Το πάθος για τη μουσική οδηγεί τον Κώστα Κοτσιώλη πολλές δεκαετίες τώρα. Το μουσικό ταξίδι του έχει σημείο αναφοράς το Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας Βόλου που ίδρυσε ο ίδιος το 1977. Έτσι η φετινή διοργάνωση που συμπίπτει με τον εορτασμό των 40 χρόνων από τότε που άρχισε την καριέρα του, πέρα από τον επετειακό χαρακτήρα που έχει, θα δώσει την ευκαιρία στον καταξιωμένο κιθαρίστα να φέρει στον Βόλο διαπρεπείς προσωπικότητες, όπως είναι ο διεθνούς φήμης Κουβανός συνθέτης Leo Brouwer και ο Θόδωρος Αντωνίου, επίσης πολυβραβευμένος και από τους σημαντικότερους δημιουργούς της γενιάς του.
Απομένουν τρεις εβδομάδες για την έναρξη του 34ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κιθάρας Βόλου. Στο διάστημα που απομένει, ο Κώστας Κοτσιώλης μαζί με τους συνεργάτες του φροντίζουν για τις τελευταίες λεπτομέρειες, ώστε όταν η «αυλαία» ανοίξει στις 16 Ιουλίου, όλα να είναι έτοιμα στην εντέλεια. Την περασμένη Πέμπτη ο σπουδαίος καλλιτέχνης βρέθηκε στον Βόλο, λίγες ημέρες μετά την αγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα Μουσικών Σπουδών της Σχολής Μουσικής και Οπτικοακουστικών Τεχνών του Ιονίου Πανεπιστημίου και στη συνέντευξη που παραχώρησε, αποκάλυψε όσα θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει το κοινό της πόλης μέσα από αυτή τη σύμπραξη μεγάλων κιθαριστών ανά τον κόσμο.
Φέτος το Φεστιβάλ συμπίπτει με τη συμπλήρωση 40 χρόνων, από τότε που ξεκινήσατε την καριέρα σας. Τι διαφορετικό θα δούμε φέτος;
Από το 1977 μέχρι σήμερα είναι μία ζωή ολόκληρη. Πριν από 40 χρόνια βρέθηκα στο «Esztergom Guitar Festival» στη Βουδαπέστη, το οποίο στάθηκε αφορμή για την ίδρυση του Φεστιβάλ του Βόλου ένα χρόνο αργότερα. Σκοπεύω να μη ξαναπαίξω στο Φεστιβάλ του Βόλου. Φέτος θα είναι η τελευταία φορά που θα ανέβω στη σκηνή του θεάτρου εδώ. Πλέον υπάρχει καλλιτεχνική επιτροπή, που απαρτίζεται ως επί το πλείστον από Έλληνες κιθαριστές και επίτιμα μέλη, σπουδαίους ξένους σολίστ και καθηγητές πανεπιστημίου, οι οποίοι θα αναλάβουν όλα τα οργανωτικά. Είναι περίεργο το συναίσθημα να γνωρίζεις ότι κάτι δεν θα το ξανακάνεις στη ζωή σου. Την ίδια στιγμή, όμως, είναι και ρομαντικό, σε ωριμάζει. Μ’ αρέσει, αυτή η αίσθηση.
Κλείνει λοιπόν ένας μεγάλος κύκλος;
Ναι. Όμως, σκοπός μου είναι το Φεστιβάλ να διατηρηθεί και στο μέλλον και ευτυχώς υπάρχει διάδοχη κατάσταση. Το 1978 παρουσίασα το πρώτο ατομικό ρεσιτάλ στον Βόλο. Και τελευταίο μέχρι αυτή τη στιγμή. Πριν από 20 χρόνια έπαιξα για πρώτη φορά με ορχήστρα στην παγκόσμια πρεμιέρα του «Κονσέρτου του Βόλου» με την Συμφωνική Ορχήστρα Βόλου, που έγραψε ο Leo Brower για μένα. Είναι και επίτιμος δημότης της πόλης. Φέτος θα έρθει για μένα. Και ο ερχομός του είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του 34ου Φεστιβάλ. Η δεύτερη επετειακή συναυλία, στην οποία θα μετάσχω ως σολίστ με το «Κονσέρτο του Βόλου», θα είναι σε λίγες ημέρες με την ορχήστρα «Academica» από την Αθήνα.
Εκτός του Brouwer θα βρεθούν και άλλοι συνοδοιπόροι σας από εκείνα τα χρόνια. Έτσι δεν είναι;
Θα με τιμήσουν πολλοί φίλοι από το Φεστιβάλ του Έστεργκομ της Ουγγαρίας. Ο Χρήστος Σαββόπουλος, είναι Κύπριος. Είχε έρθει τότε από τη Βαρσοβία, όπου κατέφυγε από την Αμμόχωστο μετά την εισβολή των Τούρκων. Ήταν ο πρώτος νικητής στον διαγωνισμό κιθάρας του Βόλου. Φέτος θα έρθει να παίξει. Όπως και ο Hubbert Käppel, ο οποίος έπαιξε μαζί μου στο πρώτο ρεσιτάλ. Πλέον διδάσκει στη Μουσική Ακαδημία της Κολωνίας και φέτος θα τον βραβεύσω στα 40χρονα. Θα έρθει και ο Georg Schmitz, διευθυντής στο μεγαλύτερο φεστιβάλ κιθάρας της Ευρώπης, στο Κόμπλεντς της Γερμανίας. Κι αυτός εδώ. Τον βρήκα κι αυτόν στην Ουγγαρία. Θα είναι επίσης ο Νότης Μαυρουδής. Μέναμε μαζί στο ίδιο δωμάτιο στην Ουγγαρία. Για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, είναι γνωστό ποιο είναι το 34ο Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας Βόλου. Αυτό το λέω γιατί δημιουργήθηκε και διαφημίστηκε κάτι αντίστοιχο, ένα Παγκόσμιο Φεστιβάλ. Αυτό είναι για τους μη γνωρίζοντες, αλλά και κάπως ενοχλητικό γενικότερα… Έγιναν ασφαλιστικά μέτρα και τα κερδίσαμε. Δημιουργείται σύγχυση και στον κόσμο. Όμως, η Ελλάδα είναι η χώρα που ό,τι δηλώσεις, είσαι.
Σας ενοχλεί που ακόμη συμβαίνει αυτό;
Θα έρθει η στιγμή που θα πάψει. Όσοι δεν αλλάξουνε, απλώς θα πάψουν να υπάρχουν μετά από καιρό. Αυτό γινόταν τόσα χρόνια, γιατί υπήρχε ανοχή, αλλά και τσαμπουκάς για να το πω πιο λαϊκά. Όταν, όμως, μπαίνει η αλήθεια μπροστά, δεν μπορείς να πουλήσεις ό,τι θέλεις.
Ποια παρακαταθήκη αφήνει το Φεστιβάλ που ιδρύσατε;
Δεν στέκομαι μόνο στη μουσική διάστασή του. Το πιο σημαντικό είναι το εκπαιδευτικό μέρος. Όταν ξεκίνησε το Φεστιβάλ, δάσκαλοι κιθάρας υπήρχαν μόνο στην Αθήνα και ελάχιστοι στην επαρχία. Η «έκρηξη» που έγινε και βρέθηκαν δάσκαλοι από το τελευταίο χωριό της Ορεστιάδας, μέχρι τη Λάρνακα της Κύπρου, έγινε εδώ στον Βόλο. Αυτό με κάνει ευτυχή. Οι πρώτοι μαθητές έγιναν δάσκαλοι και τώρα είναι οι μαθητές των μαθητών μου που θα έρθουν φέτος. Είναι μία ηθική ικανοποίηση ότι αφήνεις κάτι πίσω που αναγνωρίζεται. Το βασικό έχει να κάνει με την απήχηση που έχει στον κιθαριστικό κόσμο και την πρόοδο της κιθάρας στην Ελλάδας. Τώρα το Φεστιβάλ του Βόλου θεωρείται το 2ο πιο ιστορικό στην Ευρώπη μετά από εκείνο της Μπρατισλάβας.
Συναντάτε την ίδια φλόγα στους μαθητές σας έπειτα από τόσα χρόνια που διδάσκετε;
Μπορώ να σας πω ότι υπάρχουν παιδιά που την έχουν. Βέβαια αυτό εξαρτάται από την παιδεία και την αγωγή που έχουν. Θέλει δουλειά για να σου δείξει π.χ. τι σκέφτεται ή πόσο ώριμο χαρακτήρα έχει. Ο Σωκράτης είχε πει το εξής: Προσπαθώ να πείσω τους μαθητές μου ότι όλα τα βρήκαν μόνοι τους. Το ενστερνίζομαι απόλυτα αυτό. Γιατί αυτό σημαίνει ότι έτσι κάνουν κτήμα τους όλα εκείνα που μαθαίνουν.
Άρα, λοιπόν, η μουσική είναι κάτι περισσότερο από νότες.
Σαφέστατα. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στους μουσικούς. Κάθε δάσκαλος οτιδήποτε κι εάν διδάσκει, μπορεί να κάνει τον μαθητή του να σκέφτεται με τέτοιο τρόπο, να έχει αυτόν τον χαρακτήρα. Κι αυτό θα τον βοηθήσει να φτάσει πιο μακριά. Έπειτα είναι και η προσωπική ευθύνη του καθενός. Όλα ξεκινάνε από το πώς κινείσαι ο ίδιος, ώστε να πάψουμε να φορτώνουμε στον διπλανό μας οτιδήποτε αρνητικό προκύπτει.
Στη ζωή τι χρειάζεται για να πετύχεις;
Να ξέρουμε τι θέλουμε και τι μπορούμε. Λες: «Εγώ θέλω αυτό». Όμως, από μόνο του δεν αρκεί. Πρέπει να δουλέψεις και όχι απλά να προσπαθήσεις. Η προσπάθεια ενέχει την έννοια της αποτυχίας. Προσπάθησα, αλλά δεν μπόρεσα. Αντίθετα πρέπει να δουλεύσεις με όλο σου το είναι. Δείτε τι συμβαίνει στη χώρα μας. Η Ελλάδα πάντοτε βασιζόταν στις μονάδες της, ποτέ στο σύστημά της. Διότι σύστημα δεν θέλησε να φτιάξει.
Αυτό θυμίζει, όμως, φαύλο κύκλο..
Όλα ξεκινάνε από τον κόσμο. Ας μην ρίχνουμε το ανάθεμα μόνο στους πολιτικούς. Η Ελλάδα καταστράφηκε από τις πελατειακές σχέσεις που αναπτύχθηκαν εκατέρωθεν. Αξιοκρατία μηδέν. Όταν όμως συνέλθουμε και ο καθένας αναλάβει τις ευθύνες του, τότε θα πούμε: Γιατί να μην το πάρουμε αλλιώς;
Αυτό το συναντάμε και στον καλλιτεχνικό χώρο;
Εξυπακούεται. Στη ζωή τίποτα δεν είναι 100% δίκαιο. Ας μην τρέφουμε αυταπάτες. Ο ίδιος ο κόσμος μας δεν είναι αγγελικά πλασμένος. Και ο Χριστός πάνω στον Σταυρό είπε: «Ηλί, Ηλί λαμά σαβαχθανί». Θεέ μου γιατί με εγκατέλειψες;
Έχετε και προσωπικές εμπειρίες. Σωστά;
Ναι. Ήμουν πολιτικός πρόσφυγας. Οι γονείς μου βρέθηκαν στην Τασκένδη, όταν εκπατρίστηκαν μετά τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου. Πήγαν να φτιάξουν καλύτερο τον κόσμο, αλλά δεν τα κατάφεραν τότε. Ήταν δύσκολα εκείνα τα χρόνια. ειδικά μετά την επιστροφή μας στην Ελλάδα. Μόνο στη μεταπολίτευση κατάφερα να νιώσω ως ένας άνθρωπος που πέρασε ό,τι πέρασε και δεν ντρέπεται να τα βγάλει προς τα έξω. Μέχρι τότε ένιωθα κατατρεγμένος. Δεν έπρεπε να φανεί ότι ήμασταν οικογένεια πολιτικών προσφύγων. Στη Σοβιετική Ένωση σε χρησιμοποιούσαν ως μετανάστη. Ερχόσουν στην Ελλάδα και σε θεωρούσαν μίασμα. Σε θεωρούσαν δεύτερης κλάσης. Τώρα πέρασαν αυτά. Έτσι και βγεις έξω και πεις «Είμαι αριστερός ή δεξιός», οι υπόλοιπο θα βάλουν τα γέλια. Βέβαια αυτό είναι και καλό. Κατέρρευσε το δήθεν.
Ποιο τραγούδι θα ταίριαζε στην Ελλάδα του σήμερα;
Αυτό δεν το γνωρίζω. Ξέρω σε ποιο τραγούδι πιστεύω εγώ. Το «Imagine». Οι στίχοι του με εκφράζουν απόλυτα. Από μικρό παιδί. Ίσως το είπε και πολύ νωρίς ο Λένον. Όμως, έτσι είναι. Οι μεγάλοι άνθρωποι τα λένε πολύ νωρίς κάποια πράγματα. Και τιμωρούνται κιόλας. Και τώρα το ίδιο πιστεύω.
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΣΕΜΕΡΓΕΛΗΣ