Του Θανάση Κουντουρά*
Οι αιτίες
Στις σύγχρονες κοινωνίες (παγκόσμια, στη χώρα μας, στην περιοχή μας) η αντιμετώπιση των βιοτικών αναγκών – προβλημάτων των ανθρώπων γίνεται συνεχώς πιο δύσκολη, ενώ παράλληλα οι στιγμές ψυχικής ευφορίας γίνονται λιγότερες ή αρκετές φορές σπανίζουν.
Σήμερα δε η συγκυρία της πανδημίας του αόρατου εχθρού, του κορωνοϊού, έφερε τις πολύπλευρες δυσκολίες των ανθρώπων (παγκόσμια και ειδικά στην πατρίδα μας) σε ακόμα πιο σκληρή και δύσκολη θέση.
Επειδή, η αξία του ανθρώπου κρίνεται τις περισσότερες φορές από τη συμμετοχή του στις διάφορες παραγωγικές διαδικασίες στις παροχές διαφόρων υπηρεσιών, η εργασία (υπό την ειδική ή τη γενική έννοιά της) εμφανίζεται και αποτελεί ένα πολύ μεγάλο ή τις περισσότερες φορές ύψιστο ηθικό καθήκον.
Έτσι, λοιπόν, το πρόβλημα της ανεργίας (δηλαδή το να μη βρίσκει ή το να χάνει κάποιος άνθρωπος τη δουλειά του) αναδεικνύεται (ειδικά στη σημερινή πολύ δύσκολη συγκυριακή εποχή) ως ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά θέματα/προβλήματα.
Γιατί η ανεργία «οδηγεί» τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας και προηγούμενης εργασιακής κατάστασής τους στις παρακάτω σοβαρές καταστάσεις:
Α. Σε προβλήματα επιβίωσης των ανθρώπων ατομικά και οικογενειακά.
Β. Σε δύσκολες ώς πολύ δύσκολες ψυχολογικές καταστάσεις.
Γ. Σε διεύρυνση των κοινωνικών «χασμάτων» και αδικιών.
Δ. Σε απόγνωση και ενδεχόμενη εξαθλίωση, προκαλώντας σ’ αυτούς αντικοινωνικά «φαινόμενα».
Ποιες όμως μπορούν να θεωρηθούν ως βασικές αιτίες της ανεργίας;
Κατά την άποψή μου, αλλά, πιστεύω και κατά γενική παραδοχή, είναι οι παρακάτω:
- Η γενικότερη χρήση της τεχνολογίας σε όλες τις φάσεις της παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων, καθώς και στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Η ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη επέφερε ως αποτέλεσμα, την αύξηση της παραγωγής, την εξειδίκευση, τη μείωση του κόστους των προϊόντων, άρα ως συνεπακόλουθα και τη συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού, λόγω της αντικατάστασής του από τη μηχανή και την ηλεκτρονική τεχνολογία.
- Ο τρόπος οργάνωσης της παραγωγής και της οικονομίας μίας επιχείρησης. Π.χ. οι προβληματικές επιχειρήσεις, λόγω οικονομίας, προβαίνουν σε απολύσεις εξειδικευμένων στελεχών και κυρίως εργατών.
- Η ανομοιογενής κατανομή των εργαζομένων σε μία καλώς λειτουργική επιχείρηση (παραγωγική, εμπορική, παροχής υπηρεσιών). Αυτό έχει ως συνέπεια τον κορεσμό ορισμένων ειδικοτήτων, συσσώρευση «επαγγελμάτων» στα αστικά κέντρα, παραμερισμός χειρωνακτικής εργασίας κ.ά.
- Η ελλιπής ή σχεδόν ελλιπής σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού από το οικογενειακό, αλλά και από το σχολικό περιβάλλον.
- Η υπέρμετρη εισαγωγή και εμπορία ξένων προϊόντων (πρωτογενούς παραγωγής, ένδυσης, υπόδησης, οικιακής χρήσεως, βιομηχανικά κ.λπ.), είτε επειδή αυτά είναι πιο φθηνά, είτε επειδή πολλοί Έλληνες καταναλωτές είναι… ξενομανείς, είτε επειδή δεν τα παράγουμε πλέον στη χώρα μας, είτε λόγω επιβολής ξένων «προτύπων». Όλα αυτά και το καθένα ξεχωριστά έχουν σίγουρα μικρή ή μεγάλη μείωση θέσεων εργασίας, δηλαδή αύξηση της ανεργίας.
- Η οικονομική ύφεση, που παρατηρείται στην εποχή μας, είτε λόγω των 10χρονων μνημονίων, είτε λόγω του κορωνοϊού, είτε κατά κύριο λόγο της μη σωστής οικονομο-αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας μας και ενός νέου σύγχρονου οικονομικού «μοντέλου» της πατρίδας μας. Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ύφεσης, αυτής της οικονομικής κρίσης είναι: α) η μείωση (από μικρή έως πολύ μεγάλη) της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών, που είχε και έχει ως συνέπεια τη μείωση της παραγωγής και τις απολύσεις εργαζομένων, β) η έλλειψη κεφαλαίων κίνησης στις υφιστάμενες επιχειρήσεις, γ) η απουσία επενδυτικότητας και η ελαχιστοποίηση ίδρυσης νέων επιχειρήσεων, με συνέπεια τις μη προσλήψεις νέου προσωπικού, δ) οι μεταφορές παραγωγικών δραστηριοτήτων σε διπλανές βαλκανικές χώρες, που εξασφαλίζουν ευνοϊκότερους όρους λειτουργίας των επιχειρήσεων (κίνητρα, φτηνά εργατικά χέρια κ.ά.).
Ε. Τα ειδικά «πρωτόκολλα υγείας» (στη σημερινή συγκυρία) στη λειτουργία των τουριστικών ειδικά επιχειρήσεων (ξενοδοχεία, καταστήματα εστίασης / καφέ μπαρ, κέντρα διασκέδασης, καταστήματα δώρων / σουβενίρ κ.ά.) λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, καθώς και το κλείσιμο πολλών δραστηριοτήτων λόγω του «αόρατου εχθρού – ιού».
Σημείωση συντάκτου: Στο επόμενο δεύτερο μέρος θα αναφερθώ στις συνέπειες της ανεργίας και πάντοτε κατά την άποψή μου.
*Ο Θανάσης Κουντουράς είναι συνταξιούχος γεωπόνος, πρ. πρόεδρος του Γεωπονικού Συλλόγου Μαγνησίας, πρ. μέλος του Δ.Σ. του Επιμελητηρίου Μαγνησίας, πρ. δημοτικός σύμβουλος Βόλου.