*του Νίκου Καρδούλα
Πολλά αναπάντητα ερωτήματα δημιούργησε στους πολίτες του Νομού Μαγνησίας η ανάρτηση των δασικών χαρτών, οι οποίοι πρέπει να διαπιστώσουν στην ιστοσελίδα του Εθνικού Κτηματολογίου αν οι ιδιοκτησίες τους έχουν χαρακτηρισθεί ως δασικές, είτε ολόκληρες, είτε μέρος τους (εικόνα).
Στην παρούσα ανάλυση περιγράφονται οι ισχύουσες διατάξεις, η διαδικασία υποβολής αντιρρήσεων και χρήσιμες οδηγίες προς τους πολίτες – ιδιοκτήτες που έχουν έννομο συμφέρον.
Ισχύουσες Διατάξεις
Ο χαρακτήρας μιας έκτασης καθορίζεται κυρίως από τη μορφή που είχε το 1945 ή το 1960 και σε κάποιες περιπτώσεις και από τη μορφή που απέκτησε αργότερα.
Μια έκταση δασικής μορφής στο παρελθόν και καθαρή σήμερα, είναι προφανές ότι αποτελεί δασικού χαρακτήρα έκταση.
Αντίστοιχα μια έκταση αγροτική παλαιότερα και δασική σήμερα, αν δεν εμπίπτει στις ισχύουσες ευνοϊκές διατάξεις περί δασωθέντων αγρών (ΦΕΚ Β’ 767/22-03-2016), μπορεί να χαρακτηρίζεται ως δασική. Οι σχετικές διατάξεις περί δασωθέντων αγρών είναι:
- Εκτάσεις που φαίνονται ως αγροτικές στις αεροφωτογραφίες (Α/Φ) του 1945 ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς του έτους 1960 και δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης, εμφανίζουν σήμερα δασική μορφή και υπάρχουν για τις εκτάσεις αυτές τίτλοι ιδιοκτησίας προ της 23/2/1946, χαρακτηρίζονται ως ιδιωτικές και δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας
- Εκτάσεις που φαίνονται με αγροτική μορφή στις Α/Φ του 1945 ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς του έτους 1960 και δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης, αλλά έχουν τίτλους ιδιοκτησίας μετά την 23/2/1946 και πριν την 8/8/2004, μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση και δεν επιτρέπεται σε αυτές η δόμηση.
Το γεγονός αναγνώρισης μιας έκτασης ως ιδιωτικής, μέσω της διαδικασίας Κτηματογράφησης, δεν έρχεται σε αντίθεση με τον τυχόν δασικό χαρακτήρα της έκτασης. Δηλαδή αν μια έκταση αναγνωρίστηκε ως ιδιωτική κατά τη διαδικασία κτηματογράφησης, πριν την ανάρτηση των δασικών χαρτών, αυτή ουσιαστικά αναγνωρίσθηκε ως προς το ιδιοκτησιακό και όχι ως προς το δασικό ή όχι χαρακτήρα της.
Σχεδόν σε όλο τον Ελλαδικό χώρο, με εξαίρεση Κυκλάδες, Κρήτη, Ιόνια και Δωδεκάνησα, κάθε έκταση που είναι δασική αυτομάτως θεωρείται και δημόσια, εκτός και αν ο ιδιοκτήτης αποδείξει ότι η έκταση του είναι ιδιωτική, σύμφωνα με αναγνωρισμένους τίτλους που ανάγονται στο 1885 ή σύμφωνα με τις αναφερθείσες παραπάνω προϋποθέσεις.
Αρμόδια για την κατάρτιση και όλες τις εργασίες μέχρι και την κύρωση του δασικού χάρτη, είναι η Διεύθυνση Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης του οικείου Νομού.
Διαδικασία Υποβολής Αντιρρήσεων
Κατά του περιεχομένου τού δασικού χάρτη που αναρτήθηκε επιτρέπεται η υποβολή αντιρρήσεων μέσα σε αποκλειστική προθεσμία εξήντα (60) ημερών από την ημερομηνία που ορίζεται. Η προθεσμία αυτή παρατείνεται για είκοσι (20) ημέρες για όσους κατοικούν μόνιμα ή διαμένουν στην αλλοδαπή.
Για την υποβολή των αντιρρήσεων καταβάλλεται ειδικό τέλος, το ύψος του οποίου για κάθε υποβαλλόμενη αντίρρηση και ανάλογα με το εμβαδόν τής έκτασης της οποίας αμφισβητείται ο χαρακτήρας, καθορίζεται ως εξής:
- Για εμβαδόν έκτασης έως και 100 τ.μ., 10 €.
- Για εμβαδόν έκτασης, έως και 1.000 τ.μ., 40 €.
- Για εμβαδόν έκτασης πάνω από 1.000 τ.μ. έως και 5.000 τ.μ., 90 €.
- Για εμβαδόν έκτασης πάνω από 5.000 τ.μ. έως και 10.000 τ.μ., 180 €.
- Για εμβαδόν έκτασης πάνω από 10.000 τ.μ. έως και 20.000 τ.μ., 350 €.
- Για εμβαδόν έκτασης πάνω από 20.000 τ.μ. έως και 100.000 τ.μ., 700 €.
- Για εμβαδόν έκτασης πάνω από 100.000 τ.μ. έως και 300.000 τ.μ., 1.400 €.
- Για εμβαδόν έκτασης μεγαλύτερης των 300.000 τ.μ., 3.300 €.
Από την καταβολή τού ειδικού τέλους άσκησης αντιρρήσεων εξαιρούνται:
- Αντιρρήσεις που αφορούν περιοχές που έχουν συμπεριληφθεί στο δασικό χάρτη, λόγω μη αποτύπωσης τού περιγράμματος που αφορά εγκεκριμένες πολεοδομικές μελέτες και σχέδια πόλεως ή πράξεις οριοθέτησης οικισμών.
- Αντιρρήσεις που αφορούν σε περιοχές που εμφανίζονται ως δασικές στη φωτοερμηνεία τής παλαιότερης αεροφωτογράφησης, αλλά περιλαμβάνονται σε διανομές (κληροτεμάχια) τού εποικισμού.
- Αντιρρήσεις που αφορούν περιοχές που εμφανίζονται ως χορτολιβαδικές ή βραχώδεις ή πετρώδεις είτε κατά την παλαιότερη είτε κατά την πρόσφατη αεροφωτογράφιση, αλλά περιλαμβάνονται σε περιοχές τού εποικισμού.
- Αντιρρήσεις που αφορούν περιοχές για τις οποίες έχουν εκδοθεί τελεσίδικες πράξεις χαρακτηρισμού, οι οποίες δεν απεικονίζονται στους αναρτημένους δασικούς χάρτες.
- Αντιρρήσεις κατά το τμήμα που αφορούν σε εκκρεμείς αιτήσεις και υποθέσεις.
Αντιρρήσεις όσον αφορά τις δασικές, χορτολιβαδικές και βραχώδεις ή πετρώδεις εκτάσεις, που υφίστανται στο δασικό χάρτη, μπορούν να υποβάλουν φυσικά και νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, καθώς και το Ελληνικό Δημόσιο και οι οικείοι Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού, εφόσον επικαλούνται για τη θεμελίωση του εννόμου συμφέροντος τους εμπράγματα ή ενοχικά δικαιώματα στις ανωτέρω εκτάσεις. Αντιρρήσεις ειδικά κατά της παράλειψης να περιληφθεί στο δασικό χάρτη ορισμένη δασικού χαρακτήρα έκταση, μπορεί να υποβάλει κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο και ιδίως το Ελληνικό Δημόσιο, οι Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και άλλα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, στους σκοπούς των οποίων περιλαμβάνεται η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Στις αντιρρήσεις, οι οποίες υποβάλλονται ηλεκτρονικά (υπάρχει στην ιστοσελίδα αναλυτικό εγχειρίδιο οδηγιών|), αναγράφονται οι γεωγραφικές συντεταμένες των κορυφών του πολυγώνου (ΕΓΣΑ87) που περικλείει την αμφισβητούμενη έκταση, σύμφωνα με τον αναρτηθέντα δασικό χάρτη. Στην περίπτωση που ο δασικός χάρτης αφορά περιοχή στην οποία έχει περαιωθεί η κτηματογράφηση και λειτουργεί κτηματολόγιο, υποβάλλεται κτηματολογικό απόσπασμα ακινήτου, που εκδίδεται από την Ε.Κ.ΧΑ. Α.Ε. και επί του οποίου απεικονίζεται η έκταση της οποίας αμφισβητείται ο χαρακτήρας.
Με τις αντιρρήσεις προβάλλονται λόγοι που αφορούν αποκλειστικά και μόνο την αμφισβήτηση του χαρακτήρα ή της μορφής των εμφανιζόμενων στον δασικό χάρτη εκτάσεων και ο ενδιαφερόμενος δηλώνει αν επιθυμεί να εκπροσωπηθεί από τεχνικό σύμβουλο κατά την εξέτασή τους.
Οι αντιρρήσεις εξετάζονται από τριμελείς Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠ.Ε.Α.) που συγκροτούνται για τον σκοπό αυτόν, με απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης στην έδρα της οικείας Διεύθυνσης Δασών, εκτός εάν καθοριστεί διαφορετική έδρα με την απόφαση συγκρότησης. Στην ίδια Περιφερειακή Ενότητα μπορεί να συγκροτούνται και να λειτουργούν ταυτόχρονα περισσότερες από μία ΕΠ.Ε.Α.
Η ΕΠ.Ε.Α. αποφαίνεται για τις αντιρρήσεις εντός προθεσμίας τεσσάρων (4) μηνών από την διαβίβαση σε αυτήν των αντιρρήσεων. Η προθεσμία αυτή δύναται να παραταθεί έως δύο (2) μήνες το ανώτερο, με απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης ύστερα από σχετικό αίτημα του Προέδρου της.
Μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης των αντιρρήσεων αναρτάται στον ειδικό δικτυακό τόπο, συνοπτικός κατάλογος με τις αποφάσεις των ΕΠ.Ε.Α. επί του συνόλου των υποβληθεισών αντιρρήσεων, ο οποίος αναφέρει τουλάχιστον τον αριθμό πρωτοκόλλου των αντιρρήσεων και το αποτέλεσμα της απόφασης της Επιτροπής.
Τέλος, κατά των πράξεων κύρωσης δασικών χαρτών επιτρέπεται η άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Υπάρχει επίσης και η δυνατότητα εξαγοράς περιουσίας του Δημοσίου.
Χρήσιμες Συμβουλές
Οι ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες – πολίτες εκτάσεων γης εκτός σχεδίου πόλης για να διασφαλίσουν τα νόμιμα περιουσιακά δικαιώματά τους, πρέπει να γνωρίζουν:
- Λόγω της σημερινής οικονομικής κατάστασης και με σκοπό την αποφυγή άσκοπης οικονομικής επιβάρυνσής τους, καλό θα ήταν οι πολίτες να αξιολογήσουν πρώτα πολύ καλά όλα τα δεδομένα σχετικά με τη μορφή της εκτάσεως τους, πριν προβούν σε οποιαδήποτε άσκηση αντιρρήσεων.
- Εάν οι φερόμενοι ιδιοκτήτες εκτάσεων γνωρίζουν ότι οι ιδιοκτησίες τους ήταν και είναι δασικές να μην προβούν στην άσκηση αντιρρήσεων, δεδομένου ότι τέτοιου είδους εκτάσεις δεν έχουν καμιά ελπίδα να τους αποδοθεί άλλος χαρακτήρας πέραν του δασικού. Όσον αφορά τις λοιπές εκτάσεις οι ενδιαφερόμενοι πριν την άσκηση αντιρρήσεων, πρέπει πρώτα να ενημερωθούν υπεύθυνα από τεχνικούς σύμβουλους, όπως δασολόγους και τοπογράφους μηχανικούς εξιδεικευμένους στη φωτοερμηνεία, ώστε να γνωρίζουν έγκυρα, υπεύθυνα και τεκμηριωμένα την αλήθεια για την πραγματική κατάσταση της μορφής της εκτάσεώς τους και στη συνέχεια να προβαίνουν στις απαιτούμενες ενέργειες, όπως τυχόν σύνταξη έκθεσης φωτοερμηνείας και υποβολή αντιρρήσεων.
- Ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να είναι βέβαιος ότι ο τεχνικός σύμβουλος που επιλέγει, είναι ειλικρινής, ώστε να μη προτρέπει σε άσκοπη υποβολή αντιρρήσεων, να κατέχει τόσο τις ειδικές γνώσεις περί φωτοερμηνείας και περί δασικών θεμάτων, όσο και τη γνώση της δασικής νομοθεσίας και την κατάλληλη εμπειρία.
- Όπως προκύπτει από την ισχύουσα νομοθεσία, σε περίπτωση μη άσκησης αντιρρήσεων, ο χαρακτήρας μιας έκτασης είναι οριστικός και ο χάρτης κυρώνεται χωρίς να υπάρχει δυνατότητα αλλαγής του αποδιδόμενου χαρακτήρα με καμία άλλη ρύθμιση και τροπολογία. Όλη η διαδικασία γίνεται για μια φορά και είναι βέβαιο ότι δεν θα υπάρξει άλλη δεύτερη ευκαιρία είτε βραχυπρόθεσμα είτε μακροπρόθεσμα.
- Η θετική έκβαση των αντιρρήσεων, αν υπάρχουν τα αντίστοιχα θετικά στοιχεία ή ευρήματα από τις αεροφωτογραφίες, εξαρτάται από την εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση για την απόδειξη της μη δασικής μορφής μιας έκτασης και από κανέναν άλλο παράγοντα.
- Τέλος, ο κυρωμένος δασικός χάρτης καθίσταται στο σύνολό του οριστικός από την ημερομηνία δημοσίευσής του. Μετά την κύρωση κάθε μεταβίβαση, σύσταση, αλλοίωση και γενικά κάθε μεταβολή των εμπραγμάτων δικαιωμάτων στις δασικές εν γένει εκτάσεις είναι άκυρη και ανίσχυρη, αν δεν συνοδεύεται από σχετικό πιστοποιητικό του οικείου κτηματολογικού γραφείου ή της αρμόδιας υπηρεσίας της οικείας Διεύθυνσης Δασών, αν η περιοχή δεν έχει κτηματογραφηθεί, με το οποίο βεβαιώνεται ο χαρακτήρας της έκτασης.
*Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
MSc Τηλεπισκόπισης – GIS_UK
Σχης ε.α. – Πρώην Διευθυντής ΓΥΣ