47 χρόνια από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου

Tου Γεώργιου Καπουρνιώτη

Έχουν περάσει 47 χρόνια από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου, η οποία αποτέλεσε την πιο σημαντική αντιδικτατορική εκδήλωση προαναγγέλλοντας την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών. Πιο συγκεκριμένα, η εξέγερση ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου με κατάληψη του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αθηνών από φοιτητές και σπουδαστές και η οποία κλιμακώθηκε σε αντιχουντική εξέγερση, καταλήγοντας σε αιματοχυσία το πρωί της 17ης Νοεμβρίου, ύστερα από μια σειρά γεγονότων αρχής γενομένης με την είσοδο άρματος μάχης στον χώρο του Πολυτεχνείου και την επαναφορά σε ισχύ του σχετικού στρατιωτικού νόμου που απαγόρευε τις συγκεντρώσεις και την κυκλοφορία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Η αιματηρή καταστολή της εξέγερσης, χαρακτηρίσθηκε από δολοφονίες πολιτών ακόμη και δυο μέρες μετά τη στιγμή της εισόδου του τανκ στον περίβολο του Πολυτεχνείου, με κύρια αιτία την κήρυξη στρατιωτικού νόμου όπου προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου υπήρξαν σταθμός στη διαμόρφωση της ταυτότητας της σύγχρονης ελληνικής Αριστεράς, από την οποία θεωρούνται ως κορυφαία εκδήλωση αυθόρμητης εξέγερσης, αντιαυταρχισμού.

Από το 1974 και κάθε χρόνο στις 17 Νοεμβρίου, γιορτάζουμε στο σχολείο την ημέρα του Πολυτεχνείου. Τα παιδιά μαθαίνουν από μικρή ηλικία για τους αγώνες που διαδραματίστηκαν τότε με τους εκπαιδευτικούς να τους εξηγούν τι είναι η Χούντα και πως κερδίσαμε την ελευθερία μας. Η γιορτή πάντα ξεκινάει με το « Ακορντεόν » του Μάνου Λοΐζου. Όλα τα παιδιά με μία φωνή τραγουδάνε: « …κι έχει σαν στάμπα τη ζωή μου σημαδέψει, δεν θα περά, δεν θα περάσει ο φασισμός ». Όλοι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία που παρακολουθούνε τη γιορτή και ιδιαίτερα όσοι έχουν ζήσει τα γεγονότα αυτά, ανατριχιάζουν στο άκουσμα αυτού του άσματος. Τι ήταν για μας ο φασισμός; Το έλεγαν οι στίχοι του Γιάννη Νεγρεπόντη: « … γερμανικά καμιόνια στάθηκαν στη μάνδρα και μια ριπή σταμάτησε τ’ ακορντεόν ». Οι Γερμανοί και, αναγωγικά, η χούντα ήταν ο φασισμός.
Όσο τα χρόνια περνάνε, αναλύουμε απόψεις, ερμηνεύουμε τα γεγονότα, εκφράζουμε τη γνώμη μας ή υιοθετούμε γνώμες άλλων συνανθρώπων μας, του διαδικτύου ή γενικότερα των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Πιαστήκαμε από τσιτάτα και αποφθέγματα, τα κάναμε σημαίες στον αγώνα εναντίον του φασισμού. Θα μπορούσαμε να πούμε, όμως, πως ακορντεόν κάναμε τον φασισμό, ειδικά τα τελευταία χρόνια, μέσα στην παραφροσύνη της κατάχρησης των λέξεων και των εννοιών. Επηρεαζόμαστε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έχουν ως στόχο να κατευθύνουν τις απόψεις μας. Οφείλουμε να είμαστε ανοιχτόμυαλοι και να αξιολογούμε τη στείρα πληροφορία.

Το μέτωπο αντίστασης στον φασισμό που ορθώθηκε από την κοινωνία και τον πολιτικό κόσμο με αφορμή τη δίκη της Χρυσής Αυγής μας θυμίζει το τραγούδι του Μάνου Λοΐζου, το « Ακορντεόν ». Σήμερα, όμως, τα μέλη της Χρυσής Αυγής είναι στη φυλακή όμως οι ιδέες της και οι συστημικές αιτίες που γεννούν τον φασισμό παραμένουν εδώ. Ιδέες που είναι πια κεντρικός πολιτικός και κυβερνητικός λόγος. Πολλοί άνθρωποι έχουν ενστερνιστεί αυτές τις ιδέες. Οι δύσκολες συνθήκες που βιώνουμε μπορεί και δικαιολογημένα να έχουν ωθήσει ένα μέρος του ελληνικού λαού στην υιοθέτηση των απόψεων αυτών. Για αυτό τον λόγο μπορεί να γίνουμε επιρρεπείς σε διάφορες καταστάσεις, επηρεασμένοι από τη φάση της ζωής μας, που διανύουμε. Επιπροσθέτως, είναι πιθανό οι δυσκολίες της ζωής να μας κάνουν πιο ευάλωτους και στην υιοθέτηση αντιλήψεων που πιθανότατα κατά βάθος να μην πιστεύουμε. Δεν θα πρέπει , όμως, να ξεχνάμε ότι ζούμε σε ένα κράτος Δικαίου και αργά ή γρήγορα όλα παίρνουν τον δρόμο τους σύμφωνα με τη δικαιοσύνη. Είμαστε ελεύθεροι και μπορούμε να αποφασίζουμε και να επιλέγουμε δημοκρατικά .

Το σπουδαιότερο ρόλο για την εξάλειψη των προλήψεων και των προκαταλήψεων, διαδραματίζει η παιδεία. Από το σχολείο πρέπει να μαθαίνουν οι μαθητές τι είναι η δημοκρατία και πώς θα τη διαφυλάσσουν. Πρέπει να διασαφηνιστεί ότι, το σχολείο αποτελεί μία μικρή κοινωνία που μπορεί να υποστηρίξει τους μαθητές στο να αποκτήσουν και να εκτιμήσουν τα βασικά στοιχεία μιας κουλτούρας δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως να γνωρίζουν τη λειτουργία των θεσμικών πλαισίων καθώς και τα ατομικά τους δικαιώματα στην ελευθερία. Ακόμη, τα παιδιά πρέπει να αντιμετωπίζουν την πολιτική ως μία πρακτική προσπάθεια που στοχεύει στην επίλυση προβλημάτων που απαιτούν προσοχή και απόφαση, αναλαμβάνοντας ευθύνη για τις αποφάσεις τους και τις επιλογές τους. Ένας επιπρόσθετος στόχος της εκπαίδευσης που προάγει τις αρχές της δημοκρατίας, είναι οι μαθητές να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με αμοιβαίο σεβασμό και κατανόηση, συμπεριλαμβανομένης της ενεργητικής ακρόασης και ενσυναίσθησης, δηλαδή, την προθυμία και την ικανότητα να αλλάζουν προοπτικές.
Πρέπει και οφείλουμε κάθε χρόνο να γιορτάζουμε τον θρίαμβο της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας – το αξίζουν και το αξίζουμε ! Παράλληλα, να αντιληφθούμε πως ο φασισμός είναι αρρώστια αυτοάνοση. Αναπτύσσεται από το ίδιο το σώμα της κοινωνίας. Αυτή η μέρα του Νοέμβρη, η μέρα του Πολυτεχνείου μας βοηθάει κάθε χρόνο να αναστοχαστούμε, να συνειδητοποιήσουμε πως κερδίσαμε την ελευθερία και τη δημοκρατία. Ακόμη , να κατανοήσουμε πόσο σημαντικό είναι να διατηρήσουμε τις αξίες και τα ιδανικά μας. Δεν θα πρέπει να επαναληφθεί ποτέ αυτή η κατάσταση για τη χώρα μας.