Αμερικανοί – απόγονοι του Asa Jennings στην Εστία «Ίωνες»

Της Αργυρώς Μάμαλη-Κοπάνου,
προέδρου της Εστίας «Ίωνες»

Η Πολιτιστική Εστία «Ίωνες», την Τρίτη 11 Ιουλίου το απόγευμα, είχε τη χαρά και την τιμή να υποδεχτεί στη νέα της στέγη την Αμερικανίδα Mrs. Carey Windroup, απόγονο του Έιζα Τζένιγκς (Asa Jennings), του επονομαζόμενου «Σίντλερ της Σμύρνης», Αμερικανού πάστορα, χάρη στον οποίο σώθηκαν χιλιάδες αθώοι κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή, αφού μόνο μετά τις δικές του απελπισμένες ενέργειες άρχισαν επιτέλους να φτάνουν τα πλοία της σωτηρίας στην προκυμαία της πυρπολημένης Σμύρνης.
Ήταν μια πολύ ξεχωριστή και άκρως συγκινητική συνάντηση των μελών του Δ.Σ. με τη Mrs. Carey Windroup και την οικογένειά της, που πραγματοποιήθηκε με τη μεσολάβηση του προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Βόλου κ. Γιώργου Μουλά. Σε ζεστό και φιλικό κλίμα, οι επισκέπτες ξεναγήθηκαν στη γλώσσα τους από το μέλος της Εστίας Βιβή Σκουλουδάκη, στην έκθεση του Ιδρύματος της Βουλής «Σήκω ψυχή μου» που απλώνεται στις τρεις αίθουσες του κτηρίου. Στάθηκαν με δέος μπροστά στις τεράστιες φωτογραφίες όπου απεικονίζεται η προκυμαία της Σμύρνης, γεμάτη κόσμο σε απόγνωση την ώρα της φωτιάς και της καταστροφής.
Αφού οι επισκέπτες έβγαλαν αναμνηστικές φωτογραφίες ψηλά στο δώμα θαυμάζοντας τη θέα στην προσφυγούπολη Ν. Ιωνία και όχι μόνο και αφού απόλαυσαν τη Μικρασιατική φιλοξενία με διάφορα χειροποίητα γλυκά του κουταλιού, ήρθε η ώρα να ρίξουν μια ματιά στις εκδόσεις της Εστίας και κάποιες από αυτές πήραν δώρο μαζί τους φεύγοντας. Η συγγραφέας Ελένη Δικαίου τους καλωσόρισε και τους δώρισε τα βιβλία της. Έπειτα αναχώρησαν για τον Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας όπου ο κ. Γιώργος Μουλάς, η πρόεδρος του συλλόγου «Το Εγγλεζονήσι» Ουρανία Σταματιάδου και η υπογράφουσα συνέχισαν την ξενάγηση.

Ας σημειωθεί ότι οι απόγονοι του Asa Jennings, νωρίτερα, είχαν επισκεφτεί τον προαύλειο χώρο του Δημαρχείου Βόλου, όπου έχει στηθεί με πρωτοβουλία του Δήμου Βόλου, από τον Φεβρουάριο του 2016, αναθηματική πλάκα με τη φωτογραφία του προπάππου τους και επίσης επισκέφτηκαν τον δρόμο στις Αλυκές, στον οποίο έχει δοθεί το όνομά του.
Ο Asa Jennings αποτελούσε πρότυπο αυταπαρνήσεως, ανιδιοτελούς προσφοράς, ηρωικής συμπεριφοράς, μια εμβληματική φυσιογνωμία και ιεραποστολική προσωπικότητα, ιδιαίτερα χαμηλών τόνων, που όμως διέθετε τεράστιο μεγαλείο ψυχής. Ο ίδιος θα μπορούσε να είχε εγκαταλείψει τη Σμύρνη με τους Αμερικανούς υπηκόους, που μεταφέρονταν στα τρία πολεμικά πλοία των ΗΠΑ που ήταν αγκυροβολημένα στον κόλπο, όταν οι Τούρκοι άρχισαν να καταστρέφουν την πόλη, όμως αυτός προτίμησε να παραμείνει απομακρύνοντας μόνο την οικογένειά του. Είπε, αργότερα, ότι αισθάνθηκε το χέρι του Θεού στον ώμο του, ενώ έγραψε: «Μου φαινόταν, ότι τα τρομερά, αγωνιώδη, απελπισμένα ουρλιαχτά, που εκλιπαρούσαν για βοήθεια δεν θα έπαυαν να με κυνηγάνε σε όλη μου τη ζωή».
Ασθενικός, ραχιτικός, μικροκαμωμένος, γιατί είχε προσβληθεί μικρός από μια πολύ σπάνια ασθένεια (φυματίωση της σπονδυλικής στήλης). Πάστορας, μέλος της αμερικανικής αποστολής της Σμύρνης, άρχισε με τα άλλα μέλη της την ανθρωπιστική βοήθεια απ’ όταν κατέρρευσε το ελληνικό μέτωπο σιτίζοντας περί τα 350.000 άτομα (300.000 Έλληνες, 25.000 Αρμένιους και 25.000 Εβραίους) καθημερινά.

Επέτυχε με αποκλειστικά δικές του πρωτοβουλίες να ηγηθεί μιας τεράστιας προσπάθειας διάσωσης αμάχων, πέραν των 500.000 προσφύγων από τη Σμύρνη, ερχόμενος μάλιστα – χωρίς την παραμικρή διπλωματική εμπειρία – σε επαφή και συνομιλία με τον ίδιο τον Κεμάλ Ατατούρκ και αποσπώντας του την άδεια να οργανώσει τη διάσωση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών της Σμύρνης. Ο Κεμάλ του έδωσε 11 μέρες διορία να σώσει όποιους προλάβει. Ο Jennings πλήρωσε ο ίδιος ναύλο σε ξένα πλοία για να αναλάβουν να μεταφέρουν πρόσφυγες σε ασφάλεια. Σε κάποια τέτοια μεταφορά προς τη Μυτιλήνη είδε εκεί τον ελληνικό πολεμικό στόλο με 25 πλοία αγκυροβολημένο. Θέλοντας να μεσολαβήσει για τη χρήση του πολεμικού στόλου στην οργάνωση της εκκένωσης της Σμύρνης, συνάντησε την απροθυμία του ελληνικού κράτους. Μόνο αφού ο Jennings ουσιαστικά εκβίασε τον ίδιο τον πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο, απειλώντας πως θα καταγγείλει διεθνώς την ελληνική κυβέρνηση για εγκληματική αδράνεια και ευθύνη για την επιφαινόμενη απώλεια αμέτρητων ζωών, δόθηκε η εντολή παρέμβασης του πολεμικού ναυτικού υπό την επίβλεψη του αμερικανικού στόλου της περιοχής.
Όταν είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί οι επιχειρήσεις απομάκρυνσης από τα παράλια του Αιγαίου, ο πάστορας έστρεψε την προσοχή του στα λιμάνια του Εύξεινου Πόντου, όπου και εκεί περίμεναν χιλιάδες. Πάνω από ένα εκατομμύριο ψυχές υπολογίζεται ότι διασώθηκαν χάρη στον Asa Jennings.
Για το επίτευγμά του αυτό τιμήθηκε με τις κορυφαίες διακρίσεις του ελληνικού κράτους, τον Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος και το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας, που είναι το υψηλότερο στρατιωτικό παράσημο. Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως του απένειμε το ανώτατο παράσημό του. Στη Συνθήκη της Λωζάνης η ελληνική κυβέρνηση όρισε τον Asa Jennings ως εκπρόσωπό της για τον επαναπατρισμό των αιχμαλώτων, όπως έκανε και η Τουρκία που τον όρισε εκπρόσωπο με απόφαση του Μουσταφά Κεμάλ που επίσης τον εμπιστεύτηκε.