Του Νίκου Τακόλα,
Μηχανικού -συγγραφέα
Ο Άθως Κραβαρίτης γεννήθηκε το 1933, στον Βόλο. Σήμερα ζει τα ευτυχισμένα 87 του χρόνια, υγιής και ακμαίος στην Πεύκη Αττικής, στο πατρικό του στον Βόλο και στο σπίτι του στο Ανήλιο Πηλίου, τόπο καταγωγής. Είναι ένας Έλληνας που φτάνει στην εποχή μας με την προσωπική του ιστορία γεμάτη ανθρωπιά, κοινωνικότητα, ευρηματικότητα – εφαρμογή πρωτότυπων ιδεών και έντονες πρωτοβουλίες. Οι αρχές του αυτές διαπότισαν τόσο τον προσωπικό του δρόμο, όσο και τον επαγγελματικό του στη ΔΕΗ, όπου είχα την ευτυχία να τον γνωρίσω, ως νεαρός μηχανικός. Η ζωή του είναι ένα σύγχρονο παραμύθι.
Τις πλούσιες μνήμες του αποτύπωσε στο βιβλίο «Στη ΔΕΗ κάποτε», το 2004, ένα βιβλίο, εξαντλημένο σήμερα, που περιγράφει ενδιαφέρουσες καθημερινές ιστορίες, οξείας κοινωνικής και στοχαστικής παρατηρητικότητας και δράσεις που έφεραν πλούτο και γνώση στη χώρα μας.
Ο Α.Κ ξεκίνησε από τον Βόλο, καταγράφοντας γλαφυρά εικόνες της κατοχής, που έζησε. Η δύσκολη παιδική ηλικία των πολέμων σημάδεψε ανεξίτηλα τη σκέψη του. Ανακαλεί στο βιβλίο του σκληρές μνήμες, όπως το ξεκλήρισμα της οικογένειας Τζάνου, πατέρα και 4 γιων από τους κατακτητές. Τα ντόπια όργανα του φασισμού, τα ΕΑΣΑΔ, τρόμαξαν βαθιά την παιδική του ψυχή. Βίωσε τη λαίλαπα του πολέμου και του Εμφυλίου, γι’ αυτό στη ζωή του είχε την οπτική του τυχερού ανθρώπου, που επέζησε του κυκλώνα και εκστασιάζεται με κάθε τι το όμορφο και ειρηνικό.
Τον συναντούσα στα Διεθνή Συνέδρια της ΔΕΗ, πάντοτε εισηγητή, πάντοτε μαχητικό, έως… εριστικό, για πρωτότυπα ζητήματα που στο τέλος αποδείχτηκαν σωστά. Η οπτική του ήταν σφαιρική, διεισδυτική και διακατεχόταν από το ίδιο ενδιαφέρον για τις απλές πινελιές της ζωής, μέχρι τις πολύ σύνθετες.
Παρενέβαινε έντονα στον χώρο του αναλαμβάνοντας ρίσκα και ευθύνες, μαχόταν καθημερινά και σημείωνε από μικρές μέχρι πολύ μεγάλες επιτυχίες. Το πρώτο μαγικό του ταξίδι ξεκίνησε από τη ΔΕΗ Βόλου, τον καιρό της «Ηλεκτρικής». Ένας εσωτερικός φακός στην οπτική του Άθω Κραβαρίτη εστιάζει σε εικόνες μιας μεγάλης και ηρωικής ρετροσπεκτίβας που αναδύεται στο βιβλίο του, φωτίζοντας εντυπωσιακά στιγμιότυπα της ιστορίας μας. Υπότροφος στη Γαλλία το 1965, γνωρίζεται με τον Χρήστο Σαρτζετάκη, μετέπειτα Πρόεδρο Δημοκρατίας. Το 1983 γίνεται διευθυντής του γραφείου Διοίκησης ΔΕΗ και η δραστηριότητά του επεκτείνεται στο εξωτερικό. Έτσι αποκτά μια ευρύτερη παιδεία των ηλεκτρικών εταιρειών σε Γαλλία, Τσεχοσλοβακία, Νορβηγία, Γερμανία και άλλες χώρες. Η παιδεία αυτή θα τον οδηγήσει αργότερα σε νεωτερικές παρεμβάσεις στις μεθόδους και στον εκσυγχρονισμό των τεχνικών λειτουργιών.
Μέσα της δεκαετίας του 80, ο Α.Κ είναι διευθυντής ΚΔΕΠ (Κέντρου Δοκιμών Ερευνών και Προτύπων – Τεχνικό μαργαριτάρι της χώρας μας και σήμερα), που πιστοποιεί υλικά και λειτουργίες. Είναι για τον Α.Κ τιμητική θέση υψηλής κατάρτισης και ευφυΐας. Ο συγγραφέας μας αναβαθμίζει τη μονάδα του, εισάγει καινοτομίες και πείθει τους ξένους να αναγνωρίσουν τα εργαστήριά του. Το ΚΔΕΠ ακμάζει και εξισώνεται τιμητικά με τα ευρωπαϊκά αντίστοιχα, ενώ συνεργάζεται στενά και με το Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ). Ο Α.Κ υπήρξε υπέρμαχος της Αιολικής Ενέργειας και της Γεωθερμίας στη ΔΕΗ, των ΑΠΕ (Ανανεωσίμων Πηγών Ενέργειας).
Ωστόσο η πιο ενδιαφέρουσα συνεισφορά του Άθω Κραβαρίτη στη χώρα μας ήταν η συμβολή του στην ελληνοποίηση των υλικών και των κατασκευών, από την κατασκευή μονωτήρων ΔΕΗ (τα πιάτα στις κορφές των στύλων), μέχρι τα λιγνιτωρυχεία και τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα. Σε ό,τι αφορά στους μονωτήρες, ενδεικτικά, σταμάτησαν οι εισαγωγές εξαρτημάτων απ’ το εξωτερικό και πλέον παράγονται στην Ελλάδα με όφελος, της τάξης του 80%.
Το πόστο του Α.Κ στο ΚΔΕΠ του δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσει όλη την Ευρωπαϊκή τεχνολογία και να «εισάγει» η χώρα μας δωρεάν γνώση. Η εποχή εκείνη ευνοούσε την ελληνοποίηση. Δεκάδες βιοτεχνίες, μικρές και μεγάλες βιομηχανίες κατασκεύαζαν συσκευές και διατάξεις για τη ΔΕΗ και την ελληνική βιομηχανία, νικώντας την εισαγωγή και τον μεταπρατισμό, που γιγαντώθηκε ξανά στις μέρες μας και παρέλυσε, σχεδόν οριστικά, την εγχώρια δημιουργία. Εμείς, νεαροί τότε μηχανικοί, αντιληφθήκαμε την τολμηρή επιλογή και παρακολουθούσαμε με ενδιαφέρον την ηγετική ομάδα συμμετέχοντας, κατά το εφικτό.
Κατάσκοπος: Όταν το ΚΔΕΠ στάθηκε στα πόδια του ήρθαν οι σκέψεις για επέκταση των δραστηριοτήτων του. Κι αυτό μπορούσε να γίνει μόνο με βιομηχανική κατασκοπεία. Ακολούθησαν στοχευμένα ταξίδια στην Ευρώπη, που σταδιακά άνοιξαν τις δουλειές του ΚΔΕΠ. (Περισσότερα στη… συνέντευξη του ίδιου του Α.Κ). Η αντεπίθεση, όμως, των εισαγωγέων σταδιακά νίκησε – με τη βοήθεια του παρεμβατισμού της Ε.Ε, μέσω νομοθεσίας, αντιλήψεων παγκοσμιοποίησης και διακριτικής εύνοιας των βιομηχανικών χωρών. Η φυγή επενδύσεων στα Βαλκάνια, οι εισαγωγές και τα μνημόνια των νεότερων εποχών (μετά το 2010), έδωσαν τη χαριστική βολή στην ελληνική βιομηχανία. Ήταν βασικές αιτίες για τη φτωχοποίηση της χώρας μας, αλλά και για την πλήρη αποβιομηχάνισή της.
Στις αρχές της δεκαετίας του 90, ο Άθως Κραβαρίτης ταξιδεύει στην Άπω Ανατολή, για την ίδρυση Ειδικών Ενεργειακών Κέντρων, που χρηματοδοτούσε τότε η ΕΟΚ. Συνεργάστηκε με την ελληνική εταιρεία ΛΔΚ, που διοργάνωνε σεμινάρια διαχείρισης και εξοικονόμησης Ενέργειας. Η εταιρεία αυτή είχε αναπτύξει 2.200 projects, σε 110 χώρες, σε 50 χρόνια. Τα μυθικά του ταξίδια του Α.Κ φτάνουν στην Άπω Ανατολή. Από Αθήνα – Ζυρίχη – Βομβάη – Πεκίνο – Μογγολία – Σαγκάη – Τσενγκ Ντου, Σιγκαπούρη Πατάγια – Χονγκ Κονγκ, Μακάο (το Μόντε Κάρλο της Ανατολής) κι αλλού.
Ο Άθως Κραβαρίτης είδε την Κίνα του 1990, με κριτικό μάτι. Από τον Δυτικό Κόσμο της χλιδής, στην Κίνα της βαριάς χειρωνακτικής δουλειάς. Αγάπησε την Κίνα των αυτοκρατόρων, που τώρα έμπαινε στην τροχιά της τεχνικής ανάπτυξης, σαν το ξύπνημα ενός γίγαντα. Μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Γιαπωνέζοι κατακτητές και Ευρωπαίοι αποικιοκράτες εκμεταλλεύτηκαν τη χώρα εξαντλητικά.
Συνολικά μιλώντας, ο Άθως Κραβαρίτης είναι ένας Έλληνας με όλες τις καλές αρετές της φυλής, ευαίσθητος, δίκαιος, ταξιδευτής, αγωνιστής, κοσμοπολίτης, δουλευτής, εραστής της γνώσης. Προσωπικά αποδίδω πολλές από τις αρετές του στην παλιά ελληνική παιδεία που παρεχόταν στη χώρα μας και συνδύαζε κοινωνία και γνώση, θετική και κλασσική μόρφωση και συνδυασμό λογικής και ονείρων. Συχνά π.χ στο βιβλίο του… διολισθαίνει προς τη λογοτεχνία, ενώ περιγράφει αμιγώς τεχνικά ζητήματα. Ένιωσα πνευματική συγγένεια μαζί του, όταν σε ένα βιβλίο μου ανάφερα τον Ισπανό φιλόσοφο Μιγέλ Ντε Ουναμούνο, τον οποίο ο Α.Κ όχι μόνο γνώριζε αλλά είχε και φωτογραφία από κοντά του αγάλματός του στο Μπιλμπάο. Άνθρωπος ξεχωριστός και αδιάφθορος, σε μιαν εποχή που έχει ποδοπατήσει όλες τις αξίες της και ενώ δυνατός άνεμος απαισιοδοξίας και ανησυχίας βρυχάται, ο Άθως Κραβαρίτης προτείνει ένα όμορφο μοντέλο ανθρώπου, σκέψης και δράσης, προσπάθειας και αξιοπρέπειας. Έτσι στέλνει αισιόδοξα μηνύματα, από τη σοφία της ηλικίας του.
Ζήσαμε, ως νέα γενιά μηχανικών ΔΕΗ την επίδρασή του, πολλά χρόνια πριν και θεωρούμε εαυτούς τυχερούς… Έρρωσο, μεγάλε φίλε, Άθω..