Επιστρέφει στο Δήμο Βόλου καταπατημένη έκταση από ΔΕΥΑΜΒ

Να ακυρωθεί η πράξη του πρώην Νομάρχη Μαγνησίας (1998), με την οποία τροποποιήθηκε το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο του Δήμου Βόλου στο οικοδομικό τετράγωνο (Ο.Τ. 1352) στη συνοικία Χιλιαδούς, που περιελάμβανε  τη μετατροπή κοινόχρηστου χώρου πάρκου σε χώρο για την επέκταση των εγκαταστάσεων της ΔΕΥΑΜΒ, τη δημιουργία πεζόδρομου και την επιβολή πρασιάς, επιβάλλει το Ε’  Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας διά της 3687/2012 απόφασής του.

Στην απόφασή του το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι «επειδή, στην προκειμένη περίπτωση από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Με την απόφαση 164/18.12.1997 το διοικητικό συμβούλιο της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης Βόλου (ΔΕΥΑΜΒ) αποφάσισε την αγορά οικοπέδου εμβαδού 4.714,33 τ.μ. εντός του Ο.Τ. 1352 του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου Βόλου, για την επέκταση των ευρισκομένων εντός του ίδιου Ο.Τ. εγκαταστάσεων της εταιρείας. Επειδή όμως το εν λόγω ακίνητο ήταν χαρακτηρισμένο ως κοινόχρηστος χώρος πάρκου με το σχέδιο πόλεως [π.δ. της 15.12.1986 (Δ’ 275/27.3.1987, σελ. 3250, 3252)], με το έγγραφο 1968/15.4 1998 η ΔΕΥΑΜΒ ζήτησε από το Δήμο Βόλου την κίνηση της διαδικασίας τροποποίησης του σχεδίου και το χαρακτηρισμό του επίμαχου ακινήτου ως «χώρου επέκτασης εγκαταστάσεων ΔΕΥΑΜΒ». Το Δημοτικό Συμβούλιο με την απόφαση 148/13.5.1998 ετάχθη υπέρ της τροποποιήσεως, όπως εν συνεχεία και το ΣΧΟΠ του Ν. Μαγνησίας (πρακτικό 16/17.9.1998). Εν όψει δε τούτων εκδόθηκε η προσβαλλόμενη νομαρχιακή απόφαση, με την οποία το παραπάνω ακίνητο αποχαρακτηρίσθηκε από κοινόχρηστος χώρος πάρκου, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί «για την κάλυψη των αναγκών επέκτασης των υπαρχουσών εγκαταστάσεων της ΔΕΥΑΜΒ», παραλλήλως δε δημιουργήθηκε εντός αυτού πεζόδρομος πλάτους 5 μ. και επιβλήθηκε πρασιά πλάτους 5 μ. «για την καλύτερη κυκλοφοριακή και πολεοδομική οργάνωση της περιοχής». Με τα δεδομένα όμως αυτά, η προσβαλλόμενη απόφαση δεν είναι νόμιμη. Κατ’ αρχάς, η επιχειρούμενη ρύθμιση αφορά μεν ένα οικοδομικό τετράγωνο, ενόψει όμως της εκτάσεως και της φύσεως του καταργούμενου κοινόχρηστου χώρου, ήτοι ενιαίου χώρου πράσινου, εμβαδού 4.714,33 τ.μ. εντός πόλεως, πέριξ του οποίου μάλιστα υπάρχουν πυκνοδομημένες περιοχές, η επίδικη τροποποίηση του σχεδίου δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι περιορισμένης σημασίας και όλως εντοπισμένη, αλλά τεκμαίρεται ότι έχει ευρύτερες συνέπειες για το αστικό περιβάλλον της πόλης. Επομένως, η προσβαλλόμενη πράξη αναρμοδίως εκδόθηκε από τον (αιρετό) Νομάρχη, ενώ έπρεπε να περιβληθεί τον τύπο προεδρικού διατάγματος. Περαιτέρω, η επέκταση των εγκαταστάσεων της ΔΕΥΑΜΒ δικαιολογεί μεν, κατ’ αρχήν, την κατάργηση κοινόχρηστου χώρου της πόλεως, χάριν της εξυπηρετήσεως εγκαταστάσεων κοινωφελούς χαρακτήρα, υπό την προϋπόθεση όμως ότι το συνολικό ποσοστό των κοινόχρηστων χώρων της πόλης θα παραμείνει στα αυτά επίπεδα, κατά τα ήδη εκτεθέντα. Από την άποψη όμως αυτή η προσβαλλόμενη απόφαση στερείται αιτιολογίας, αφού από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι εξετάσθηκαν οι επιπτώσεις από την κατάργηση του επίμαχου κοινόχρηστου χώρου για την πόλη και ο τρόπος αναπλήρωσής του. Για τους λόγους αυτούς, που προβάλλονται βασίμως, πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση, να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη πράξη και να απορριφθεί η παρέμβαση του Δημοσίου».

Το ανώτατο δικαστήριο συνεδρίασε δημόσια στις 4 Νοεμβρίου 2009, με την εξής σύνθεση: Αγγ. Θεοφιλοπούλου, Σύμβουλος της Επικρατείας, Προεδρεύουσα, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος και του αναπληρωτή του Αντιπροέδρου, που είχαν κώλυμα, Χρ. Ράμμος, Μ. Γκορτζολίδου, Σύμβουλοι, Θ. Αραβάνης, Δ. Βασιλειάδης, Πάρεδροι. Γραμματέας η Π. Μερτζανάκη.

Την αίτηση ακύρωσης είχαν υποβάλει από 4 Οκτωβρίου 2004 οι κ.κ. Σωτ. Γκανάτσιος και Στυλιανή Γκανάτσιου κάτοικοι Βόλου, περίοικοι της επίμαχης έκτασης.

Στη δίκη παρενέβη με προφορική δήλωση στο ακροατήριο, υπέρ του κύρους της προσβαλλομένης πράξεως, ο υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων με τη Χριστίνα Διβάνη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.

Το ΣτΕ αναφέρει στην απόφασή του ότι «τέτοιας σημασίας και εκτάσεως επέμβαση στο σχέδιο πόλεως δεν επιτρέπεται να ανατίθεται σε άλλα όργανα πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας και κατ’ ακολουθίαν μόνο με προεδρικό διάταγμα είναι δυνατή η τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου ή της πολεοδομικής μελέτης στην περίπτωση αυτή».

Ακόμη αναφέρει ότι «κριτήρια για τη χωροταξική αναδιάρθρωση και την πολεοδομική ανάπτυξη των πόλεων και των οικιστικών εν γένει περιοχών είναι η εξυπηρέτηση της λειτουργικότητας των οικισμών και η εξασφάλιση των καλυτέρων δυνατών όρων διαβιώσεως των κατοίκων. Κατ’ ακολουθίαν τούτων, απαγορεύεται, κατ’ αρχήν, η λήψη μέτρων που επιφέρουν επιδείνωση των όρων διαβιώσεως και υποβάθμιση του υπάρχοντος φυσικού ή του διαγραφόμενου από την ισχύουσα πολεοδομική νομοθεσία οικιστικού περιβάλλοντος. Εξάλλου, στη δέσμη των κριτηρίων, τα οποία θεμιτώς, σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος, μπορούν να κατευθύνουν το νομοθέτη, κατά τη θέσπιση κανόνων ρυθμιστικών της δομήσεως (που πρέπει να έχουν αλληλουχία και ενότητα) περιλαμβάνεται και η θεραπεία αναγκών του κοινωνικού συνόλου που εξυπηρετούν ορισμένα κτίρια ή εγκαταστάσεις, ενώ λόγοι αναγόμενοι στην υφιστάμενη πραγματική κατάσταση, καθώς και στην εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων, λαμβάνονται υπ’ όψιν μόνον επικουρικώς.  Επομένως, η τροποποίηση των ισχυουσών πολεοδομικών ρυθμίσεων είναι επιτρεπτή, εφόσον η εισαγόμενη νέα ρύθμιση, η οποία υπαγορεύεται από γενικά πολεοδομικά κριτήρια και δεν επιχειρείται αποσπασματικά, αποσκοπεί στη βελτίωση των συνθηκών διαβιώσεως των κατοίκων. Η τήρηση της συνταγματικής αυτής επιταγής υπόκειται στον οριακό έλεγχο του ακυρωτικού δικαστή, ο οποίος οφείλει, βάσει των διδαγμάτων της κοινής πείρας, να σταθμίσει, σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, κατά πόσο υποβαθμίζεται το φυσικό και αστικό περιβάλλον. Ειδικότερα, η διατήρηση των κοινόχρηστων χώρων, μάλιστα δε των χώρων πράσινου, αποτελεί πρωταρχικό όρο για την, κατά το άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγματος, προστασία των πόλεων και των οικισμών, ώστε η μείωσή τους ή η αναίρεση της πολεοδομικής λειτουργίας τους να συνιστά ανεπίτρεπτη επιδείνωση των όρων διαβιώσεως των κατοίκων και υποβάθμιση του υπάρχοντος ή του προβλεπομένου από την ισχύουσα πολεοδομική νομοθεσία οικιστικού περιβάλλοντος. Ως εκ τούτου, αναδιάταξη των χώρων αυτών είναι επιτρεπτή υπό τον όρο ότι με την αναδιάταξη αυτή δεν θα μειώνεται, κατ’ αρχήν, η έκταση των κοινόχρηστων χώρων και δεν θα εξουδετερώνεται ο κύριος προορισμός τους, η σχετική δε ρύθμιση, κατά τούτο, υπόκειται στον οριακό έλεγχο του ακυρωτικού δικαστή».

ΔΗΜΟ.Σ.