη μας είναι ότι ο Βόλος είναι ενιαίος και αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανένας».
Σε ρεπορτάζ (https://www.thenewspaper.gr/2020/05/07/volos-epesan-oi-ypografes-gia-tin-anaplasi-zachoy-karampatzaki-eikones-kai-vinteo/) που συνόδευε το ίδιο διάγγελμα, ανάμεσα σε «κ….ς» και άλλα τέτοια επιστημονικά αναφέρθηκε ότι το βολιώτικο και όχι ευρωπαϊκό έργο [sic] περιλαμβάνει διαμόρφωση πλάτους οδοστρώματος, διαμόρφωση πεζοδρομίων, βελτίωση και εκσυγχρονισμό της εγκατάστασης του δικτύου ηλεκτροφωτισμού, ενώ για τις «δυσμενείς από άποψη διατιθέμενου χώρου περιοχές το πλάτος της οδού παραμένει 3,35 μέτρα, με 1 λωρίδα κυκλοφορίας συμπεριλαμβανομένου του ρείθρου και η διαμόρφωση του πεζοδρομίου είναι πλάτους κατ’ ελάχιστο 1,85 μέτρα». Η προτεινόμενη ποδηλατολωρίδα πλάτους 1,5 μέτρου, που χωροθετείται άραγε σε αυτές τις περιοχές; Σύμφωνα βέβαια με τους κανόνες της επιστήμης, μερικοί μόνο από τους στόχους των μέτρων ήπιας κυκλοφορίας πρέπει να είναι η μείωση του κυκλοφοριακού φόρτου, η προαγωγή και η προστασία της κίνησης των πεζών, των ποδηλάτων και των μη μηχανοκίνητων οχημάτων, η μείωση των αρνητικών επιπτώσεων από τα αυτοκίνητα (π.χ. ατμοσφαιρική ρύπανση, θόρυβος), η βελτίωση της αισθητικής του περιβάλλοντος χώρου και η εν γένει βελτίωση της ποιότητας ζωής της περιοχής. Πώς θα επιτευχθούν όλα αυτά όταν η προτεινόμενη παρέμβαση αυξάνει τον κυκλοφοριακό φόρτο και δεν εξασφαλίζει την ασφάλεια κίνησης – άρα και την προτεραιότητα των πεζών και των ποδηλάτων; Στα στενότερα κομμάτια της Καραμπατζάκη (π.χ. από την οδό Σινώπης έως την οδό Φιλαδελφείας) προτείνεται η λύση της ταυτόχρονης κίνησης αυτοκινήτων και ποδηλάτων με διατήρηση των θέσεων στάθμευσης και με μόνο περιοριστικό μέτρο για την ταχύτητα των οχημάτων τη χρήση σήμανσης. Υπάρχει κάπου μέριμνα για αλλαγές ευθυγραμμίας, για αλλαγή των υλικών του οδοστρώματος, για κατάργηση της στάθμευσης στα στενότερα σημεία, για υπερυψωμένες διαβάσεις πεζών ή για άλλα τεχνικά μέτρα που θα εξασφαλίσουν τον χαρακτήρα της ήπιας κυκλοφορίας; Η πρόσφατη (και πρόχειρη) ασφαλτόστρωση του τμήματος της Καραμπατζάκη από τη Λεωφόρο Ειρήνης έως την οδό Φιλαδελφείας είναι ενδεικτική της ήπιας κυκλοφορίας που ονειρεύονται στον Δήμο;
Αναμενόμενα προκύπτουν διάφορα ερωτήματα: Τελικά το έργο είναι διαμόρφωση οδών ήπιας κυκλοφορίας ή κάτι άλλο; Η ήπια κυκλοφορία των Ζάχου και Καραμπατζάκη θα δώσει ανακούφιση και αποσυμφόρηση στην πόλη; Οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας του κέντρου διαμορφώθηκαν ας πούμε για την αποσυμφόρηση των κεντρικών λεωφόρων; Ποια συμφόρηση προκύπτει στα σημεία της παρέμβασης; Έχει μετρηθεί ο κυκλοφοριακός φόρτος και το εν λόγω έργο θα τον μειώσει ή θα τον αυξήσει; Ο Βόλος με τη Νέα Ιωνία δεν συνδέονται τώρα; Είναι αποκομμένοι για κάποιο λόγο που μόνο η Δημοτική Αρχή γνωρίζει;
Κάπου εδώ μπορεί να καταλάβει ο οποιοσδήποτε, ότι ήπια κυκλοφορία με άσφαλτο, ταυτόχρονη κίνηση οχημάτων, ποδηλάτων, πεζών και αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου δεν γίνεται να υπάρξει. Φανταζόμαστε ήδη μεταξύ αυτοκινήτου, ποδηλάτου και πεζού ποιος θα επικρατήσει. Αν το έργο πραγματοποιηθεί υπό αυτές τις συνθήκες, τότε ο μερικός εξωραϊσμός (αν γίνει κι αυτός) της οδού Ζάχου λειτουργεί παραπλανητικά για την κατάργηση κάθε έννοιας ήπιας κυκλοφορίας και φυσικά την παράδοση της ευρύτερης περιοχής στα αυτοκίνητα. Αντί για συνολική παρέμβαση με προστασία του χειμάρρου και ήπια κυκλοφορία και στους δύο δρόμους, εμμονή στην καταστροφή. Ο Βόλος του 2020 είναι η πρώτη πόλη παγκοσμίως, που καταργεί πλατεία, πεζόδρομο και οδό ήπιας κυκλοφορίας, για να περνάνε αυτοκίνητα. Παντού προσθέτουν ελεύθερους χώρους για τους πολίτες, η τοπική Δημοτική Αρχή τους καταργεί. Έργο κυριολεκτικά βολιώτικο και όχι ευρωπαϊκό. Τελικά τα αυτοκίνητα, το καυσαέριο και τα τροχαία ατυχήματα είναι προτιμότερα από τα ποδήλατα, τους πεζούς, το πράσινο και τους ασφαλείς περιπάτους.
*Ο Γιάννης Παναγιωτίδης είναι μηχανολόγος μηχανικός, μέλος του ΤΕΕ