Της Γεωργίας Μποντού-Τοκαλή*
Η 30ή Σεπτεμβρίου 1907 είναι η ημέρα θεμελίωσης της Νέας Αγχιάλου από τους Αγχιαλίτες πρόσφυγες, οι οποίοι ήρθαν στην Ελλάδα μετά την καταστροφή της πατρίδας τους, της παλιάς Αγχιάλου της Ανατολικής Ρωμυλίας, στις 30 Ιουλίου 1906. Κατά το 1906-1907 έμεναν στην Αθήνα ως πρόσφυγες. Πολλοί Αγχιαλίτες υποστήριζαν την άποψη να εγκατασταθούν τμηματικά σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, τελικά όμως επικράτησε η γνώμη να συγκεντρωθούν όλοι σε έναν συνοικισμό, ώστε να υπάρχει μια εστία με το όνομα της παλιάς πατρίδας, «Αγχίαλος», γιατί διαφορετικά θα έσβηνε το όνομά της.
Τον χώρο εγκατάστασης των Αγχιαλιτών υπέδειξε ο γεωπόνος Σπύρος Χασιώτης, ο οποίος υπήρξε διευθυντής της Κασσαβετείου Σχολής στο Αϊδίνιο της επαρχίας Αλμυρού. Έτσι επιτροπή Αγχιαλιτών με τον Σπύρο Χασιώτη επισκέφτηκε την περιοχή αυτή κατά το 1907 και την έκρινε κατάλληλη για την εγκατάστασή τους και τη δημιουργία του συνοικισμού τους
Η τοποθεσία ήταν πάνω σε κεντρικό οδικό δίκτυο και παραθαλάσσια, όπως η παλιά πατρίδα τους. Η περιοχή αυτή όμως ήταν κτήμα ακόμη, ιδιοκτησία του Π. Τοπάλη, που τότε έμενε στο Γαλάζιο της Ρουμανίας.
Η επιτροπή έκανε ενέργειες προς την κυβέρνηση Θεοτόκη, η οποία ενέκρινε την αγορά του κτήματος. Για την αγορά του κτήματος πήγε στο Γαλάζιο της Ρουμανίας επιτροπή Αγχιαλιτών, ο Γ. Διαμαντόπουλος και ο Μιχ. Τσιτσίνιας, εξουσιοδοτούμενοι από τους Αγχιαλίτες.
Ο Π. Τοπάλης, που καταγόταν από οικογένεια Αγχιαλιτών, δεν έφερε αντιρρήσεις. Προθυμοποιήθηκε να πουλήσει το κτήμα. Κατά τους υπολογισμούς του Μ. Τσιτσίνια, η τιμή ήταν 2.000.000 χρυσές δραχμές. Το ποσό αυτό κατέβαλε η κυβέρνηση και κατόπιν οι Αγχιαλίτες το εξόφλησαν μέσω του Γεωργικού Θεσσαλικού Ταμείου.
Στο κτήμα αυτό υπήρχαν ήδη κάτοικοι, οι λεγόμενοι κολίγοι και παρακεντέδες του Καραμπασίου και των Μικροθηβών.
Μετά την αγορά του κτήματος ξεκίνησε το 1907 από το κράτος η οικοδόμηση σπιτιών. Η ημέρα που ξεκίνησε η θεμελίωση της πόλης ήταν η 30ή Σεπτεμβρίου 1907. Χτίστηκαν 900 λίθινα διώροφα και μονώροφα σπίτια και το 1908 οι Αγχιαλίτες εγκαταστάθηκαν στη Νέα Αγχίαλο.
Μετά την εγκατάστασή τους οι Αγχιαλίτες ξεκίνησαν έναν μεγάλο αγώνα για να επιβιώσουν, να αντιμετωπίσουν τα πολλά προβλήματα και να καλλιεργήσουν τη γη. Οι αντίξοες συνθήκες του τόπου και η ελονοσία δεν λύγισαν τους κατοίκους. Έμειναν, αγωνίστηκαν και κατάφεραν να επιβιώσουν και να δημιουργήσουν.
Η 30ή Σεπτεμβρίου αποτελεί ημέρα τιμής και μνήμης για τους πρόσφυγες Αγχιαλίτες και σηματοδοτεί μια νέα αρχή σ’ αυτή τη γωνιά της Ελλάδας. Όμως το κοινό παρελθόν, οι μνήμες, οι αγώνες για επιβίωση, οι αγώνες για την ορθοδοξία και την ελληνική γλώσσα είναι συνεκτικά στοιχεία ανάμεσα στους Έλληνες των δυο αδελφοποιημένων πόλεων, της παλιάς και της Νέας Αγχιάλου. Σχέσεις μπολιασμένες με αίμα, σχέσεις που αντέχουν στο πέρασμα των χρόνων όσο έχουμε τη θέληση να αντιστεκόμαστε στη λήθη και να ισχυροποιούμε τη μνήμη. Να μην ξεχνάμε, να τιμούμε και να σεβόμαστε το ιστορικό παρελθόν αυτού του τόπου επιλέγοντας ως στάση ζωής να αποτελούμε την έντιμη συνέχεια του.
*αντιδημάρχου Παιδείας και Πολιτισμού Δήμου Βόλου