Αικατερίνη Πολυμέρου – Καμηλάκη: Νέα πνοή στη χειροτεχνία από την τεχνολογία

Η παρουσίαση της ατζέντας που έχει καταρτίσει η Επιτροπή Χειροτεχνίας του υπουργείου Ανάπτυξης, από την πρόεδρό της, δρ Αικατερίνη Πολυμέρου – Καμηλάκη, φανερώνει την πρόθεση της τέως διευθύντριας του Κέντρου Έρευνας της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, για την επανάκαμψη του λαϊκού πολιτισμού στη χώρα.

Το στοίχημα της επανεκκίνησης της ελληνικής χειροτεχνίας δεν είναι εύκολο να κερδηθεί. Ωστόσο, η κ. Καμηλάκη, η οποία παράλληλα είναι μέλος της Εθνικής Επιτροπής «Ελλάδα 2021», έχει κάθε λόγο να αισιοδοξεί ότι με τη συνδρομή των σύγχρονων τεχνολογιών και της επιστήμης, δύναται να αναπτυχθεί ένα επιχειρηματικό περιβάλλον που θα βάλει σε βιώσιμη τροχιά τις χειροτεχνικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Η διακεκριμένη λαογράφος, που κατάγεται από την Τσαγκαράδα και έχει στο ενεργητικό της ένα ογκώδες επιστημονικό και ερευνητικό έργο γύρω από τον λαϊκό πολιτισμό, τόνισε:
«Έχουμε υποχρέωση να προστατέψουμε αυτό το κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, το οποίο δεν είναι μουσειακό είδος. Υπάρχουν πολλά θέματα που η Επιτροπή Χειροτεχνίας έχει επιφορτιστεί να προωθήσει τη λύση τους στο αρμόδιο υπουργείο. Το θετικό είναι ότι τα μέλη, που προσφέρουν αμισθί τις υπηρεσίες τους, είναι άνθρωποι της ειδίκευσης και σκοπό έχουμε να προσδιορίσουμε τα προβλήματα και να δώσουμε κατευθύνσεις για μία σειρά από τέχνες, που μετά την κατάργηση του ΕΟΜΜΕΧ το 2012, βρίσκονται στον «αέρα». Υπήρχε τότε μία τεράστια δυνατότητα παραγωγής από τις χειροτεχνικές επιχειρήσεις, η οποία σήμερα έχει εξατμιστεί, επειδή ακριβώς δεν υπάρχει ο φορέας που θα προσφέρει προστασία και λείπουν επίσης οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τους νεότερους που μπαίνουν σε τέτοια επαγγέλματα. Θα ξεκινήσουμε από βασικά πράγματα, όπως είναι η δημιουργία ενός μητρώου των χειροτεχνών. Δεν γνωρίζουμε ποιοι ασχολούνται με τη χειροτεχνία και βρίσκονται στον… αέρα, ακριβώς γιατί δεν είναι εγγεγραμμένοι πουθενά».

Το «πάντρεμα» της λαϊκής παράδοσης με την επιχειρηματικότητα είναι επίσης ένα ζητούμενο, για το οποίο η κ. Καμηλάκη σημείωσε: «Οι χειροτεχνικές επιχειρήσεις εκμεταλλευόμενες τις δυνατότητες που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία, όπως για παράδειγμα η ρομποτική, εάν οργανωθούν σωστά και δοθούν τα ανάλογα κίνητρα και επιδοτήσεις, μπορούν να προσφέρουν πολλά στον τομέα της οικονομίας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έκθεση του Crafts Council του Ηνωμένου Βασιλείου, που βγήκε στη δημοσιότητα τον φετινό Μάιο. Οι Βρετανοί, οι οποίοι είναι πρωτοπόροι στον συγκεκριμένο τομέα, αναφέρουν ότι οι εξαγωγές τους αυξήθηκαν την περίοδο της πανδημίας και μάλιστα κατακόρυφα. Δεν έχασαν, κέρδισαν. Κι αυτό κάτι μας λέει. Στην Ελλάδα που έχουμε παραδοσιακές εφαρμοσμένες τέχνες πολύ σημαντικές και τα προϊόντα μας είναι εξαιρετικά, δεν έχουμε τη δυνατότητα να προσφέρουμε ένα «εργαλείο» στα νέα παιδιά, για να ξεπεράσουν την κρίση και να βρούνε δουλειά. Γιατί; Διότι δεν έχουμε καταξιώσει τις τέχνες αυτές ως αντικείμενα ενδιαφέροντος. Δεν υπάρχουν σχολές πανεπιστημιακού επιπέδου, για κάποιον που ενδιαφέρεται να κάνει σπουδές π.χ. πάνω στην υφαντική ή την κεραμική. Και καταλήγουν στο εξωτερικό, συνήθως σε Γερμανία και Αγγλία. Αυτό δείχνει πόσο αναγκαία είναι η «στροφή» που πρέπει να κάνουμε, αφού όσοι σπουδάσουν θα κάνουν θαύματα στις τέχνες τους. Άλλωστε παράδοση σημαίνει και ανανέωση, αφού ο θησαυρός του λαϊκού μας πολιτισμού μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης».
Κλείνοντας, η πρόεδρος της Επιτροπής Χειροτεχνίας ανέφερε επίσης ότι θα επιχειρηθεί να συνδεθεί η δράση της με την εθνική επιτροπή για το 2021: «Το 75% όσων γίνουν από την επιτροπή «Ελλάδα 2021» θα έχουν σχέση με την ανάπτυξη και θα πάνε την Ελλάδα ένα βήμα μπροστά. Θεωρώ ότι η φροντίδα των χειροτεχνών μας, μαζί με τη μεσογειακή διατροφή και τη γαστρονομία μας, που ανήκει στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά, είναι οι τομείς που πρέπει να δώσουμε έμφαση. Εάν βάλουμε ένα λιθαράκι, π.χ. με τη δημιουργία μιας σχολής εφαρμοσμένων τεχνών, από τη δική μου πλευρά θα θεωρήσω ότι έκανα το καθήκον μου και θα έχω προσφέρει στο έθνος».