Στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στη χρήση ουσιών, είναι επικεντρωμένη η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών.
Στο Βόλο, το Θεραπευτικό Πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ οργανώνει συνέντευξη Τύπου στη μία το μεσημέρι στην οδό Μεταμορφώσεως 27, στη διάρκεια της οποίας θα
παρουσιαστούν:
– Απολογιστικά στοιχεία από τη λειτουργία του ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ για το 2011 και 2012, καθώς και χρήσιμα συμπεράσματα για τα νέα δεδομένα, που διαμορφώνονται την περίοδο της κρίσης, αναφορικά με τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των εξαρτημένων.
– Το περιεχόμενο και οι στόχοι των παρεμβάσεων – εκδηλώσεων, που θα υλοποιηθούν από το ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ στην ευρύτερη περιοχή, στο πλαίσιο της ενημερωτικής εκστρατείας του ΚΕΘΕΑ με κεντρικό σύνθημα «Στην κρίση είμαστε όλοι μαζί. Στην κρίση απαντάμε με αλληλεγγύη».
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών σήμερα ο κ. Χαρ. Πουλόπουλος, διευθυντής του ΚΕΘΕΑ σε απολογιστική συνέντευξη χθες ανάφερε πως «η πλειονότητα των χρηστών που προσέγγισαν τα Συμβουλευτικά Κέντρα του ΚΕΘΕΑ το 2011 είναι άνδρες ελληνικής υπηκοότητας. Το μεγαλύτερο ποσοστό προσήλθε στις μονάδες με δική του πρωτοβουλία. Περισσότεροι από 6 στους 10 ήταν άνεργοι. Οι μισοί ήταν απόφοιτοι Λυκείου, ενώ 1 στους 5 περίπου δεν είχε ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Οι 9 στους 10 είχαν σταθερή στέγη και οι περισσότεροι από αυτούς διέμεναν με τη γονική τους οικογένεια.
Κύρια ουσία κατάχρησης παραμένει η ηρωίνη και τα οπιοειδή, παρατηρείται ωστόσο σταδιακή μείωση της χρήσης τους τα τελευταία χρόνια, ενώ επικρατέστερος τρόπος χρήσης είναι η εισπνοή από τη μύτη. Οι 6 στους 10 έχουν κάνει ενέσιμη χρήση κάποια στιγμή και περίπου οι μισοί από αυτούς έχουν μοιραστεί σύριγγα.
Η ηπατίτιδα C αποτελεί την επικρατέστερη μολυσματική ασθένεια, με 1 στους 4 χρήστες να γνωρίζει ότι πάσχει, ενώ ένα περίπου αντίστοιχο ποσοστό δεν έχει εξεταστεί ποτέ για τις ηπατίτιδες (B και C) ή τον HIV. Πάντως, οι 4 στους 10 ανέφεραν κάποιο πρόβλημα σωματικής υγείας (κυρίως ηπατίτιδα και ορθοπεδικά) και οι 2 στους 10 ιστορικό ψυχολογικών/ψυχιατρικών προβλημάτων (με συχνότερη την κατάθλιψη).
Οι 3 στους 4 έχουν συλληφθεί τουλάχιστον μία φορά στο παρελθόν και πάνω από 4 στους 10 έχουν καταδικαστεί τουλάχιστον μία φορά. Οι 3 στους 10 από όσους ανέφεραν σύλληψη έχουν φυλακιστεί. Πάνω από τους μισούς είχαν δικαστικές εκκρεμότητες.
Οι επιπτώσεις της κρίσης
Ενώ η ελληνική κοινωνία διανύει το τρίτο έτος μιας σφοδρής και άνευ προηγουμένου οικονομικής κρίσης, οι δραματικές συνέπειές της στη σωματική και ψυχική υγεία του πληθυσμού και την κοινωνική συνοχή είναι πλέον αδιαμφισβήτητες. Η ανεργία και η σημαντική μείωση των εισοδημάτων έχουν οδηγήσει σε αύξηση της κατάθλιψης και των αυτοκτονιών, των αστέγων, των ανθρώπων που υποσιτίζονται, της παραβατικότητας και της κοινωνικής έντασης, και, βέβαια, της χρήσης νόμιμων και παράνομων ουσιών.
Ακόμα και σε περιόδους οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας, η εξάρτηση είναι μια κατάσταση που επιβαρύνει πολλαπλά το άτομο, την οικογένειά του και την κοινωνία.
Τι σημαίνει, όμως, το να είσαι εξαρτημένος χρήστης στην Ελλάδα την περίοδο της κρίσης;
Σήμερα μία σειρά από παράγοντες, που δεν αφορούν μόνο στις συνθήκες που διαμορφώνονται στην κοινωνία, αλλά και τις ακολουθούμενες πολιτικές δημιουργούν ένα νέο, ζοφερό σκηνικό σε σχέση με τη χρήση ουσιών και επιδεινώνουν την κατάσταση των εξαρτημένων. Ας δούμε ποιοι είναι αυτοί:
Καταρχάς η οικονομική κρίση επηρεάζει δυσμενώς τους ίδιους τους χρήστες και τη συμπεριφορά τους στη χρήση. Η συρρικνούμενη δυνατότητα των χρηστών να εξασφαλίσουν τη δόση τους, τους οδηγεί στην επιλογή οικονομικότερων αλλά πιο επικίνδυνων ουσιών, όπως η νέα ουσία «Σίσα».
Σύμφωνα με έρευνα του ΚΕΘΕΑ (2011), στην οποία συμμετείχαν 148 εξαρτημένοι χρήστες που προσεγγίστηκαν σε διάφορες πιάτσες του κέντρου της Αθήνας, το 95% γνωρίζει την ύπαρξη της ουσίας και το 68,5% κάνει περιστασιακή χρήση της.
Η ουσία, που έχει βάση την κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη, είναι διεγερτική και προκαλεί επιθετικότητα, ενώ δεν καταστέλλει την ερωτική επιθυμία όπως τα οποιοειδή. Καταναλώνεται κυρίως με κάπνισμα (όπως δήλωσε το 68,8% από τους ερωτηθέντες που την είχαν χρησιμοποιήσει) αλλά και ενέσιμα (15,5% από τους ερωτηθέντες που την είχαν χρησιμοποιήσει). Η «Σίσα» («Sisa» λέγεται ο αργιλές ή, καλύτερα, ο τρόπος αυτός του καπνίσματος και όχι η ουσία) είναι φθηνή, καθώς η τιμή της δόσης φαίνεται να αρχίζει από τα 2-3€ και ευρέως διαθέσιμη, αλλά ιδιαίτερα επικίνδυνη για την υγεία και τη ζωή των χρηστών.
Σημαντική ένδειξη για τη μεταβολή της συμπεριφοράς των εξαρτημένων χρηστών και τη στροφή τους σε πιο επικίνδυνες πρακτικές χρήσης, αποτελεί και ο διαπιστωμένος οκταπλασιαμός των νέων κρουσμάτων ΗΙV στον πληθυσμό τους μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2011, αλλά και οι διαστάσεις επιδημίας που φαίνεται, την ίδια στιγμή, να λαμβάνει η εξάπλωση της ηπατίτιδας C.
Επιπλέον, η κρίση φαίνεται να αυξάνει τον αριθμό των εξαρτημένων που διαβιούν στο δρόμο κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Οι άνθρωποι αυτοί είναι στην πλειονότητά τους αποκομμένοι από το κοινωνικό τους δίκτυο, τις υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας ή άλλες πηγές βοήθειας. Οι συνθήκες ζωής τους είναι ακραίες και ο βαθμός κοινωνικού αποκλεισμού τους οξυμένος. Αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό ποσοστό των χρόνιων προβληματικών χρηστών στη χώρα μας, χωρίς ωστόσο να είναι σε επαφή με θεραπευτικά προγράμματα και να λαμβάνουν θεραπευτική βοήθεια.
Είναι σαφές, ότι την περίοδο της οικονομικής κρίσης, η κατάσταση των εξαρτημένων στη χρήση επιδεινώνεται και αυξάνεται η κοινωνική τους περιθωριοποίηση. Σε αυτό συμβάλλει και η μείωση των προσδοκιών για την αντιμετώπιση της εξάρτησης και των προβλημάτων που σχετίζονται με αυτή, λόγω της γενικότερης έλλειψης προοπτικών κοινωνικής και εργασιακής ενσωμάτωσης μετά την απεξάρτηση.
Η οικονομική κρίση επηρεάζει επίσης σημαντικά τις οικογένειες και το στενό περιβάλλον των χρηστών. Θα αντιληφθούμε τη σημασία του γεγονότος, αν αναλογιστούμε ότι οι 6 στους 10 χρήστες στην Ελλάδα που προσεγγίζουν τα θεραπευτικά προγράμματα μένουν με την οικογένειά τους, η οποία αποτελεί βασική πηγή παραπομπή τους στη θεραπεία και στηρίζει καθοριστικά το χρήστη τόσο κατά της διάρκεια της διαδικασίας ψυχικής απεξάρτησης όσο και της κοινωνικής επανένταξης.
Σήμερα, κατέληξε, η ανεργία και τα οικονομικά προβλήματα αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για τις οικογένειες να αναζητήσουν θεραπεία, αφού προέχουν τα ζητήματα επιβίωσης, ενώ το οικογενειακό περιβάλλον δεν διαθέτει πάντα τα ίδια ψυχικά αποθέματα και τις πρακτικές δυνατότητες για να στηρίξει τη διαδικασία απεξάρτησης και επανένταξης».