Μουσείο με σκελετούς από θαλάσσια θηλαστικά, όπως του φυσητήρα που είναι θαμμένος στην παραλία του Χορευτού, αλλά και δίκτυο εκβρασμού των νεκρών θηλαστικών της θάλασσας, στοχεύει να δημιουργήσει το Εργαστήριο Ιχθυολογίας Υδροβιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και ήδη κατέθεσε σχετικές προτάσεις στο πρόγραμμα «Έξυπνης Εξειδίκευσης» της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Ήδη στο εργαστήριο έχει συγκροτηθεί η αρμόδια επιστημονική ομάδα που την αποτελούν ο πρόεδρος του Τμήματος Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Ιχθυολογίας και Υδροβιολογίας κ. Θανάσης Εξαδάκτυλος, ο μεταδιδάκτορας του Πανεπιστημίου Durham της Αγγλίας και απόφοιτος του Τμήματος Ιχθυολογίας του Π.Θ. κ. Γιώργος Γκάφας, και ο υποψήφιος διδάκτορας και απόφοιτος του Τμήματος Ιχθυολογίας κ. Γρηγόρης Καραμήτρος.
Ο κ. Εξαδάκτυλος τόνισε πως η ιδέα μας για το δίκτυο εκβρασμού θαλάσσιων θηλαστικών ξεκίνησε από το 2004-2005, οπότε χρηματοδοτηθήκαμε με πρόγραμμα από το υπουργείο Παιδείας με την επωνυμία Πυθαγόρας και προχωρήσαμε σε μια καταγραφή του γενετικού αποθέματος του Αιγαίου σε δύο είδη δελφινιών, το κοινό δελφίνι και το ζωνοδέλφινο, ενώ η δειγματοληψία γινόταν πάνω στο καταμαράν με σφουγγάρι και τριβή. Τότε είχε ξεκινήσει και αλληλογραφία με το υπουργείο Ναυτιλίας και με τα κατά τόπους λιμενικά σώματα για τη δημιουργία δικτύου εκβρασμών θαλάσσιων θηλαστικών, καθώς κατά καιρούς είχαμε τηλεφωνήματα για εντοπισμένα νεκρά ζώα σε διάφορες παραλίες της επικράτειας που οι φορείς δεν ήξεραν πώς θα αντιμετωπίσουν. Άλλωστε στην Ελλάδα δεν είναι γνωστές στους φορείς το πρωτόκολλο διαδικασιών για την υγειονομική ταφή των νεκρών θαλάσσιων θηλαστικών».
Οκτώ περιστατικά εκβρασμού
Από τότε το Εργαστήριο έχει αντιμετωπίσει τον εκβρασμό και ταφή οκτώ τουλάχιστον νεκρών θαλάσσιων θηλαστικών στον Κορινθιακό Κόλπο, στο Σαρωνικό, στην Κρήτη, στον Πατραϊκό-Αμβρακικό Κόλπο, αλλά στις Σποράδες.
«Τα νεκρά θηλαστικά που αντιμετωπίσαμε ήταν δελφίνια, φυσητήρας, χελώνες και φώκιες, ενώ η κύρια αιτία θανάτου τους ήταν η όχληση από τα οχηματαγωγά και επιβατηγά των ακτοπλοϊκών γραμμών. Μάλιστα υπάρχουν και παθογόνες αιτίες για τα θηλαστικά από τις οποίες λείπουν οι πληροφορίες» τόνισε ο κ. Εξαδάκτυλος.
Αναφερόμενος μάλιστα στη διαδικασία που ακολουθήθηκε για αυτές τις περιπτώσεις είπε πως «εφαρμόσαμε το πρωτόκολλο καταγραφής εκβρασμού. Αυτό σημαίνει ότι επί τόπου έγιναν καταγραφή του είδους, μορφομετρικές μετρήσεις του ζώου, εκτίμηση αιτίας θανάτου, δειγματοληψία διαφόρων ιστών, κυρίως οδοντοστοιχίας, αλλά και μυϊκού ιστού για γενετική ανάλυση και ακολούθησε η ακριβής καταγραφή με GPS του σημείου ταφής για μελλοντική εκταφή. Η υγειονομική ταφή έγινε από την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Το εργαστήριο είναι έτοιμο να αναλάβει τη λειτουργία ενός τέτοιου δικτύου, καθώς μεταξύ άλλων ο κ. Γκάφας έχει καταρτιστεί στην τεχνογνωσία διαχείρισης των περιστατικών με τα θαλάσσια θηλαστικά.
Από την πλευρά του ο κ. Καραμήτρος είπε πως με το δίκτυο θα επιτευχθεί η διάσωση της επιστημονικής πληροφορίας για το νεκρό θηλαστικό, ενώ θα ακολουθείται και η απαιτούμενη επιστημονική διαδικασία για την ταφή του.
Μέχρι και σήμερα όταν εντοπίζεται ένα νεκρό θηλαστικό σε μια παραλία, ειδοποιείται το Λιμενικό, που με τη σειρά του ειδοποιεί το Δήμο για την περισυλλογή και ταφή του.
Ο φυσητήρας του Χορευτού
Το 2006 ξεβράστηκε ο φυσητήρας μήκους 22 μέτρων, στην παραλία του Χορευτού, όπου και ετάφη εκεί. «Αιτία θανάτου ήταν η καταστροφή του ηχοβολιστικού συστήματος του ζώου από προπέλες διερχόμενου πλοίου» τόνισε ο κ. Εξαδάκτυλος και πρόσθεσε πως «λάβαμε δείγμα από τα οστά του και κάναμε επιστημονικές αναλύσεις, ενώ κάναμε και σχετικές ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια».
Με τα δείγματα και από άλλα τρία νεκρά θηλαστικά, όπως μιας φώκιας από την Αλόννησο, αλλά και χελώνας προέκυψε για το εργαστήριο και ένας άλλος στόχος.
«Ένας παράλληλος στόχος είναι να δημιουργήσουμε ένα μικρό μουσείο θαλάσσιας ζωής που θα περιλαμβάνει εκθέματα από την ανασύσταση σκελετών νεκρών θηλαστικών» τόνισε ο κ. Εξαδάκτυλος και συνέχισε λέγοντας πως «βέβαια είναι ένα μακρόπνοο σχέδιο που θα χρειαστεί αδειοδοτήσεις και συνεργασία με φορείς, ενώ για αρχή το μουσείο θα μπορούσε να στεγαστεί και στη Γεωπονική. Ωστόσο είναι ένα εγχείρημα με πολλαπλά οφέλη και κυρίως εκπαιδευτικά, πολιτιστικά».
Μάλιστα για να γίνει ανασύσταση του σκελετού, θα πρέπει να εκταφεί κατόπιν σχετικής άδειας, ο φυσητήρας που βρίσκεται στο Χορευτό.
Για να δημιουργηθεί το μουσείο θα πρέπει να ενεργοποιηθούν και εξειδικευμένοι επιστήμονες, όπως συγκριτικής ανατομίας, φυσιολογίας, γενετικής. Σε κάθε περίπτωση ένα τέτοιο μουσείο θα δώσει άλλη πνοή στην πόλη και στο Πανεπιστήμιο.
Επίσης η Γεωπονική σε συνεργασία με το ΚΕΚ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και με νέες τεχνολογίες μπορεί να προσφέρει και πιστοποιημένη γνώση στο πλαίσιο σεμιναρίων για τη διά βίου εκπαίδευση.
Επίσης ήδη στο πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος Ιχθυολογίας περιλαμβάνεται μάθημα επιλογής για τη βιολογία διατήρησης θαλάσσιων θηλαστικών.