Νέες νομοθετικές διατάξεις καλούνται να εφαρμόσουν οι επιχειρήσεις

Ελαστικά ωράρια εργασίας, χαμηλότερες αμοιβές για νέους, περισσότερες συμβάσεις ορισμένου χρόνου, αλλά και νέες υποχρεώσεις για τις επιχειρήσεις φέρνει η εφαρμογή από αυτό το μήνα του μεσοπρόθεσμου πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015 και το νέο νόμο για την «Αναμόρφωση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, Ρυθμίσεις θεμάτων Κοινωνικής Ασφάλισης και άλλες διατάξεις». Νέες διατάξεις έρχονται να αλλάξουν την εικόνα της αγοράς εργασίας σε ουσιαστικό και πρακτικό επίπεδο και οι επιχειρήσεις, εν μέσω καλοκαιριού, καλούνται να αφομοιώσουν τις νομοθετικές αλλαγές που εστιάζουν κυρίως σε αυτές και να προσαρμοστούν αναλόγως.

Οι σημαντικότερες αλλαγές επικεντρώνονται σε επτά σημεία στην αγορά εργασίας. Ειδικότερα:
1. Αυξάνεται από δύο σε τρία χρόνια το διάστημα της απασχόλησης με συμβάσεις ορισμένου χρόνου (έως και τρεις ανανεώσεις ενδιάμεσα). Μετά την τριετία η σύμβαση τεκμαίρεται ότι υποκρύπτει σχέση εξαρτημένης εργασίας.
2. Εφαρμόζεται σε εξάμηνη βάση το ελαστικό 10ωρο αντί της πληρωμής υπερωριών με συμφωνία ακόμη και μέρους των εργαζομένων (το 15% σε επιχειρήσεις κάτω των 20 ατόμων και το 25% σε επιχειρήσεις άνω των 20 ατόμων).
3. Μειώνονται κατά 20% οι μισθοί για την απασχόληση (για διάστημα έως δύο ετών) νέων ηλικίας έως 25 ετών.
4. Αυστηροποιούνται οι έλεγχοι στις επιχειρήσεις (μέσω ανταλλαγής πληροφοριών με την Εφορία, τις τράπεζες κ.ά.) και καθιερώνονται ενιαίες ποινές, πρόστιμα, αλλά και εκπτώσεις 30%-80% (ανάλογα με την παράβαση) για όσους συμμορφώνονται. Το πρόστιμο για καθεμία παράβαση θα κυμαίνεται από 500 μέχρι 50.000 ευρώ. Θα μπορεί να επιβάλλεται προσωρινή διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης για διάστημα μέχρι τριών ημερών και αν διαπιστωθεί αδήλωτη εργασία, δύο φορές μέσα σε μία διετία, για άλλες 3-10 ημέρες.
Κάθε εργοδότης που παραβαίνει τα χρονικά όρια εργασίας, την καταβολή δεδουλευμένων, την αμοιβή, την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων ή την καταβολή της νόμιμης αποζημίωσης απόλυσης, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών ή με χρηματική ποινή τουλάχιστον 900 ευρώ ή και με τις δύο αυτές ποινές.
5. Οι εργοδότες υποχρεούνται (έναντι προστίμων) να αναγγέλλουν στον ΟΑΕΔ σε 8 ημέρες κάθε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού, πέραν των υποχρεώσεών τους, που απορρέουν από τις διατάξεις της νομοθεσίας του ΟΑΕΔ, για αναγγελία πρόσληψης και καταγγελία σύμβασης μισθωτού.
6. Από το φθινόπωρο οι επιχειρήσεις θα υποβάλλουν σε κοινή ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΣΕΠΕ, του ΙΚΑ και του ΟΑΕΔ τις καταστάσεις προσωπικού και όλες τις μεταβολές σε μισθούς και ωράρια. Μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας θα γίνεται πλήρης και άμεση καταγραφή για: 
Την κινητικότητα του προσωπικού των επιχειρήσεων, δηλαδή απολύσεις, προσλήψεις και οικειοθελείς αποχωρήσεις. 
Τις συγκεντρωτικές καταστάσεις των εργαζομένων στις επιχειρήσεις ολόκληρης της χώρας, των συνθηκών εργασίας σε αυτές, καθώς και της υπερωριακής απασχόλησης. 
Τις αλλαγές σε μισθούς και ωράρια εργασίας, ιδιαίτερα μετά την καθιέρωση (με το νομοσχέδιο για το ΣΕΠΕ) της υποχρεωτικής αναγγελίας των μεταβολών.
7. Απαγορεύεται και θα είναι άκυρη η καταγγελία της σύμβασης ή σχέσης εργασίας εργαζόμενης, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όσο και για το χρονικό διάστημα 18 μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή στον τοκετό, εκτός αν υπάρχει σπουδαίος λόγος για την καταγγελία.

Για τις αλλαγές και το νέο πλαίσιο που διαμορφώνεται, ο ειδικός γραμματέας του ΣΕΠΕ Μιχάλης Χάλαρης, ανέφερε: Με την ψήφιση του μεσοπρόθεσμου και του εφαρμοστικού νόμου επιτρέπεται η χωρίς περιορισμό ανανέωση συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου, αν δικαιολογείται από αντικειμενικούς λόγους, οι οποίοι βεβαίως έχουν δεχθεί μια σημαντική διεύρυνση. Ωστόσο, η σπουδαιότητα της αλλαγής έγκειται και στο ότι στην περίπτωση απουσίας αντικειμενικών λόγων οι διαδοχικές συμβάσεις ορισμένου χρόνου θεωρούνται ότι μετατρέπονται σε αορίστου όταν υπερβαίνουν πλέον τα τρία έτη αντί για δύο ως ίσχυε μέχρι τώρα. Επίσης με τον ίδιο νόμο νέοι, από 18 έως και 25 ετών, θα μπορούν να συνάπτουν για δύο χρόνια συμβάσεις μαθητείας με επιχειρήσεις -πρώτο συμβόλαιο απασχόλησης- με μισθούς μειωμένους κατά 20% απ’ αυτούς που προβλέπουν οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Οι επιχειρήσεις, βεβαίως, που επιθυμούν να προβούν σε αυτές τις προσλήψεις δεν πρέπει να έχουν προχωρήσει σε απολύσεις τρεις μήνες πριν από τη σύναψη των συμβάσεων μαθητείας και δεν θα μπορούν να απολύσουν εργαζόμενους κατά τη διάρκειά τους. Στο ίδιο πάντα νομοθετικό πλαίσιο αλλάζει και η διευθέτηση του χρόνου εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, η οποία πλέον επιτρέπεται σε ετήσια βάση.

Ετσι, για παράδειγμα, μια επιχείρηση θα μπορεί να απασχολεί το προσωπικό της για περισσότερες ώρες την ημέρα για διάστημα μέχρι και έξι μηνών. Για το αντίστοιχο διάστημα του υπόλοιπου του έτους οι εργαζόμενοι είτε θα δουλεύουν με μειωμένο ωράριο είτε θα παίρνουν ρεπό. Ο μισθός του προσωπικού παραμένει ο ίδιος για όλο το χρονικό διάστημα. Βεβαίως, για το διάστημα της αυξημένης εργασίας το εβδομαδιαίο ωράριο δεν πρέπει να ξεπεράσει τις 48 ώρες.

Πέραν όμως των σημαντικών αλλαγών που επέφερε το μεσοπρόθεσμο, οι οποίες έχουν λίγο πολύ αναλυθεί και περιμένουμε να δούμε την εφαρμογή τους στην πράξη, καθώς και τα αποτελέσματά τους, έχουμε και την ολοκλήρωση της νομοθετικής μεταρρύθμισης για την αναμόρφωση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (αναμένεται η δημοσίευση του ΦΕΚ), η οποία, όπως είναι λογικό, εμπεριέχει αλλαγές που επίσης αφορούν εξειδικευμένα στις επιχειρήσεις και αλλάζουν τον τρόπο «επικοινωνίας» τους με την Επιθεώρηση.

Ειδικότερα, σημειώνονται σημαντικές αλλαγές στο διαδικαστικό -και όχι μόνο- κομμάτι των προστίμων, τις οποίες καλούνται να αφομοιώσουν, αλλά και να «εκμεταλλευτούν» οι επιχειρήσεις προκειμένου πρωτίστως να παραμείνουν σύννομες και δευτερευόντως το πρόστιμο να αποκτήσει και μια μεγαλύτερη χρηστική αξία, κυρίως για τους πληττόμενους από τις εργοδοτικές παραβάσεις εργαζόμενους.

Ετσι εργοδότης στον οποίο του επεβλήθη πρόστιμο για συγκεκριμένες παραβάσεις (μη καταβολή: α. δεδουλευμένων αποδοχών, β. επιδομάτων εορτών και αδείας, γ. αναδρομικών αποδοχών, δ. αποδοχών διαθεσιμότητας, ε. προσαυξήσεων για εργασία κατά Κυριακές και αργίες, στ. προσαυξήσεων για εργασία κατά τη νύκτα, ζ. αποζημίωσης για απασχόληση εκτός έδρας, η. μισθών – ημερομισθίων βάσει Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, Διαιτητικής Απόφασης ή Υπουργικής Απόφασης ή βάσει ατομικής συμφωνίας, θ. αμοιβής εργασίας που παρέχεται κατά την έκτη ημέρα της εβδομάδας με προσαύξηση σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις κατά παράβαση πενθημέρου και ι. επιδόματος γάμου σε χήρους, διαζευγμένους και άγαμους γονείς) μπορεί να πληρώσει το 20% του προστίμου αν, μέσα σε προθεσμία εξήντα ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης, συμμορφωθεί αποδεδειγμένα με τις υποδείξεις της Επιθεώρησης και κατά συνέπεια οι εργαζόμενοι λάβουν οι ίδιοι όσα δικαιούνται.

Πρόκειται περί ενός μέτρου που φέρνει τον εργαζόμενο στην καρδιά της κυρωτικής λειτουργίας. Για τις υπόλοιπες περιπτώσεις παραβίασης διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας, εάν ο εργοδότης αποδεχτεί το πρόστιμο, παραιτηθεί από την άσκηση των προβλεπόμενων ένδικων βοηθημάτων και το καταβάλει μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης επιβολής του έχει έκπτωση τριάντα τοις εκατό (30%) επί του προστίμου.

Πέραν των προστίμων και της διαδικασίας επιβολής μια, επίσης, ενδιαφέρουσα νομοθετική ρύθμιση είναι η θεσμοθέτηση της κάρτας εργασίας, με την οποία επιχειρείται η αποτελεσματική πάταξη της αδήλωτης εργασίας, ενώ παράλληλα δίνεται η δυνατότητα «ανακούφισης» με ένα 10% έκπτωση στις ασφαλιστικές εισφορές των επιχειρήσεων που επιλέγουν να συνεργαστούν.

Έτσι, δημιουργείται ένα on line δίκτυο ελέγχου από το οποίο βγαίνουν ωφελημένες όλες οι πλευρές και κυρίως προωθείται η εξυγίανση της αγοράς εργασίας. Βεβαίως, σε περίπτωση που αποδειχθεί «εξαπάτηση» της πολιτείας, ο κυρωτικός «πέλεκυς» θα είναι βαρύς, ενώ εισάγεται και ένα στάδιο συνευθύνης του εργαζομένου.

Σημαντική πρακτική αλλαγή που εισάγεται με το νέο νόμο είναι η υποχρέωση των επιχειρήσεων για άμεση επίδειξη ορισμένων στοιχείων, η μη επίδειξη των οποίων επισείει άμεσα τις προβλεπόμενες ποινές.

Σε αυτό το πλαίσιο θεσμοθετήθηκε η υποχρέωση των επιχειρήσεων να τηρούν στο χώρο εργασίας και να επιδεικνύουν ανά πάσα στιγμή στους Επιθεωρητές Εργασίας τα έντυπα ατομικών όρων εργασίας του προσωπικού, το βιβλίο αδειών, το ειδικό βιβλίο υπερωριών και τα εκκαθαριστικά σημειώματα αποδοχών του προσωπικού για το τελευταίο τουλάχιστον τρίμηνο.