Άρθρα

Αγία Σοφία: Αντιδράσεις για τη μετατροπή της σε τζαμί

Του Γεώργιου Καπουρνιώτη

Η Αγιά Σοφιά είναι χριστιανικός ναός, ο οποίος στη συνέχεια μετετράπη σε ισλαμικό τέμενος και αργότερα σε μουσείο. Είναι αξιοσημείωτο ότι από το 537 μέχρι το 1453 λειτουργούσε ως βυζαντινός χριστιανικός καθεδρικός ναός της πόλης, με εξαίρεση την περίοδο 1204–1261, κατά την οποία ήταν ρωμαιοκαθολικός ναός. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης μετετράπη σε ισλαμικό τέμενος, ενώ το 1934 σε μουσειακό χώρο (Ayasofya Müzesi). Φέτος και συγκεκριμένα στις 10 Ιουλίου 2020, ανακοινώθηκε η δεύτερη ιστορικά μετατροπή του σε ισλαμικό τέμενος, από τον πρόεδρο της Τουρκίας.

Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει την αντίδραση όλων των χριστιανών ανά τον κόσμο αλλά και οποιουδήποτε πιστεύει στην ανεξιθρησκεία. Προκάλεσε, όμως, και την αντίδραση της UNESCO, αφού η κ. Azoulay, διευθύντρια της UNESCO, έχει εκδώσει τρεις ανακοινώσεις από τη στιγμή που δημιουργήθηκε το ζήτημα αλλαγής καθεστώτος της Αγίας Σοφίας και αυτή η θέση της παρέμεινε σταθερή από τότε. Η UNESCO ξεκίνησε αμέσως μια διαδικασία επιθεώρησης, για να εξετάσει λεπτομερώς καθεμιά από τις πιθανές επιπτώσεις αυτής της αλλαγής του καθεστώτος και τον αντίκτυπό τους στην εξαιρετική καθολική αξία της Αγίας Σοφίας. Η επέμβαση της UNESCO ήταν καθοριστική καθώς η απόφαση του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να μετατραπεί η Αγία Σοφία σε ισλαμικό τέμενος, καταδικάστηκε. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι το έργο της UNESCO διέπεται από αυστηρές αξίες και διαδικασίες που καθιερώθηκαν από τη Σύμβαση του 1972 σχετικά με την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, η οποία επικυρώθηκε από 194 κράτη.

Αντιδράσεις στην Ελλάδα προκλήθηκαν αμέσως μετά την ανακοίνωση του γεγονότος. Ας μην ξεχνάμε ότι η Αγία Σοφία αποτελεί θρησκευτικό σύμβολο, καθώς και μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς. Σε δημοσίευσή της, η κ. Ντόρα Μπακογιάννη, δήλωσε: «Στη σημερινή συνεδρίαση της Επιτροπής Πολιτισμού της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, η μονομερής απόφαση της Τουρκίας καταδικάστηκε ως απαράδεκτη και ακατανόητη, ως μία κίνηση διχασμού και διακρίσεως που αντιβαίνει σε όλες τις αρχές του Συμβουλίου». Ο κ. Στυλιανίδης με τη σειρά του τόνισε: «το μοναδικό προστατευμένο μνημείο της UNESCO, που από το 1934 με το Προεδρικό Διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ ως Μουσείο, αποτέλεσε σημείο αναφοράς και διδαχής για όλο τον κόσμο. Η Αγία Σοφία ως Μουσείο ήταν η Απάντηση στις θεωρίες περί Σύγκρουσης των Πολιτισμών και Περί Πολέμου μεταξύ του Ισλάμ και της Χριστιανοσύνης» καθώς και ότι «Υπονομεύει την ανοχή στη διαφορετικότητα, τον αλληλοσεβασμό, τα ανθρώπινα δικαιώματα και γενικότερα τις Αξίες που υπηρετεί το Συμβούλιο της Ευρώπης. Ζητούμε να αποκατασταθεί αυτή η αστοχία που θίγει τη διεθνή εικόνα και της ίδιας της Τουρκίας και προσβάλει τον παγκόσμιο πολιτισμό». Λόγια γεμάτα ειλικρίνεια τα οποία αντιπροσωπεύουν τον πόνο και τη θλίψη που προκλήθηκε στη χώρα μας. Η ιστορία του Χριστιανισμού συνθλίβεται, οι μοναδικές αγιογραφίες που διακοσμούσαν τον χώρο καλύπτονται, για να ξεκινήσουν οι προσευχές από τους μουσουλμάνους. Η ημερομηνία που σημάδεψε το γεγονός αυτό ήταν η 24η Ιουλίου 2020, καθώς αυτή είναι η ημερομηνία που οι μουσουλμάνοι προσευχήθηκαν στην Αγία Σοφία για πρώτη φορά από τη στιγμή που μετατράπηκε σε ισλαμικό τέμενος από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Ο Τούρκος πρόεδρος όφειλε να σεβαστεί το γεγονός ότι από το 1935 η Αγία Σοφία είχε καθιερωθεί ως μουσείο και μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Άραγε να σκέφτηκε τις αρνητικές επιπτώσεις που θα προκαλούσε πριν πάρει την απόφασή του; Πιθανότατα όχι ή πολύ απλά μπορεί να μην νοιάστηκε για τις συνέπειες. Το να προσβάλεις την ιστορία ενός τέτοιου μνημείου, θεωρώ προσωπικά ότι είναι κακούργημα. Όταν, όμως μιλάμε για την Τουρκία, όλοι μας γνωρίζουμε ότι δεν αναφερόμαστε σε ένα δημοκρατικό κράτος αλλά ούτε και σε ένα κράτος δικαίου. Ένας ακόμα φόβος που πιστεύω ότι όλους μας, μάς διακατέχει είναι να μην καταστραφούν τα απαράμιλλης αξίας και ομορφιάς ψηφιδωτά που διακοσμούν τον εσωτερικό χώρο της Αγίας Σοφίας. Πολλές φορές σκέφτομαι … θα μπορούν οι μουσουλμάνοι πιστοί να προσεύχονται και στον χώρο να υπάρχουν χριστιανικές αγιογραφίες; Μέχρι στιγμής, ο Τούρκος πρόεδρος μάς διαβεβαίωσε ότι οι αγιογραφίες απλά θα καλυφθούν, δεν θα καταστραφούν. Μπορεί, όμως, η απόφασή του αυτή να αλλάξει κάποια στιγμή στο μέλλον; Ας ελπίσουμε πως όχι. Γι’ αυτό τον λόγο η επέμβαση της UNESCO είναι μεγίστης σημασίας για τη διευθέτηση του ζητήματος.

Οι δηλώσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προκαλούν αναστάτωση. Πιο συγκεκριμένα η συγκεκριμένη αναφορά στην Αγία Σοφία είχε ως συνέπεια έντονες αντιδράσεις: «Το δικαίωμα του τουρκικού έθνους στην Αγία Σοφία δεν είναι μικρότερο από αυτό των πρώτων κατασκευαστών αυτού του έργου πριν από περίπου 1.500 χρόνια. Αντιθέτως, το δικαίωμα του έθνους μας στην Αγία Σοφία, που θεωρείται ως ένα από τα πιο σημαντικά έργα της ανθρώπινης κληρονομιάς, είναι μεγαλύτερο». Είναι ντροπή να μιλάει ο πρόεδρος της Τουρκίας έτσι για ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Θα έπρεπε να σεβαστεί την ιστορία του. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν «το τζαμί θα αγκαλιάσει τους πάντες», όπως επίσης δήλωσε. Το μόνο σίγουρο είναι πως ανάμεσα στους «πάντες», δεν θα συγκαταλέγεται κανένας χριστιανός ορθόδοξος. Η πικρία και η θλίψη είναι εμφανή σε κάθε βλέμμα, έκφραση ακόμα και στα λόγια κάθε χριστιανού ορθόδοξου, όταν σκέφτεται, θυμάται συζητά για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το