«Ζούμε μια νέα μεγάλη επιστημονική επανάσταση με την επάνοδο της θεμελιώδους Φυσικής» τόνισε χθες στην Αγριά ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Στέφανος Τραχανάς, ένας από πιο τους σπουδαίους επιστήμονες στο χώρο της κβαντικής μηχανικής και συγγραφέας εννιά βιβλίων που διδάσκονται στα Τμήματα Φυσικής.
Ο ίδιος ήταν ο κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης που διοργάνωσε το Γενικό Λύκειο Αγριάς στο Πορφυρογένειο, το οποίο κατακλύστηκε από μαθητές, γονείς, καθηγητές, αλλά και άλλους επιστήμονες που θέλησαν να ακούσουν από κοντά τον άνθρωπο που το 2012 του απονεμήθηκε από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια το εθνικό «Βραβείο Εξαίρετης πανεπιστημιακής Διδασκαλίας Β. Ξανθόπουλου – Στ. Πνευματικού».
Η χθεσινή εκδήλωση άρχισε με σύντομο χαιρετισμό της διευθύντριας του Γενικού Λυκείου Αγριάς κ. Δήμητρας Λιαπή, ενώ ακολούθησε η ομιλία του προσκεκλημένου καθηγητή σε μία κατάμεστη από κόσμο αίθουσα.
Λίγο πριν την έναρξη της εκδήλωσης ο κ. Τραχανάς μίλησε στη «Θ». Ερωτηθείς τι ήταν αυτό που τον παρακίνησε να έρθει από την Κρήτη στο Βόλο και να μιλήσει στους μαθητές και το υπόλοιπο κοινό, απάντησε πως «ήταν πολύ ελκυστική η πρόταση. Κατάλαβα από την επικοινωνία μου με τους ανθρώπους του Γενικού Λυκείου Αγριάς ότι υπάρχει κάτι πολύ ζωντανό και γνήσιο. Και όταν αισθάνεται το γνήσιο ενδιαφέρον, τότε θα πρέπει να τρέχει ο δάσκαλος».
Ο κ. Τραχανάς υπογράμμισε πως «η επιστήμη είναι η βασική συνιστώσα του ανθρώπινου πολιτισμού και όχι απλώς ένα εργαλείο για την τεχνολογία και τη δημιουργία καταναλωτικών αγαθών. Ξεκίνησε από πολύ παλιά, γιατί οι άνθρωποι άρχισαν να περιεργάζονται τον κόσμο και τον ουρανό και να ζητούν απαντήσεις».
Στη συνέχεια ορμώμενος από το θέμα της ομιλίας «το φάντασμα της όπερας: Ο ρόλος της αρχής της αβεβαιότητας στο σύμπαν», υπερασπίστηκε τη σημασία της κβαντικής μηχανικής λέγοντας πως «είναι η θεμελιώδης ανακάλυψη που μας επιτρέπει να απαντήσει το πιο σπουδαίο από όλα τα ερωτήματα που έθεσε ποτέ το ανθρώπινο μυαλό: πώς κατάφερε το σύμπαν να δημιουργήσει τον άνθρωπο, όταν δεν υπήρχαν πλανήτες, άστρα;».
Το προαναφερόμενο ερώτημα απαντήθηκε πριν 15 χρόνια περίπου και πρόσφερε νέους ορίζοντες στην εξέλιξη της επιστήμης της Φυσικής.
Ο κ. Τραχανάς ανέφερε χαρακτηριστικά πως «ζούμε την αρχή μιας μεγάλης επιστημονικής επανάστασης που μπορεί να αλλάξει την όψη του κόσμου. Η επανάσταση αφορά περισσότερο στον τομέα της κοσμολογίας, αλλά μπορεί να επηρεάσει και τη θεμελιώδη φυσική. Ανακαλύψαμε δηλαδή ότι στο σύμπαν τα υλικά συστατικά που φτιάχνουν τον κόσμο, είναι μόνο κατά 4% παρόμοια με αυτά που υπάρχουνε εδώ στη γη. Υπάρχει λοιπόν ένα 96% που είναι άγνωστης ταυτότητας. Η νέα αυτή επιστημονική επανάσταση είναι τόσο σημαντική, όσο με την ανακάλυψη της θεωρίας της σχετικότητας και της κβαντομηχανικής. Επισήμανε μάλιστα ότι οι νέοι φοιτητές και ερευνητές είναι τυχεροί, γιατί μπροστά τους έχουν τις προκλήσεις της νέας επιστημονικής επανάστασης. Μακάρι οι δάσκαλοί τους, εμείς, να τους ανοίξουν τα μάτια και να κατανοήσουν ότι ζουν μια μεγάλη εποχή. Πολλές φορές μια μεγάλη εποχή στην επιστήμη συμβαίνει δίπλα μας και δεν το αντιλαμβανόμαστε».
Η επάνοδος της Φυσικής
Ο κ. Τραχανάς υπογράμμισε ότι υπήρξε μια υποχώρηση της Φυσικής σε όλο τον κόσμο τα τελευταία 30 χρόνια, κυρίως, γιατί αναδείχθηκαν άλλες επιστήμες, όπως η Βιολογία, η Πληροφορική που είναι βέβαια παιδιά της Φυσικής, και οι οποίες υπόσχονταν περισσότερες άμεσες εφαρμογές στη ζωή. Αλλά με τις νέες εξελίξεις που έχουμε, η θεμελιώδης Φυσική θα έρθει ξανά στο προσκήνιο.
Παράλληλα χαρακτήρισε ύψιστη τιμή το βραβείο «εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας» που του απονεμήθηκε από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας το 2012 σε μνήμη των επιστημόνων Β. Ξανθόπουλου-Στ,. Πνευματικού που δολοφονήθηκαν το 1991. Ο ίδιος που γνώριζε πολύ καλά το Β. Ξανθόπουλο, είπε: «Είναι μικτά τα συναισθήματα, καθώς αυτό το βραβείο θεσπίστηκε με την αφορμή της δολοφονίας δύο φίλων μου. Ιδιαίτερα ο Β. Ξανθόπουλος ήταν πολύ στενός μου φίλος. Θα ήθελα πολύ να μην είχε υπάρξει αυτό το βραβείο».
Η σημαντική επιστημονική διαδρομή
Ο κ. Στέφανος Τραχανάς σπούδασε μηχανολόγος-ηλεκτρολόγος στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και μετά Θεωρητική Φυσική στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος» και στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου του Harvard. Διδάσκει Φυσική στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης και είναι συγγραφέας εννέα βιβλίων στα πεδία της κβαντικής φυσικής και των διαφορικών εξισώσεων.
Εδώ και πολλά χρόνια, τα βιβλία του είναι τα βασικά εγχειρίδια για τη διδασκαλία του αντικειμένου του στις Σχολές Θετικών Επιστημών και τα Πολυτεχνεία της χώρας. Είναι ιδρυτικό μέλος και διευθυντής των πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ), του πρώτου πανεπιστημιακού εκδοτικού οίκου της χώρας. Για το έργο του στις ΠΕΚ του απονεμήθηκε το 2009 το εκδοτικό βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω».
Είναι επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ το 2012 του απονεμήθηκε το εθνικό «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας Β. Ξανθόπουλου – Στ. Πνευματικού», που επιδίδεται από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Τα τωρινά του συγγραφικά ενδιαφέροντα εστιάζονται στη δημιουργία διαδραστικών ηλεκτρονικών βιβλίων κατάλληλων για ανοιχτά πανεπιστημιακά μαθήματα μέσω διαδικτύου.