Οικονομία

Άλμα σε νομισματικό κενό η ρήξη με την ευρωζώνη

kosmos

Ασφυξία και φόβο έχουν προκαλέσει στην οικονομική ζωή και την καθημερινότητα του τόπου οι έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων και η λήξη του προγράμματος από τις 30 Ιουνίου που συνεπάγεται καμία επιπλέον χορήγηση κεφαλαίων ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες από το ευρωσύστημα και κινδύνους για εκκαθάριση των εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων από τις ευρωπαϊκές αρχές.
Ωστόσο, το ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα παραμένει στον «αναπνευστήρα» με τη ρευστότητα κεφαλαίων ύψους 125 δισ. ευρώ, δίνει -ελάχιστο- χρόνο για ελπίδα στις επιχειρήσεις να μείνουν «ζωντανές», στους καταθέτες να μη χάσουν τις αποταμιεύσεις τους και στη χώρα για να μη βρεθεί σε κατάσταση αποσύνθεσης.
Αυτά αναφέρουν τραπεζικοί αναλυτές, ενώ οι δανειστές, διά στόματος της Γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ, τονίζουν ότι ένα «ναι» από τους Ελληνες πολίτες μέσω του δημοψηφίσματος της Κυριακής θα ξεκινούσε τις διαδικασίες μίας νέας συμφωνίας, βάση των οποίων θα ήταν τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην επιστολή του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, αποδέκτες της οποίας ήταν το ευρωπαϊκό ταμείο στήριξης ESM και ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ. Την ίδια ώρα, ο Ελληνας πρωθυπουργός διαμηνύει στον ελληνικό λαό να ψηφίσει «όχι», λέγοντας ότι ο ίδιος αναλαμβάνει την ευθύνη, ενώ παράλληλα τονίζει ότι με όπλο ένα ηχηρό «όχι» θα διεκδικούσε από την Ευρώπη μία καλύτερη συμφωνία από εκείνη της 25ης Ιουνίου.
O «αναπνευστήρας»
Οι δανειστές, από την άλλη πλευρά, λένε ότι δεν συμμερίζονται την ίδια προοπτική για ένα αρνητικό αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα. Για τα κράτη-μέλη του ευρώ, ένα «όχι» στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα εκληφθεί ως άρνηση της Ελλάδας να παραμείνει στην Ευρωζώνη και την ΕΕ και σε αυτήν την περίπτωση δίνουν στη χώρα 48 ώρες για να υπογράψει μία νέα συμφωνία.
Σε περίπτωση που η κυβέρνηση αρνηθεί να την υπογράψει, τότε ο «αναπνευστήρας» από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα μπορούσε να αφαιρεθεί πάραυτα. Θα μπορούσε δηλαδή να τραβήξει την «πρίζα» η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, απαιτώντας την επιστροφή των κεφαλαίων ρευστότητας ύψους 125 δισ. ευρώ που έχουν δοθεί προς τις ελληνικές τράπεζες, ενώ οι εταίροι και δανειστές της χώρας θα ξεκινούσαν τις διαδικασίες για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, όπως αυτό αποφασίστηκε σύμφωνα με πληροφορίες μεταξύ τους, σε Eurogroup που συγκλήθηκε μετά την απόφαση για δημοψήφισμα.
Σύμφωνα μάλιστα με το καταστατικό της ΕΚΤ, το Διοικητικό Συμβούλιο, θα μπορούσε να το πράξει αμέσως μετά τη λήξη του προγράμματος, που εξέπνευσε στις 30 Ιουνίου. Ειδικότερα, οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (τους οποίους τα κράτη-μέλη του ευρώ ζήτησαν από τον επικεφαλής της ΕΚΤ να παρακαμφθούν για 8 ημέρες) προβλέπουν ότι στις χώρες-μέλη που η πιστοληπτική τους αξιολόγηση είναι junk (σκουπίδια) δεν δίνεται η δυνατότητα να χρηματοδοτηθούν με κανέναν άλλο τρόπο παρά μόνο εάν βρίσκονται σε Πρόγραμμα, δηλαδή κάτω από την επίβλεψη και την παρακολούθηση των ευρωπαϊκών αρχών και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Με άλλα λόγια, τα ενέχυρα (κρατικά ομόλογα, τιτλοποιήσεις κλπ.) που δίνουν οι ελληνικές τράπεζες προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προκειμένου να λάβουν την απαραίτητη ρευστότητα για να μπορούν να λειτουργούν και να μη βάλουν «λουκέτο» δεν είναι αξιόπιστα.
Γι’ αυτό, το καταστατικό της ΕΚΤ προβλέπει σε αυτές τις περιπτώσεις ότι μία χώρα που δεν έχει ικανή πιστοληπτική αξιολόγηση, θα πρέπει να βρίσκεται σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και μεταρρυθμιστής διαδικασίας με παρακολούθηση από τις ευρωπαϊκές αρχές έτσι ώστε να της δίνεται η απαραίτητη βοήθεια ρευστότητας.
Να βρίσκεται δηλαδή πιστοποιημένα, σε ένα μονοπάτι δημοσιονομικής εξυγίανσης. Αυτή τη στιγμή, με τη λήξη του προγράμματος, το δίχτυ ασφαλείας δεν υπάρχει.
Απαιτητά τα 125 δισ.
Ποιος αναλαμβάνει τον κίνδυνο και τι θα μπορούσε να γίνει εφόσον δεν υπογραφεί μία νέα συμφωνία με τους Ευρωπαίους εταίρους της χώρας; Από το σύνολο των κεφαλαίων ρευστότητας ύψους 125 δισ. ευρώ που λαμβάνουν οι ελληνικές τράπεζες από το ευρωσύστημα, τα 89 δισ. ευρώ δίνονται από τον μηχανισμό έκτακτης παροχής ρευστότητας της Τράπεζας της Ελλάδος (ELA) και τα 36 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Τα 89 δισ. ευρώ αντιστοιχούν σε εξασφαλίσεις που προέρχονται από το εσωτερικό της χώρας (τιτλοποιήσεις, ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου κλπ.), ενώ τα 36 δισ. ευρώ αντιστοιχούν σε ομόλογα του EFSF. Τον κίνδυνο για τα 89 δισ. ευρώ αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου η ίδια η Ελλάδα, ενώ τα 36 δισ. ευρώ που έχουν την ανώτατη αξιολόγηση, αφού είναι ομόλογα του ευρωπαϊκού ταμείου EFSF, τα αναλαμβάνουν οι χώρες- μέλη.
Εντέλει όμως, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσε να απαιτήσει το σύνολο των 125 δισ. ευρώ από τις τράπεζες ή την ελληνική δημοκρατία. Ούτε όμως η ελληνική δημοκρατία ούτε οι τράπεζες διαθέτουν τη δυνατότητα αποπληρωμής του εν λόγω ποσού, διότι εφόσον την είχαν δεν θα ελάμβαναν τη βοήθεια από το ευρωσύστημα. Σημειώνεται δε, ότι οι τράπεζες έχουν ενεχυριάσει ενεργητικό ύψους 180 δισ. ευρώ για να λάβουν ρευστότητα 125 δισ. ευρώ.
Ετσι, εφόσον η Ελλάδα έρθει στην απόλυτη ρήξη με την Ευρώπη υπάρχουν τρία ενδεχόμενα για την «επόμενη μέρα» του ελληνικού τραπεζικού συστήματος:
• Οι ελληνικές τράπεζες να μεταβιβαστούν στην ΕΚΤ και εκείνη με τη σειρά της να τις μεταβιβάσει σε άλλα, μεγάλα και υγιή, ευρωπαϊκά τραπεζικά συστήματα ως έχουν. Σε αυτήν την περίπτωση η ΕΚΤ θα κλείσει το χρηματοδοτικό κενό (funding gap) των ελληνικών τραπεζών μέχρι την εκποίηση στοιχείων του ενεργητικού τους. Σε αυτήν την εκδοχή, οι καταθέτες θα διατηρήσουν το σύνολο του ποσού που έχουν στις ελληνικές τράπεζες.
• Η ΕΚΤ δεν παίρνει όλες τις τράπεζες, αλλά μόνο τα ενέχυρα όπως αυτό προκύπτει από τη σύμβαση μεταξύ ΕΚΤ και τραπεζών. Σε αυτήν την περίπτωση θα προκύψει ένα έλλειμμα στις τράπεζες καθώς το εναπομείναν ενεργητικό θα είναι μικρότερο από το παθητικό. Σε αυτήν την περίπτωση η διαφορά που θα προκύψει λόγω του ότι το ενεργητικό που θα πάρει η ΕΚΤ θα είναι περισσότερα από τη ρευστότητα που έχει χορηγηθεί στο σύστημα θα προκύψει κεφαλαιακή ζημιά για τις τράπεζες και άρα θα χάσουν τη φερεγγυότητά τους. Το επόμενο βήμα είναι η επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με τη συμμετοχή και των καταθετών.
• H EKT παίρνει τα ενέχυρα όταν η χώρα βγει από το ευρωσύστημα. Η κυβέρνηση εθνικοποιεί τα πιστωτικά ιδρύματα και το κράτος τα ανακεφαλαιοποιεί με δικό του νόμισμα (1 τοπικό νόμισμα προς 1 ευρώ). Τα δάνεια διατηρούνται σε ευρώ και οι καταθέσεις στο νέο τοπικό νόμισμα. Στα ενέχυρα περιλαμβάνονται δάνεια σε ΔΕΚΟ και σε μεγάλες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σε αγρότες, όπως και στεγαστικά των νοικοκυριών.
Bail in
Το λεγόμενο bail in (διάσωση εκ των έσω) των ευρωπαϊκών τραπεζών προβλέπει προτεραιότητα για την ανάληψη του κόστους σε περίπτωση κατάρρευσης ενός πιστωτικού ιδρύματος. Πρώτοι είναι οι μέτοχοι και στη συνέχεια ομολογιούχοι και μετά καταθέτες. Το ίδιο σχέδιο (του bail in) περιλαμβάνει εγγυήσεις καταθέσεων έως τις 100.000 ευρώ ανά καταθέτη, ανά λογαριασμό και ανά τράπεζα.
Η οδηγία αυτή του ΕCOFIN της ΕΕ δεν έχει επικυρωθεί από το Κοινοβούλιο και, ούτως ή άλλως, το σχέδιο αυτό μπαίνει σε εφαρμογή από τον Ιανουάριο του 2016. Μέχρι τότε η εγγύηση είναι στον τοπικό μηχανισμό, δηλαδή από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ). Ομως το ΤΕΚΕ αυτήν τη στιγμή δεν έχει πάνω από 3 δισ. ευρώ. Ο οικονομικός αναλυτής ευρωπαϊκού χρέους της ITC, Ανδρέας Κούτρας εξηγεί:
Με απλά λόγια, εκτός του ότι η εφαρμογή του bail in ξεκινά από το επόμενο έτος, δεν υπάρχουν τα χρήματα για να αποζημιωθούν οι Ελληνες καταθέτες και έτσι αναγκαστικά το όριο θα πέσει πολύ χαμηλά, αναλόγως των ζημιών που πρέπει να καλύψουν οι τράπεζες από τα δάνεια που δεν εξυπηρετούνται και τον ELA. Μια γρήγορη ματιά στους ισολογισμούς των τραπεζών και στα κεφάλαια που υπάρχουν είναι απογοητευτική. Κοντά στα 100 δισ. ευρώ είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ενώ περίπου το ένα τρίτο των κεφαλαίων είναι ο περίφημος αναβαλλόμενος φόρος. Δηλαδή κεφάλαια μη υπαρκτά.
Η φερεγγυότητα και βιωσιμότητα των τραπεζών είναι πλέον αμφίβολη. Ισως να χρειαστούν πλέον των 25 δισ. για να ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες, αν δεν υπάρξει ένθερμη στήριξη από την Ευρώπη για την παραμονή της χώρας στο ευρώ. Αυτό μεταφράζεται σε 20% κούρεμα όλων των καταθέσεων από το πρώτο ευρώ ή μεγαλύτερο αν το όριο είναι στις 10 χιλιάδες».
Η σημερινή κατάσταση στις τράπεζες είναι ήδη δραματική στο θέμα της ρευστότητας. Είναι αμφίβολο λένε πληροφορίες αν θα μπορέσουν να ανοίξουν την επόμενη Τρίτη όπως προβλέπει η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου. Ηδη η διαθέσιμη ρευστότητα εξαντλείται, ενώ εξαντλούνται και τα χαρτονομίσματα.
Η προοπτική συμφωνίας (και όχι η ίδια η συμφωνία) θα μπορούσε να ανοίξει ξανά τις τράπεζες, αλλά διατηρώντας τους ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων. Ωστόσο, θα μπορούσε να αυξηθεί το ημερήσιο όριο ανά καταθέτη και λογαριασμό, έως να απομακρυνθεί ο φόβος και να ομαλοποιηθεί η κατάσταση. Σε διαφορετική περίπτωση, εφόσον δεν δοθούν επιπλέον κεφάλαια ρευστότητας από την ΕΚΤ, δεν είναι δυνατό το άνοιγμα των τραπεζών. Το «πράσινο φως» για επιπλέον ρευστότητα θα δώσει η ΕΚΤ μόνο ύστερα από την απόφαση των δύο πλευρών για σύναψη συμφωνίας.
Οκτώ μήνες
Σε περίπτωση ενός «όχι» και μετέπειτα μίας ρήξης, χωρίς επιστροφή, της ελληνικής κυβέρνησης με την Ευρώπη και σε συνδυασμό της μη πληρωμής της δόσης ύψους 1,58 δισ. ευρώ και τη μη πληρωμή της δόσης ύψους 3,37 δισ. ευρώ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στις 20 Ιουλίου, η χώρα θα υποχρεωθεί ύστερα από πιστωτική ασφυξία να τραβήξει το δικό της μοναχικό μονοπάτι.
Θα ενεργοποιήσει τις διαδικασίες τυπώματος τοπικού νομίσματος, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει προηγούμενο στην Ευρωζώνη και ότι της απαγορεύεται όσο είναι μέλος.
Επειδή οι νομικές διαδικασίες, αλλά και το τύπωμα χρήματος θα χρειαστεί πάνω από 8 μήνες, στο μεταξύ για την εξυπηρέτηση του εσωτερικού θα μπορούσαν να εκδοθούν γραμμάτια/υποσχετικές, ή να αναζητηθούν τα χρήματα που υπάρχουν σε θυρίδες των ελληνικών τραπεζών, λένε πληροφορίες. Σε περίπτωση των υποσχετικών (IOU) θα ανταλλάσσονται ως χρήμα στο εσωτερικό.
Οταν το νόμισμα τυπωθεί, ανάλογα με τις συνθήκες θα υποτιμηθεί, ενώ παράλληλα θα αυξηθεί σημαντικά ο πληθωρισμός και τα επιτόκια θα εκτοξευτούν. Η αγοραστική δύναμη θα είναι μειωμένη.

Πηγή www.ethnos.gr

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το