«Δύο Ξένοι στην ίδια Συμμαχία» το νέο βιβλίο του Ανδρέα Στεργίου

Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαζήση το νέο βιβλίο του Βολιώτη καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκών Θεσμών στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ανδρέα Στεργίου «Δύο Ξένοι στην ίδια Συμμαχία».  Ένα βιβλίο που εξετάζει ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα της πρόσφατης διπλωματικής ιστορίας της Ανατολικής Μεσογείου, τη σχέση Ελλάδας, Τουρκίας, Κύπρου και ΝΑΤΟ κατά την κρίσιμη περίοδο μεταξύ 1973 και 1988. Το νέο συγγραφικό πόνημα του κ. Στεργίου κυκλοφορεί ήδη σε βιβλιοπωλεία της Αθήνας και σύντομα θα είναι διαθέσιμο και σε βιβλιοπωλεία του Βόλου.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στην 

Ηρώ Καγιοπούλου

Τι θέλει να αναδείξει το βιβλίο; Ποιος είναι ο στόχος του;

Είναι μία απόπειρα να φωτίσει κάποιες σημαντικές πτυχές των γεγονότων του καλοκαιριού του 1974 αναλύοντας όλες εκείνες τις εξελικτικές τομές που οδήγησαν σε αυτά τα γεγονότα. Ό,τι συνέβη το καλοκαίρι του ’74 δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία.  Ήταν η απόληξη εξελίξεων που είχαν δρομολογηθεί ήδη από τις αρχές του αιώνα. 

Δεύτερον, το βιβλίο είναι μια απόπειρα να αναλύσει την ελληνοτουρκική διένεξη, να αναδείξει τα γενεσιουργά αίτια της. Η διένεξη αυτή ξεκινά το ’73 με την ανακάλυψη κάποιων κοιτασμάτων πετρελαίου στο Βόρειο Αιγαίο, διαμορφώνεται όμως τις δεκαετίες του ’70 και του ‘80  σε συνδυασμό με το Κυπριακό, για θέματα που αφορούν την υφαλοκρηπίδα, την αιγιαλίτιδα ζώνη, το FIR  και το ζήτημα της οχύρωσης των νησιών.

Το βιβλίο ολοκληρώνεται με τη χρονιά 1988 (ελληνοτουρκική προσέγγιση στο πλαίσιο του πνεύματος του Νταβός) καθώς αποτελεί την πιο μεστή και σημαντική προσπάθεια επίλυσης όλων των ζητημάτων που αφορούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις μέχρι σήμερα που δυστυχώς έμεινε ανεκμετάλλευτη.  Το βιβλίο αναλύει το ζήτημα της Κύπρου και των γεγονότων που οδήγησαν στη de facto διχοτόμηση του νησιού και των ζητημάτων που οδήγησαν στην ελληνοτουρκική διένεξη μέσα από πρωτογενές υλικό από διάφορες χώρες.

Το βιβλίο γράφτηκε πρώτα στα αγγλικά και μετέπειτα μεταφράστηκε στην ελληνική γλώσσα;

Τα περισσότερα βιβλία μου τα γράφω στα αγγλικά ή γερμανικά καθώς απευθύνονται στο διεθνές κοινό. Αυτός είναι και στόχος του τμήματος όπου εργάζομαι, να απευθύνεται δηλαδή στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα πέρα από την  ελληνική. Ευτυχώς έχουν υπάρξει αρκετοί καταξιωμένοι ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι που ενδιαφέρονται να τα μεταφράσουν στα Ελληνικά. Προσπαθούμε να προσεγγίσουμε μια ευρύτερη μερίδα ακαδημαϊκών και να μην περιοριζόμαστε μόνο στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα

Για ποιους είναι χρήσιμο το βιβλίο;

Απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται τόσο για τη σύγχρονη ιστορία όσο και για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και σε όλους όσους έχουν ενδιαφέρον για τα εθνικά θέματα, για τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και διεθνών σχέσεων.

Αναφέρεστε στην τότε αποχώρηση της Ελλάδος από το ΝΑΤΟ; Η αποχώρηση αυτή πως επηρέασε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Κατά τη γνώμη μου ήταν λάθος που έφυγε η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ.  Στρατηγικό λάθος.  Καταλαβαίνω γιατί λήφθηκε η απόφαση να φύγει τότε καθώς το ΝΑΤΟ επέδειξε κυνική αδιαφορία, όμως η Ελλάδα πέρασε τα επόμενα έξι χρόνια αναλώνοντας ένα τεράστιο  διπλωματικό κεφάλαιο προσπαθώντας να επανέλθει στο ΝΑΤΟ ενάντια στη σθεναρή αντίδραση τόσο της Τουρκίας όσο και άλλων χωρών.  Τα εθνικά συμφέροντας της χώρας εξυπηρετούνται καλύτερα μέσα από το ΝΑΤΟ παρά τις αδυναμίες και τις παθογένειες του οργανισμού

Οι νατοϊκοί σύμμαχοι γνώριζαν την ισχύ όλων των νομικών επιχειρημάτων για την κατάσταση που επικρατούσε στο Αιγαίο.  Ωστόσο δεν βοήθησαν στην επίλυση της διένεξης; Που οφείλεται αυτή η στάση;

 Ήταν λάθος που έκανε το ΝΑΤΟ καθώς ανεξάρτητα του ποιος έχει δίκιο ή άδικο θα έπρεπε να είχε εγκαταλείψει αυτή τη στάση ουδετερότητας. Για να μη δυσαρεστούν την Ελλάδα ή την Τουρκία, με τη στάση τους οι Νατοϊκοί σύμμαχοι άφησαν τα προβλήματα να διογκώνονται, τα οποία οδηγούν μέχρι σήμερα σε διαρκείς κρίσεις, οι οποίες απειλούν και τη συνοχή του ΝΑΤΟ εκτός από την ειρήνη και την ευημερία των δύο λαών.  Αν το ΝΑΤΟ και οι ισχυρότεροι σύμμαχοί είχαν πάρει μια σαφή θέση για κάποια ζητήματα, αυτά θα είχαν επιλυθεί κατά τη γνώμη μου.  Αλλά το ΝΑΤΟ επιλέγει μια πολιτική εποικοδομητικής ασάφειας.  Αυτό συμβαίνει μέχρι σήμερα.  

Σήμερα έχουμε ένα ΝΑΤΟ που έχει πάρει θέσει για τα ζητήματα στο Αιγαίο;

Δεν παίρνει ποτέ θέση.  Έχει στάση ουδετερότητας ασχέτως ποια χώρα έχει δίκιο ή άδικο.  Αυτό όμως δεν βοηθάει γιατί πάμε από κρίση σε κρίση. Ευτυχώς τώρα υπάρχει νηνεμία αλλά κανείς δεν μπορεί να προοικονομίσει τις μελλοντικές εξελίξεις.

Έχετε αφιερώσει κομμάτι του βιβλίου στις σχέσεις Ελλάδας –ΝΑΤΟ. Βρίσκετε ομοιότητες και διαφορές των σχέσεων με το σήμερα;

Η Ελλάδα επανήλθε στο ΝΑΤΟ το 1980, πάλι σε ένα καθεστώς εποικοδομητικής ασάφειας που της επέτρεπε να επανέλθει στη συμμαχία.  Δεν έλυνε τα προβλήματα. Αυτή η νομική φόρμουλα που επιλέχθηκε προκειμένου η Ελλάδα να επιστρέψει στο ΝΑΤΟ έμελλε να αποβεί πηγή προβλημάτων στο μέλλον μέχρι και σήμερα.  Το βιβλίο είναι πολύ επίκαιρο γιατί  αναλύει ακριβώς σε τι συνίστανται τα προβλήματα μέχρι σήμερα των ελληνοτουρκικών σχέσεων εντός του ΝΑΤΟ.

Ελλάδα-Τουρκία- Κύπρος και ΝΑΤΟ.  Έχουν γίνει βήματα;

Τα ζητήματα που προκαλούν προστριβές παραμένουν στις διμερείς σχέσεις Ελλάδας- Τουρκίας. Το ζήτημα της Κύπρου επίσης παραμένει και το σημαντικότερο, που αναδεικνύεται και στο βιβλίο, είναι ότι υπάρχουν δύο πτυχές που ευθύνονται για πολλά προβλήματα στις διμερείς σχέσεις.  Ο ρόλος της εκάστοτε αντιπολίτευσης και ο ρόλος του Τύπου στις δύο χώρες που μόνιμα καλλιεργούν εθνικιστικά στερεότυπα που εμποδίζουν οποιαδήποτε προσέγγιση.

Πως θα μπορούσε το ΝΑΤΟ να βοηθήσει στην αποκλιμάκωση της κρίσης στην Κύπρο το 1974;

Αυτό που μπορούσε να ασκήσει πιέσεις στην Τουρκία, στο πλαίσιο της Συμμαχίας, να σταματήσει την απόβαση και την εισβολή και σε δεύτερο χρόνο να την πιέσει να αποχωρήσει.  Όταν μία χώρα συμμετέχει σε έναν Οργανισμό, υπάρχουν κυρώσεις που μπορούν να επιβληθούν.  Αυτό που δεν μπορούσε να κάνει το ΝΑΤΟ ήταν να στείλει στρατεύματα γιατί η Κύπρος ήταν εκτός δικαιοδοσίας του και δεν μπορούσε να στραφεί εναντίον μιας χώρας του ΝΑΤΟ, της Τουρκίας για να υπερασπιστεί μια χώρα εκτός του ΝΑΤΟ όπως η Κύπρος.  Αν όμως μια χώρα Ελλάδα ή η Τουρκία παραβαίνουν το Διεθνές Δίκαιο, το ΝΑΤΟ το οποίο διακηρυκτικά λειτουργεί βάσει αυτού, τότε μπορεί και πρέπει θεσμικά να επιβάλει κυρώσεις.