*του Νικόλαου Μόσχου, Δικηγόρου ,Υπ. Δρ. Πολεοδομίας, Χωροταξίας Π.Θ
To ζήτημα των χωροθετήσεων κοινωφελών εγκαταστάσεων και δημόσιων κτιρίων στην πόλη μας είναι μια πονεμένη ιστορία. Ας δει κάποιος τα παραδείγματα της νέας πτέρυγας του νοσοκομείου ή ακόμη και την αέναη συζήτηση για το δικαστικό μέγαρο. Βέβαια για να μην είμαι άδικος τέτοια παραδείγματα υπάρχουν σε πολλές πόλεις και αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα του προβληματικού και αργού έως βασανιστικού πολεοδομικού σχεδιασμού.
Ένα τέτοιο παράδειγμα βεβιασμένης απόφασης θεωρώ ότι είναι η πρόσφατη απόφαση για την δημιουργία πίστας skateboard στο πάρκο του Ανάυρου, πίσω από το κτίριο του Ενυδρείου, σε επιφάνεια 650 τ.μ.
Το άθλημα του skate είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και γοητευτικό, ενώ αποτελεί και ιδιαίτερο στοιχείο της urban κουλτούρας. Πολλές φορές καθόμαστε και χαζεύουμε τους πιτσιρικάδες στις πλατείες που ακροβατούν, οι οποίοι δίνουν χρώμα, ζωντάνια και θέαμα. Σε αυτή την κατεύθυνση νομίζω ότι δεν έχει κανείς αντίρρηση για την δημιουργία ενός τέτοιου χώρου. Το ερώτημα ωστόσο είναι εάν σωστή η χωροθέτηση που επιλέχθηκε για την περιοχή του Ανάυρου, η οποία στο επίμαχο σημείο είναι χαρακτηρισμένη ως πάρκο – χώρος πρασίνου.
Το θέμα που συζητήθηκε στο τελευταίο δημοτικό συμβούλιο ήταν η έγκριση μελέτης και διενέργεια προμήθειας εξοπλισμού για την «Δημιουργία Χώρου Παιδιού», προϋπολογισμού 70.000€. Η μελέτη και αντιστοίχως η εισήγηση τεχνηέντως φέρουν τον τίτλο «δημιουργία χώρου παιδιού» και όχι αυτό που αποτελεί πραγματικά, δηλ. μια αθλητική εγκατάσταση. Οι λόγοι είναι κατανοητοί, όχι όμως και αποδεκτοί.
Για να προχωρήσω στο ζητούμενο (και χαριν οικονομίας σύνταξης) θα πρέπει να παραβλέψω μια σειρά, από κατά τα άλλα, σημαντικά ζητήματα:
- Την σκοπιμότητα μιας τέτοιας εγκατάστασης κόστους 70.000€, αυτή την χρονική περίοδο, που η χώρα καταρρέει, αντί π.χ. ενίσχυσης των κοινωνικών δομών.
- Δεν αποτελεί προμήθεια η κατασκευή μιας τέτοιας εγκατάστασης, αλλά έργο.
- Δεν πραγματοποιήθηκε καμία διαβούλευση με τους φορείς της πόλης, αλλά και με τους κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι αγνοούνται για δεύτερη φορά (μετά τις αλλαγές των γραμμών του αστικού ΚΤΕΛ)
- Δεν γίνεται καμία αναφορά στην ανάγκη προηγούμενης λήψης άδειας δόμησης (δεν καθορίζεται η κλίμακα του έργου, ώστε να διαπιστωθεί εάν εμπίπτει στις κατασκευές για τις οποίες δεν απαιτείται άδεια) και έγκρισης από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής ή της προηγούμενης διενέργειας αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ως αθλητική εγκατάσταση (αν και όχι μεγάλης κλίμακας) ή ως διαμόρφωσης κοινοχρήστου χώρου.
Η εγκατάσταση που προβλέπεται να γίνει αποτελεί μια αθλητική εγκατάσταση. Μπορεί ο τίτλος της εισήγησης και της μελέτης, όπως προείπαμε, να είναι δημιουργία χώρου παιδιού, αλλά στα ίδια τα κείμενα γίνεται κατ’ επανάληψη λόγος για άθλημα, συνεπώς αποτελεί και αθλητική εγκατάσταση.
Σύμφωνα τις διατάξεις του Π.Σ. του 23.2./6.3.1987 (χρήσεις γης) σε συνδυασμό και με τις νεότερες και μεταβατικές (αρ. 33 παρ.3, αρ.21 ν. 4269/2014) εντός των Κοινοχρήστων Χώρων (Κ.Χ.), είτε αυτοί προβλέπονται από το ισχύον ρυμοτομικό σχέδιο, είτε αυτοί βρίσκονται εκτός εγκεκριμένου σχεδίου σε περιοχές που καθορίζονται ως τέτοιες από τον ισχύοντα πολεοδομικό σχεδιασμό (Γ.Π.Σ.) επιτρέπονται ορισμένες δραστηριότητες μεταξύ των οποίων είναι και οι αθλητικές εγκαταστάσεις, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται η έκταση που θα καταλαμβάνουν.
Γι’ αυτό και σε αυτό το θέμα ήρθε η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας για να κρίνει, ότι οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες εντός χαρακτηρισμένων ως Κ.Χ. από το ρυμοτομικό σχέδιο πρέπει να καταλαμβάνουν περιορισμένη έκταση, τέτοια ώστε να μην αναιρείται ο χαρακτήρας του κοινόχρηστου χώρου πρασίνου και να διατηρείται το φυσικό περιβάλλον.
Μάλιστα το Υπουργείο Περιβάλλοντος σε πρόσφατο έγγραφο του (11.3.2015, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα www.ypeka.gr), προς το Δήμο Θεσσαλονίκης για παρόμοια περίπτωση, προχωρεί σε ακόμη πιο αυστηρή ερμηνεία και αναφέρει ότι στους K.X. του ρυμοτομικού σχεδίου επιτρέπονται μόνο τα οριζόμενα στο άρθρο 20 του Ν. 4067/2012 καθώς και περιορισμένης έκτασης χρήσεις εστίασης και αναψυχής νια την εξυπηρέτηση του κοινόχρηστου χώρου, υπό την προϋπόθεση πάντα, ότι προβλέπονται από το εγκεκριμένο σχέδιο ή και τον πολεοδομικό κανονισμό
Στην περίπτωση του Ανάυρου ούτε το ισχύον Γ.Π.Σ., ούτε η μελέτη αναθεώρησης αυτού, προβλέπει τέτοια αθλητική εγκατάσταση στο χώρο. Συνεπώς εκλείπει μια βασικότατη προϋπόθεση.
Εάν σώνει και καλά ο Δήμος θέλει να κατασκευάσει στο επιλεχθέν σημείο την πίστα scateboard θα έπρεπε τουλάχιστον προηγουμένως να προχωρήσει σε έγκριση τροποποίησης του σχεδίου (εν προκειμένω του ΓΠΣ) στη θέση αυτή με τον καθορισμό του περιγράμματος και των τυχόν ειδικότερων όρων και περιορισμών που απορρέουν από τις ισχύουσες προδιαγραφές των αθλητικών εγκαταστάσεων. Η άλλη εναλλακτική θα ήταν και εφόσον κρινόταν, ότι η ως άνω εγκατάσταση είναι μικρή που πρωτίστως αποσκοπεί στη διατήρηση της μορφής και της λειτουργίας του Κ.Χ. χώρου και δεν συνοδεύεται από κτιριακές εγκαταστάσεις, θα μπορούσε να εγκριθεί στο πλαίσιο μιας αρχιτεκτονικής μελέτης διαμόρφωσης του κοινοχρήστου χώρου, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες από το νόμο διαδικασίες, χωρίς να απαιτείται προηγουμένως η τροποποίηση του σχεδίου
Ωστόσο στην προκειμένη περίπτωση δεν κινήθηκε ούτε η μια ούτε η άλλη διαδικασία και γι’ αυτό η εκτέλεση του έργου καθίσταται νομικά ευάλωτη.
Επίσης δεν πρέπει να παραβλέπουμε, ότι για την περίπτωση του Αναυρου, ως πάρκο και χώρος πρασίνου, υφίστανται και οι περιορισμοί της δασικής νομοθεσίας, όπως ισχύει για όλα τα πάρκα, άλση κλπ
Πέρα όμως από τις νομικές και πολεοδομικές αντιρρήσεις που καθιστούν τον χώρο του Ανάυρου ακατάλληλο, ας μην παραβλέπουμε ότι σκοπός τέτοιων εγκαταστάσεων πρέπει να είναι και η ανάδειξη και η βελτίωση πιο υποβαθμισμένων περιοχών, κάτι που φυσικά δεν ισχύει για την περιοχή αυτή.