Τα δέκα βασικά σημεία της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζει η Ελλάδα ανέλυσε ο υπουργός Οικονομικών κ Γιάννης Στουρνάρας μιλώντας το βράδυ της Πέμπτης (χθες) στο συνέδριο της Τράπεζας της Ελλάδος με τίτλο « The crisis in the Euro-Area» που διοργανώθηκε στο Σούνιο.
Ο κ. Στουρνάρας εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι «Θα ληφθούν πρόσθετα μέτρα μείωσης του δημοσίου χρέους, αρκεί να επιτύχουμε πρωτογενές πλεόνασμα».
«Αυτό είναι κλειδί της επιτυχίας μας» είπε ο υπουργός Οικονομικών, ο οποίος ανέπτυξε τα 10 βασικά σημεία της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζει η Ελλάδα:
1) Θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε μία τελείως διαφορετική πολιτική από αυτή που εφαρμόζουμε σήμερα;
Όταν οι αγορές είναι κλειστές και δεν μπορείς να δανειστείς και όταν τα δύο βασικά ελλείμματα δεν είναι βιώσιμα, τότε η μόνη βιώσιμη λύση στο τραπέζι είναι να διαπραγματευτείς τους όρους σωτηρίας με τον καλύτερο τρόπο. Η Ελλάδα βρέθηκε ανοχύρωτη απέναντι στην κρίση, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, εξαιτίας της αλόγιστης κρατικής σπατάλης για πολλά χρόνια και της αποτυχίας να εφαρμόσει διαρθρωτικές αλλαγές.
Η μόνη εναλλακτική θα ήταν η έξοδος της χώρας από το ευρώ. Αυτή, όμως, θα ήταν καταστροφική λύση. Το βιοτικό μας επίπεδο αναπόφευκτα θα έπεφτε πάρα πολύ και θα γύριζε δεκαετίες πίσω. Υπογράψαμε, λοιπόν, το Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής.
Οι οικονομολόγοι και οι πολιτικοί που υποδείκνυαν στην Ελλάδα την έξοδο από την Ευρωζώνη, δεν είχαν λάβει υπόψη όλες τις επιπτώσεις που θα είχε μια τέτοια επιλογή.
2) Τι ακριβώς κάνει το Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής;
Μας αναγκάζει, στην ουσία, να κλείσουμε το κενό μεταξύ παραγωγής και εγχώριας δαπάνης. Αυτό το κενό είναι το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο ήταν ελλειμματικό για πολλές δεκαετίες και μεγάλωσε μετά την είσοδο του ευρώ.
Θα ήταν ευχής έργο η προσαρμογή να γίνει περισσότερο με αύξηση της παραγωγής και λιγότερο με μείωση της εγχώριας δαπάνης. Αυτό απαιτεί τη μέγιστη δυνατή βελτίωση της ανταγωνιστικότητας για να αυξηθούν οι εξαγωγές και την αποκατάσταση της ομαλής ροής πιστώσεων στην οικονομία, για να τονωθούν οι επενδύσεις.
3) Η Ελλάδα κατόρθωσε να σταθεί στα πόδια της και να επιζήσει.
Επιδιώκουμε συνεχώς να βελτιώσουμε – και έχουμε πετύχει, ήδη, πολλές βελτιώσεις -στους όρους του Προγράμματος:
· Μειώσαμε το χρέος κατά περίπου 20% του ΑΕΠ. Αυτό έγινε τόσο με την επαναγορά, όσο και με τη μείωση των επιτοκίων, αλλά και με άλλους τρόπους.
· Μειώθηκαν τα επιτόκια δανεισμού μας κάτω από το 2%.
· Επεκτάθηκε ο χρόνος αποπληρωμής κατά 15 έτη.
· Η απαίτηση δημοσιονομικής εξυγίανσης επεκτάθηκε κατά δυο χρόνια μέχρι το 2016, αντί για το 2014 που ήταν στην αρχή.
· Οι Κεντρικές Τράπεζες της Ευρωζώνης θα επιστρέψουν στην Ελλάδα τα κέρδη και από τη διακράτηση ελληνικών ομολόγων, μειώνοντας έτσι το χρέος το 2020 κατά 4,6% του ΑΕΠ.
· Θα ληφθούν πρόσθετα μέτρα μείωσης του δημοσίου χρέους, αρκεί να επιτύχουμε πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό είναι κλειδί της επιτυχίας μας.
4) Ποιες είναι η τρέχουσες εξελίξεις στην ελληνική οικονομία;
· Η ελληνική οικονομία σαφέστατα εισέρχεται σε μια νέα φάση. Το Πρόγραμμα είναι εντός τροχιάς. Η ανάκαμψη αναμένεται να ξεκινήσει την επόμενη χρονιά, με θετικούς δείκτες ανάπτυξης από τρίμηνο σε τρίμηνο.
· Είχαμε πρωτογενές έλλειμμα 306 εκ. ευρώ το πρώτο τετράμηνο του 2013, σε αντίθεση με την αντίστοιχη περίοδο το 2012 που σημειώναμε έλλειμμα 1.729 εκ. ευρώ.
· Τα επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας στην αγορά ομολόγων έπεσαν στο κατώτατο σημείο από το 2010. Η τιμή του 10ετούς ομολόγου που πέρσι το Μάιο ήταν μόλις 0,14 ευρώ, ανέβηκε σήμερα στα 0,65 ευρώ.
· Η Ελλάδα αναβαθμίστηκε πρόσφατα στις αξιολογήσεις του οίκου Fitch, υπογραμμίζοντας την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην εξισορρόπηση της οικονομίας και στη διαχείριση του ελλείμματος.
· Η επιτυχής αποκρατικοποίηση του ΟΠΑΠ στέλνει ισχυρό μήνυμα στους εγχώριους και ξένους επενδυτές ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να προχωρήσει το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Σειρά έχουν τώρα η ΔΕΠΑ και ο ΔΕΣΦΑ.
· Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος βελτιώθηκε τον Απρίλιο, φτάνοντας στο υψηλότερο σημείο του από τον Οκτώβριο του 2009.
· Οι καταθέσεις επιστρέφουν στις τράπεζες. Σημειώθηκαν σημαντικές εισροές καταθέσεων, μετά τις εκλογές του περασμένου Ιουνίου.
· Αποπληρώθηκαν 2,2 δισ. καθυστερούμενων οφειλών μέχρι τον Απρίλιο, βελτιώνοντας έτσι τη ρευστότητα στον ιδιωτικό τομέα. Ο ρυθμός αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών επιταχύνεται και σε ετήσια βάση θα υπερβούμε τις προβλέψεις, με θετικό αντίκτυπο στην αύξηση του ΑΕΠ έως και 1%.
· Ο πληθωρισμός το Μάρτιο ήταν αρνητικός για πρώτη φορά μετά το 1968. Τον Απρίλιο διαμορφώθηκε στο -0,6%. Αυτά είναι καλά νέα για το εισόδημα των Ελλήνων πολιτών, αλλά και για την ανταγωνιστικότητα της χώρας.
· Οι εξαγωγές αγαθών, με εξαίρεση το πετρέλαιο, αυξήθηκαν κατά 4,1% τους 3 πρώτους μήνες του έτους.
· Ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής παραμένει αρνητικός, ωστόσο αρχίζει και σταθεροποιείται.
· Τα πιο ενθαρρυντικά νέα για την πραγματική οικονομία, ίσως να είναι οι κρατήσεις στον τουρισμό, που χαρακτηρίζονται παραπάνω από ικανοποιητικές. Φέτος οι αφίξεις αναμένεται να ξεπεράσουν τα 17 εκατομμύρια.
· Η προσαρμογή στα δύο βασικά ελλείμματα που επιτεύχθηκε τα προηγούμενα χρόνια είναι πρωτοφανής για τα δεδομένα αναπτυγμένης χώρας. Το πρωτογενές έλλειμμα γενικής κυβέρνησης έπεσε κατά 9,5% του ΑΕΠ από το 2009 και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών κατά 11,5% του ΑΕΠ από το 2008. Πράγματι, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν η Ελλάδα θα πετύχει διαρθρωτικό πλεόνασμα στον προϋπολογισμό της τάξης του 2% του ΑΕΠ το 2013- το μεγαλύτερο στην Ευρωζώνη.
· Από την άλλη πλευρά, η πιο αρνητική εξέλιξη είναι η συνεχιζόμενη αύξηση της ανεργίας που έφτασε το 27% φέτος το Φεβρουάριο, παρά τη βελτίωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος.
· Οι εξελίξεις στην Κύπρο δεν αναμένεται να είναι τέτοιες, ώστε να ανατρέψουν το βασικό μακροοικονομικό μας σενάριο. Η θωράκιση των κυπριακών τραπεζικών καταστημάτων στην Ελλάδα, επιτεύχθηκε με τη μεταβίβασή τους στην Τράπεζα Πειραιώς σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, αποτρέποντας έτσι την αναστάτωση και τον πανικό των καταθετών.
5) Στο τελευταίο Eurogroup εγκρίθηκε η εκταμίευση συνολικού ποσού 7,5 δισ., για τους μήνες Μάιο και Ιούνιο.
Η πρώτη δόση του Μαΐου, των 4,2 δισ., ήδη εκταμιεύτηκε, ενώ η επόμενη δόση του Ιουνίου, των 3,3 δισ., αναμένεται να αποδεσμευτεί τον Ιούνιο, με την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα εκπληρώσει προαπαιτούμενες δράσεις που έχουν να κάνουν με την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, την εφαρμογή θεσμικού πλαισίου για τη διαφθορά και το νομοσχέδιο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.
6) Θα μου επιτρέψετε μια πολύ σύντομη συνολική αποτίμηση.
Μέχρι τώρα έχουν υλοποιηθεί τα 2/3 της απαιτούμενης δημοσιονομικής προσαρμογής για την περίοδο 2010-2016. Επιπρόσθετα, έχει επιτευχθεί και η απαιτούμενη προσαρμογή στην ανταγωνιστικότητα. Υπάρχει αδιαμφισβήτητα φως στο τούνελ. Ωστόσο, χρειάζεται υπομονή και προσήλωση. Οι προφήτες της καταστροφής διαψεύστηκαν. Η Ελλάδα παραμένει στην Ευρωζώνη, ενώ η εμπιστοσύνη αποκαθίσταται ραγδαία. Ο μείζων στόχος σήμερα είναι η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος, προκειμένου να ζητήσουμε εφαρμογή της ρήτρας, που συμφωνήθηκε στο Eurogroup του Νοεμβρίου, για δραστική μείωση του δημοσίου χρέους. Έτσι, θα ενισχυθεί το θετικό κλίμα και θα επιταχυνθεί η έξοδός μας από την κρίση.
7) Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα;
Κατά τη γνώμη μου είναι η παράλληλη επίτευξη περαιτέρω δημοσιονομικής προσαρμογής και οικονομικής ανάπτυξης, που θα οδηγήσουν σε νέες θέσεις εργασίας και μείωση της ανεργίας. Είναι αυτό εφικτό; Μέχρι τώρα δεν ήταν. Για να είναι εφικτό, απαιτούνται προϋποθέσεις, τόσο από την ελληνική πλευρά όσο, όμως, και από τους Ευρωπαίους εταίρους μας.
· Από την ελληνική πλευρά, πρώτον, προέχει η διατήρηση ενός σταθερού πολιτικού κλίματος.
· Δεύτερον, χρειάζεται η άμεση ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από τα ήδη διαθέσιμα κονδύλια και η αποκατάσταση ομαλής ροής πιστώσεων στην οικονομία.
· Τρίτον, σημαντικό θέμα είναι η πλήρης αξιοποίηση των διαθέσιμων κονδυλίων της ΕΤΕπ, ιδιαίτερα για μικρομεσαίες επιχειρήσεις και μεγάλα έργα.
· Τέταρτον, είναι η βελτίωση της ποιότητας του δημόσιου τομέα. Δεν πρέπει να μειώσουμε μόνο τον αριθμό των υπαλλήλων, αλλά να βελτιώσουμε και την ποιότητα. Υπάρχουν εξαιρετικοί δημόσιοι υπάλληλοι, στην ηλικιακή κλίμακα 35-45, τους οποίους οφείλουμε να προαγάγουμε, απομακρύνοντας γραφειοκρατικά εμπόδια.
· Πέμπτον, η μεγάλη πρόκληση είναι η αποδοτική αξιοποίηση των 44 δισ. ευρώ από τα ευρωπαϊκά Ταμεία για την περίοδο 2013-2020. Έχουμε ζητήσει από δύο κορυφαίες δεξαμενές σκέψεις της χώρας να συνεργαστούν και να εκπονήσουν το νέο αναπτυξιακό πρότυπο και το νέο πρότυπο απασχόλησης.
· Έκτον, είναι η περαιτέρω βελτίωση της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας, γιατί από πλευράς κόστους εργασίας έχουμε πετύχει ήδη πολύ σημαντική μείωση. Η μείωση του κόστους εργασίας στον επιχειρηματικό τομέα προβλέπεται γύρω στο 20% για την περίοδο 2012-2014, υπερβαίνοντας το στόχο του Προγράμματος για 15% στο σύνολο της οικονομίας.
· Περαιτέρω βελτίωση της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας θα επιτευχθεί με την απελευθέρωση των επαγγελμάτων, που ακόμη παραμένουν κλειστά (το 72% έχει ήδη ανοίξει) και απομακρύνοντας τα εμπόδια στην ανταγωνιστικότητα για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Πρέπει να τονίσω ότι με σε σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ανάπτυξη, επισημαίνεται ότι η Ελλάδα έχει ήδη πολύ υψηλή ανταπόκριση στις διαρθρωτικές αλλαγές.
· Έβδομον, η εξάλειψη των στρεβλώσεων στην αγορά ενέργειας, επιταχύνοντας την αποκρατικοποίηση της ΔΕΗ και κάνοντας περισσότερο ανταγωνιστική την αγορά ενέργειας.
· Όγδοον, η ριζική απλοποίηση του φορολογικού συστήματος. Είχαμε την τύχη να λάβουμε τεχνική βοήθεια από ειδικούς του είδους σε παγκόσμιο επίπεδο, τόσο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου όσο και της Task Force και της τρόικας. Αυτή η προσπάθεια κατέληξε σε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένου και του φορολογικού νομοσχεδίου που θα κατατεθεί σύντομα στη Βουλή.
8) Τι πρέπει να κάνει η Ευρωζώνη από την πλευρά της:
· Πρώτον, πρέπει να υλοποιηθεί μια τραπεζική ένωση, το συντομότερο δυνατό και χωρίς αστερίσκους, προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στις τράπεζες της Ευρωζώνης και να διασφαλιστεί η αλληλεγγύη και η αξιοπιστία του τραπεζικού τομέα. Εάν υπήρχε ήδη και λειτουργούσε η τραπεζική ένωση, η διαχείριση των χρηματοδοτικών προβλημάτων θα ήταν πολύ πιο εύκολη, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για όλες τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.
· Δεύτερον, τα κράτη μέλη με πλεονάσματα θα πρέπει να εφαρμόσουν κατάλληλες πολιτικές που θα επιτρέπουν συμμετρική προσαρμογή στις χώρες που έχουν ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που είχε πει ο Κέυνς, το 1944, όταν έκανε τη διαπραγμάτευση του Μπρέτον Γουντς, ότι «σε συστήματα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, δεν μπορούν όλες οι χώρες να αποπληθωρίζουν τις οικονομίες τους. Αν το κάνουν αυτό όλες οι χώρες, τότε η κατάληξη θα είναι η ύφεση».
· Τρίτον, μια αρχή που συνδέεται με το προηγούμενη σημείο: τα κράτη- μέλη που έχουν επωφεληθεί από την κρίση θα πρέπει να δεχτούν να ανακυκλώνουν τα οφέλη αυτά προς τα κράτη- μέλη που βρέθηκαν σε μειονεκτική θέση. Παραδείγματα αυτής της ανακύκλωσης είναι: α) δανεισμός από την ΕΤΕπ, β) μείωση του χρέους των κρατών- μελών μέσω συγκεκριμένων προϋποθέσεων, όπως αποφασίστηκε για την Ελλάδα τον περασμένο Νοέμβριο, γ) επιτρέποντας υψηλότερο πληθωρισμό σε κράτη- μέλη με πλεονάσματα, συγκρινόμενα με τα κράτη μέλη με ελλείμματα.
9) Θέλω να υπογραμμίσω ότι η θέση της Ελλάδας είναι στην Ευρωζώνη.
Ο τρόπος που επιδιώκουμε να μείνουμε στην Ευρωζώνη σήμερα, είναι ο πλέον ορθολογικός κατά την άποψή μου και με το μικρότερο κόστος για τη χώρα και ιδιαίτερα για τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα του πληθυσμού. Δεν εννοώ, φυσικά, ότι όλα ήταν πάντοτε θετικά ή ότι Ελλάδα και τρόικα δεν έκαναν λάθη στην οικονομική πολιτική. Πέραν αυτού, μαθαίνουμε από τα λάθη μας, διαπραγματευόμαστε καλή τη πίστη και προσπαθούμε να τα βελτιώσουμε. Όσοι υποστηρίζουν ότι θα βγάλουν την Ελλάδα από το μνημόνιο και θα κρατήσουν την Ελλάδα στην Ευρωζώνη ψεύδονται ασυστόλως.
10) Η παρούσα κυβέρνηση, που υποστηρίζεται από τις υπεύθυνες πολιτικές δυνάμεις της χώρας, έχει στόχο, όχι μόνο να κρατήσει την Ελλάδα στην Ευρωζώνη, αλλά και να αλλάξει τη χώρα. Επιπλέον έχει στόχο να συμβάλει εποικοδομητικά στην καλύτερη αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης.
Ο βαθμός συνεργασίας και αμοιβαιότητας που έχει επιτευχθεί ανάμεσα σε ετερόκλητες ιδεολογικά δυνάμεις δεν έχει προηγούμενο στη νέα ελληνική ιστορία και αυτό είναι μία νότα αισιοδοξίας για το μέλλον.