Της Ζωής Μακρονάσιου
Αναμφισβήτητα, όλοι οι παιδαγωγοί, οι ψυχολόγοι, αλλά και οι περισσότεροι γονείς γνωρίζουν και αναγνωρίζουν στα παιδιά τους από πολύ μικρή ηλικία τα δέκα είδη νοημοσύνης τους, τα οποία εν συνεχεία καλλιεργούνται και αξιοποιούνται, δοθείσης της κατάλληλης ευκαιρίας και των ιδιαίτερων συνθηκών. Το σχολείο διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο στη διαμόρφωση αυτών των ειδών νοημοσύνης και παρέχει αντίστοιχα ενδελεχή εφόδια.
Ποιες είναι όμως αυτές οι νοημοσύνες και με ποιο τρόπο το σχολείο τις διαπλάθει; Πώς συνδέονται οι νοημοσύνες αυτές με τις ψυχοκοινωνικές δεξιότητες και πώς μπορούν να αναπτυχθούν στον χώρο του σχολείου εν μέσω μιας πρωτοφανούς πανδημίας όπως ο COVID-19;
1. Λεκτική: Συνδέεται με τη διαδικασία και ικανότητα ανάπτυξης τόσο του προφορικού, όσο και του γραπτού λόγου.
2. Λογικομαθηματική: Έχει να κάνει με την κατανόηση των αριθμών, αλλά και στις σχέσεις ανάμεσα στα φαινόμενα, φυσικά, κοινωνικά, οικονομικά.
3. Κιναισθητική.
4. Μουσική.
5. Διαπροσωπική: Πρόκειται για τη νοημοσύνη της ηγεσίας.
6. Ενδοπροσωπική: Η ικανότητα της προσωπικής γνώσης, της αυτογνωσίας, του «γνώθι σαυτόν».
7. Χωρική νοημοσύνη: Τα άτομα αυτά μπορούν να παρατηρούν και να χειρίζονται τάσεις, ισορροπίες και συνθέσεις. Έχουν πολύ καλό προσανατολισμό στον χώρο.
8. Υπαρξιακή.
9. Φυσιοκρατική.
10. Συναισθηματική.
Ποιες όμως από όλες αυτές καλλιεργούνται σε ένα γνωσιοκεντρικό σχολείο τηλε-εκπαίδευσης (λόγω κορωνοϊού), όπου εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς κάνουν έναν αγώνα δρόμου για το κυνήγι και της περάτωσης της διδακτέας ύλης; Ποια είναι η θέση των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων και πώς μπορούν αυτές να ενταχθούν στην εκπαίδευση, όσο τα σχολεία παραμένουν ανοιχτά και η πανδημία ακόμα το επιτρέπει;
Το παρόν άρθρο περιγράφει μια σειρά δραστηριοτήτων, απευθυνόμενες ανεξαιρέτως σε όλους τους μαθητές.
– «Παίζω με το όνομά μου»: Πρόκειται ουσιαστικά για ένα παιχνίδι γνωριμίας των παιδιών μεταξύ τους, το οποίο, ωστόσο, μπορεί να παρέχει πολλές πληροφορίες και στον παιδαγωγό για το κοινωνιόγραμμα του τμήματος. Τα παιδιά καλούνται να μείνουν ακίνητα στη θέση τους και στο ίδιο σημείο όρθια. Ο κάθε μαθητής πετά ένα μπαλάκι σε ένα άλλο παιδί που επιλέγει λέγοντας ταυτόχρονα και το όνομά του. Εκτός του ότι πρόκειται και για ένα παιχνίδι μνήμης, φαίνονται σταδιακά και οι επιλογές των μαθητών ως προς τους φίλους τους. Πιθανότατα, αναδεικνύονται παιδιά με «ηγετικές τάσεις και οι «αγαπημένοι» ή οι «δημοφιλείς» του τμήματος ή και οι «απομονωμένοι» μαθητές, επομένως ο εκπαιδευτικός αποκτά πλούσιο υλικό, για να πραγματοποιήσει εν συνεχεία την παρέμβασή του.
– «Ζωγραφίζω το όνομά μου»: Ενώ η προηγούμενη δραστηριότητα ήταν ομαδική και απευθυνόταν στην ολομέλεια της τάξης, η συγκεκριμένη εξελίσσεται σε ατομικό επίπεδο, αφού το κάθε παιδί γράφει το όνομά του και το πλαισιώνει με μια ζωγραφιά, που νιώθει ότι τον εκφράζει και τον αντιπροσωπεύει. Έτσι, με το πέρας της δραστηριότητας, ως δάσκαλοι μπορούμε να λάβουμε πληροφορίες για το εσωτερικό, συναισθηματικό και ψυχικό κόσμο των παιδιών και να διαπιστώσουμε με μεγαλύτερη σαφήνεια τους «θαρρετούς και τους «ντροπαλούς» μαθητές.
– «Τυφλή εμπιστοσύνη»: Η συγκεκριμένη δραστηριότητα πραγματοποιείται σε ζευγάρια. Το ένα από τα δύο άτομα. Το ένα από τα δύο άτομα κλείνει τα μάτια του ή τα δένει με ένα μαντήλι, έτσι ώστε να μη βλέπει καθόλου, ενώ το άλλο μέλος του ζευγαριού αναλαμβάνει να το καθοδηγήσει μέσα σε έναν χώρο γεμάτο πράγματα και «εμπόδια». Πρόκειται για μια δεξιότητα που «χτίζει» σχέσεις εμπιστοσύνης, αφού το παιδί με τα δεμένα μάτια «αφήνεται» στα χέρια του ζευγαριού, η ευθύνη του οποίου για τη σωματική ακεραιότητα είναι διπλή.
Κάπου εδώ η παρουσίαση των ψυχοκοινωνικών δραστηριοτήτων ολοκληρώνεται, «χτίζοντας γέφυρες και όχι φράγματα», όσον αφορά στην κοινωνικοποίηση των παιδιών. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η κοινωνικοποίηση, καθώς ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία, είναι μια διαδικασία που μας αφορά όλους μέσα από ένα φάσμα σχέσεων, επιρροών και παραγόντων που αλληλοσυνδέονται, αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοεξαρτώνται.