Του Γ. Σταμπουλή*
Εκμεταλλευόμενη το ελλιπές θεσμικό πλαίσιο και την απουσία βιομηχανικής και περιβαλλοντικής πολιτικής για πάνω από τρεις δεκαετίες, η ΑΓΕΤ-LAFARGE-HOLCIM, μαζί με άλλες επιχειρήσεις, έχει μεθοδικά εξασφαλίσει τη χρήση των λεγόμενων «εναλλακτικών καυσίμων», δίχως καμιά διάκριση σε ό,τι αφορά στο πραγματικό περιβαλλοντικό αποτύπωμά τους. Όλοι γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται για περιβαλλοντικά ουδέτερα καύσιμα, αλλά για προϊόντα κακής οργάνωσης και ρύθμισης. Εκμεταλλεύονται την πολυετή απουσία πολιτικής διαχείρισης απορριμμάτων για μείωση των ροών και επέκταση της ανακύκλωσης-επανάχρησης.
Η κοινωνία του Βόλου και της Αγριάς έχει ταλανιστεί για πολλά χρόνια με τις επιπτώσεις της δραστηριότητας της εταιρείας στην υγεία και το περιβάλλον. Οι απειλές-υποσχέσεις για απασχόληση δεν πείθουν πια σχεδόν κανένα. Από τότε που ιδιωτικοποιήθηκε από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, η εταιρεία συστηματικά μειώνει την παραγωγή και αποσύρει μονάδες, που μάλλον δύσκολα θα επανέλθουν. Πολλοί ήδη αναρωτιούνται τι άλλο θα μπορούσε να γίνει σε ένα από τα «καλύτερα οικόπεδα» της πόλης, σε όφελος της κοινωνίας και με σαφή προοπτική.
Πέρα από τα ζητήματα προστασίας της υγείας και του περιβάλλοντος, που όλοι σχεδόν οι φορείς της πόλης έχουν θέσει, προκύπτουν και τα εξής:
– Ποιος ο μακροπρόσθεσμος σχεδιασμός που εξασφαλίζει το μέλλον του κλάδου της τσιμεντοβιομηχανίας στη χώρα με παράλληλη ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων; Τι επενδύσεις έχουν σχεδιάσει και θέσει σε εφαρμογή οι επιχειρήσεις του κλάδου; Έχουν μελετηθεί εναλλακτικές χωροθετήσεις στην προοπτική νέων πιο αποδοτικών (ενεργειακά και περιβαλλοντικά) μονάδων; Έχει προγραμματισθεί η ανακύκλωση οικοδομικών υλικών στις μονάδες παραγωγής τσιμέντου και δομικών υλικών συνολικότερα στον κλάδο; Με ποιες προϋποθέσεις θα συντελεσθεί αυτό;
– Αν το πρόβλημα αφορά στη διαχείριση των εγχώριων ποσοτήτων απορριμμάτων, ποιος θα τις πρωτοαξιοποιήσει; Η ΔΕΗ, η τσιμεντοβιομηχανία; Ποια είναι η περιβαλλοντικά πιο αποδοτική λύση και ποια έχει το μεγαλύτερο όφελος για την εθνική οικονομία και την κοινωνία; Ποια η προοπτική στη συνολική παραγωγή υπολλειμμάτων ανακύκλωσης και γενικά των λεγόμενων «εναλλακτικών καυσίμων»; Δεν πρέπει η πολιτική της χώρας να στοχεύει στη συνεχή μείωση των απορριμμάτων αντί να πληρώνουμε κατόπιν για τη διαχείρισή τους; Αν πρέπει να τα καίμε και είναι η καύση η λιγότερη επιβαρυντική λύση, γιατί να μην τα αξιοποιούμε για συμπαραγωγή ενέργειας και θερμότητας (με τηλεθέρμανση);
– Γιατί επιδοτούνται αυτά τα καύσιμα, δηλαδή έμμεσα η χρήση πλαστικών και άλλων υλικών ενώ θα έπρεπε να τα ελαχιστοποιήσουμε; Δεν παράγει επιβλαβή αέρια και στερεά η καύση; Δεν θα έπρεπε να επιβάλλονται τα ανάλογα τέλη-φόροι; Επιδοτούνται και τα εισαγόμενα; Δεν είναι πιο αποδοτικό και εύλογο να επιδοτείται η ανακύκλωση και η μείωση της παραγωγής απορριμμάτων, αντί για την καύση τους; Γιατί οι πολίτες να επιδοτούν την καύση όταν η ανακύκλωση παράγει νέες θέσεις εργασίας και έσοδα;
– Θα αλλάξει η διάταξη που προβλέπει την επανεκκίνηση του χρόνου άδειας περιβαλλοντικών όρων κάθε φορά που γίνεται τροποποίηση, δεδομένου ότι οι τροποποιήσεις δεν τίθενται σε δημόσια διαβούλευση; Θα γίνει πιο ουσιαστική η διαβούλευση και η ενημέρωση των πολιτών (με ανοιχτές ημερίδες, πρακτικά χρονικά περιθώρια κ.ο.κ.);
– Λήφθηκε υπόψη το περιβαλλοντικό ιστορικό της εταιρείας; Γιατί, όπως διαπιστώνεται και στην πρόσφατη ανακοίνωση του υπουργείου, δεν λειτουργούσε εδώ και χρόνια το online σύστημα μετρήσεων; Τι δείχνει αυτό για την περιβαλλοντική και κοινωνική ευθύνη της επιχείρησης; Τι διαπιστώθηκε στον πρόσφατο έλεγχο στις εγκαταστάσεις στην Αγριά;
– Ισχύει η δέσμευση του περιφερειάρχη ότι δεν πρέπει να καίγεται πετ-κοκ και άλλα εναλλακτικά καύσιμα, όπως δήλωσε και συμφωνήσαμε όλοι στο Περιφερειακό Συμβούλιο, μετά την πυρκαγιά στη ΒΙΟΚΕΡΑΛ στη Λάρισα, και για την υπόλοιπη Θεσσαλία; Δεν πρέπει να επανεξετασθούν οι αδειοδοτήσεις όλων των σχετικών εγκαταστάσεων;
– Ισχύει η δέσμευση που ρητά διατυπώθηκε κατά την ψήφιση του ΠΕΣΔΑ στο Περιφερειακό Συμβούλιο ότι δεν θα καίγονται απορρίμματα και μάλιστα πετ-κοκ, RDF και SRF στη Θεσσαλία;
– Υπάρχει δέσμευση, από την ΑΓΕΤ και τις υπόλοιπες επιχειρήσεις, ότι η αύξηση στο RDF (με τις υποτιθέμενες προϋποθέσεις) θα οδηγήσει στην άμεση εξάλειψη άλλων καυσίμων όπως το πετ-κοκ;
– Θα ελέγχει η Περιφέρεια τις εκπομπές και τις συνθήκες λειτουργίας σε μόνιμη βάση; Δεσμεύεται ότι δεν θα εκδώσει άδεια λειτουργίας εάν δεν θα είναι σε θέση να ελέγχει;
– Αν οι μετρήσεις δείξουν αυξημένους ρύπους (υποθέτουμε ότι θα μετρώνται και οι διοξίνες;) ποια μέτρα θα λαμβάνονται άμεσα; Ποιες οι συνέπειες για την εταιρεία;
Εν τέλει το βασικό ζήτημα είναι ποιο μοντέλο ανάπτυξης υπηρετούν αυτές οι επιλογές και τι σημαίνει αυτό για το μέλλον του τόπου, την ποιότητα της απασχόλησης, την υγεία των παιδιών μας. Το ζήτημα λοιπόν είναι πως οι «καθημερινές» αποφάσεις της Διοίκησης υπηρετούν ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Κανείς δεν λέει να κλείσει καμία επιχείρηση. Είναι όμως λογικό οι επενδύσεις να υπηρετούν ένα συνολικότερο σχέδιο με σαφή πρόνοια και προτεραιότητα για την υγεία και το περιβάλλον.
Τα ζητήματα που θέτουν οι φορείς της πόλης του Βόλου είναι σαφή, εύλογα και τεκμηριωμένα, όχι μόνο επιστημονικά, αλλά και από τη μακροχρόνια εμπειρία της πόλης.
Το Υπουργείο και η Περιφερειακή Αρχή οφείλουν να ακούσουν τη βολιώτικη κοινωνία και να απαντήσουν ουσιαστικά στα ζητήματα που θέτει.
Να παγώσει οποιαδήποτε τροποποίηση των αδειών που προβλέπει αύξηση των ποσοτήτων, μέχρι να απαντηθούν τα ζητήματα που θέτουν οι φορείς της πόλης.
Στο μεταξύ πρέπει να γίνουν όλες οι απαραίτητες επενδύσεις και οι μετρήσεις να γίνουν (με όργανα βαθμονομημένα με ανεξάρτητη πιστοποίηση και διασυνδεδεμένα στο διαδίκτυο) με τις μέχρι πρόσφατα εγκεκριμένες ποσότητες, τόσο στις εγκαταστάσεις όσο και στον αέρα της Αγριάς και του Βόλου, και μόνο αφού αποδειχθεί ότι πράγματι ισχύουν βελτιώσεις και διασφαλίσεις στις εκπομπές όλων των ρύπων τότε μόνο να εγκριθεί η αύξηση των ποσοτήτων.
*Ο Γ. Σταμπουλής είναι περιφερειακός σύμβουλος Θεσσαλίας, λέκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας