Τοπικά

Άγνωστες πτυχές της τοπικής προϊστορίας – Μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι στην περιοχή Πτελεού και Αγίων Θεοδώρων

Τα τελευταία χρόνια η κ. Δήμητρα Ρουσιώτη, διδάκτωρ Προϊστορικής Αρχαιολογίας, μελετά το υλικό από τους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους στη Γρίτσα Πτελεού και τους Αγίους Θεοδώρους, που ήλθαν στο φως μεταξύ 1951 και 1953 και έκτοτε τα ευρήματά τους έμειναν στις αποθήκες του Μουσείου Βόλου. Πλέον με υποτροφίες διεθνών ιδρυμάτων η ίδια έχει προχωρήσει τη μελέτη του υλικού αυτού και το έχει παρουσιάσει εν μέρει σε πρακτικά δύο διεθνών συνεδρίων. Οι τάφοι χρονολογούνται μεταξύ του 1400 και 1100 π.Χ. και τα ευρήματά τους αποδεικνύουν πόσο σημαντικό ήταν διαχρονικά το φυσικό λιμάνι του Πτελεού.

Η Δήμητρα Ρουσιώτη, διδάκτωρ Προϊστορικής Αρχαιολογίας

Η κ. Δήμητρα Ρουσιώτη, διδάκτωρ Προϊστορικής Αρχαιολογίας και μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Σοφαδιτών Ν. Μαγνησίας δίνοντας ένα «ιστορικό» της αποκάλυψης των θολωτών τάφων σε Πτελεό και Αγίους Θεοδώρους επισήμανε πως «στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια ο αρχαιολόγος Νικόλαος Βερδελής, υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας στην Αθήνα, δραστηριοποιήθηκε στην περιοχή της Θεσσαλίας και διεξήγαγε μια σειρά σημαντικών αρχαιολογικών ερευνών. Από το 1951 ώς το 1953 αποκάλυψε στην περιοχή του Πτελεού και των Αγίων Θεοδώρων Μαγνησίας θολωτούς τάφους που χρονολογούνται στη μυκηναϊκή εποχή. Τα ευρήματα αυτών των τάφων παρουσιάστηκαν τη δεκαετία του 1950 από τον ανασκαφέα στα Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας και έκτοτε φυλάσσονται στις αποθήκες του Αθανασάκειου Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου».

Ο θολωτός τάφος Α στη Γρίτσα Πτελεού κατά την ανασκαφή του 1951 (από το αρχαίο της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας)

Ύστερα από εβδομήντα σχεδόν χρόνια, σύμφωνα με την αρχαιολόγο, κατόπιν χορήγησης σχετικής άδειας, το υλικό αυτό αρχίζει να αναδεικνύεται και να παρουσιάζεται σε εξειδικευμένα συνέδρια, καθώς αποτελεί το αντικείμενο μιας συστηματικής μελέτης. Αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια στάθηκαν η Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών και το Mediterranean Archaeological Trust με τη χορήγηση υποτροφιών.

Ο Ν. Βερδελής ανακάλυψε τον τάφο στους Αγίους Θεοδώρους περίπου 1,3 περίπου χλμ. από το ομώνυμο χωριό, στη θέση Μεταφιό, πάνω σε έναν λοφίσκο, που εξασφαλίζει ορατότητα με την παρακείμενη ακρόπολη της Γρίτσας και το λιμάνι του Πτελεού, το πρώτο φυσικό λιμάνι της Θεσσαλίας κατά την άνοδο του Ευβοϊκού Κόλπου.

Περιδέραιο από σάρδιο από τον θολωτό τάφο των Αγίων Θεοδώρων

«Μέσω του λιμανιού αυτού ήταν εφικτή διαχρονικά η επικοινωνία όχι μόνο με τις παρακείμενες περιοχές του Παγασητικού, αλλά και με την Εύβοια, τις Σποράδες και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Ο τάφος χρονολογείται στο τέλος του 14ου αιώνα π.Χ. και στο εσωτερικό του βρέθηκαν οστά τουλάχιστον 11 νεκρών, άλλα διασκορπισμένα και άλλα τοποθετημένα σε λάκκο στο δάπεδο. Στα κτερίσματα περιλαμβάνονται πήλινα αγγεία, λίθινοι σφραγιδόλιθοι με παραστάσεις, κοσμήματα από σάρδιο και οπλισμός. Η ποιότητα των ευρημάτων και ορισμένα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του τάφου υποδεικνύουν ότι το μνημείο αυτό σχετιζόταν με μια τοπική άρχουσα τάξη» ανέφερε για τη σημαντικότητα του λιμανιού, αλλά και τα ευρήματα που βρέθηκαν.

«Οι θολωτοί τάφοι που αποκαλύφθηκαν στους πρόποδες της Γρίτσας, ήταν τέσσερις και συγκροτούσαν συστάδα. Ανήκουν στην κατηγορία των μικρών θολωτών (με διάμετρο που κυμαίνεται από 2 έως 5 μ.), ενός αρχιτεκτονικού τύπου ιδιαίτερα δημοφιλούς σε όλη τη Θεσσαλία κατά τη Μυκηναϊκή εποχή. Ήταν κατασκευασμένοι από τοπικούς, μικρούς πλακαρούς λίθους. Σε όλες τις περιπτώσεις η θόλος των τάφων είχε καταρρεύσει, ενώ υπήρχαν στοιχεία διατάραξης ήδη από την αρχαιότητα» τόνισε η αρχαιολόγος για να συμπληρώσει: «Το νεκροταφείο στη Γρίτσα βρισκόταν σε χρήση τουλάχιστον από το 1300 ώς το 1100 περίπου π.Χ. Κάποιοι από τους τάφους επαναχρησιμοποιήθηκαν τα μεταγενέστερα χρόνια, ενώ στα ερείπιά τους κτίστηκαν τάφοι των Κλασικών και Ρωμαϊκών χρόνων, αποδεικνύοντας τη διαχρονική κατοίκηση της περιοχής. Στα κτερίσματα περιλαμβάνονται κοσμήματα από διάφορα υλικά, σφραγιδόλιθοι και αγγεία που σχετίζονται με τη μεταφορά και αποθήκευση αρωμάτων».

Το φυσικό λιμάνι του Πτελεού, όπως φαίνεται από τον θολωτό τάφο των Αγίων Θεοδώρων

Αναμφίβολα η ενασχόληση με υλικό παλιών ανασκαφών, ακόμη και σχεδόν επτά δεκαετίες μετά την αποκάλυψή του, όπως στην περίπτωση των θολωτών τάφων στον Πτελεό και στους Αγίους Θεοδώρους, αποτελεί μια πρόκληση. «Παρά τις όποιες αντικειμενικές δυσκολίες, μπορεί να αποτελέσει πηγή πολύτιμων πληροφοριών για τις πολύπλοκες κοινωνικές διεργασίες που συντελέστηκαν στην παράκτια Θεσσαλία, αλλά και την ενδοχώρα, σε μια ιδιαίτερα σημαντική περίοδο της Ελληνικής Προϊστορίας» ανέφερε η ίδια.

Τέλος επί της ευκαιρίας η κ. Δήμητρα Ρουσιώτη θέλει να ευχαριστήσει την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και τη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού για τη χορήγηση άδειας μελέτης και δημοσίευσης του συγκεκριμένου αρχαιολογικού υλικού.

 

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το