Επιβιώνει έστω και «κουρεμένο» το φακελάκι

Μειωμένα εμφανίζονται πλέον τα ποσά που μπαίνουν στα φακελάκια, αφού η κρίση «χτύπησε» και αυτό το έσοδο. Σύμφωνα με την Εθνική Έρευνα για τη Διαφθορά στην Ελλάδα, το 2012 το μέγεθος της εγχώριας μικροδιαφθοράς συρρικνώθηκε τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, αν και ως περιστατικά μειώθηκαν σε ελάχιστο βαθμό.

Η Εθνική Έρευνα για τη Διαφθορά στην Ελλάδα από την οργάνωση «Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς» για το 2012 καταγράφει:

• τα χρηματικά ποσά που μπαίνουν στα φακελάκια, για πρώτη φορά από την έναρξη της έρευνας, δεν ξεπερνάει το μισό δισ. ευρώ (υπολογίζεται 420 εκατ. ευρώ έναντι 554 εκατ. ευρώ το 2011)
• ο αριθμός περιστατικών της διαφθοράς έπεσε κατά 1,6% (8,6% το 2012, έναντι 10,2% το 2011).

Η διαφθορά στον δημόσιο τομέα

έναντι του ιδιωτικού τομέα, με τα νοσοκομεία, τις εφορίες και τις πολεοδομίες να παραμένουν σταθερά στις πρώτες θέσεις της κατάταξης της μικροδιαφθοράς στο δημόσιο τομέα. Εντούτοις, τα φακελάκια που προορίζονται για τις δημόσιες υπηρεσίες χαρακτηρίζονται από λιτότητα, δεδομένου ότι κατά μέσο όρο τα ποσά μειώθηκαν κατά 12,2% (1.228 ευρώ το 2012, έναντι 1.399 ευρώ το 2011).

Η διαφθορά στον ιδιωτικό τομέα

Από την άλλη πλευρά, ο ιδιωτικός τομέας κερδίζει περισσότερα, δεδομένου ότι τα φακελάκια γίνονται πιο «παχυλά» κατά 2,6% (μέσος όρος 1.442 ευρώ το 2012, έναντι 1.406 ευρώ το 2011), παρά την κάμψη στον αριθμό των παράνομων δοσοληψιών (2,6% το 2012 έναντι 3,6% 2011).

Η γεωγραφία της διαφθοράς

Σημειώνεται έντονη διαφοροποίηση του φαινομένου της μικροδιαφθοράς στην ελληνική επικράτεια, με τα υψηλότερα ποσοστά περιστατικών συνολικής διαφθοράς να εντοπίζονται στην Περιφέρεια Αττικής, με πρωτοπόρο τον Νομό Αττικής (λόγω της συγκέντρωσης της πλειοψηφίας των δημοσίων υπηρεσιών) και στην Περιφέρεια Πελοποννήσου.

Το προφίλ των θυμάτων της διαφθοράς

Η έρευνα σκιαγραφεί επιπλέον και το ατομικό κοινωνικό προφίλ των θυμάτων της μικροδιαφθοράς. (Με βάση το 21,5% των ερωτηθέντων, που έχουν πέσει οποτεδήποτε στο παρελθόν θύματα της μικροδιαφθοράς): πρόκειται, κυρίως, για άνδρες ηλικίας 45-54 ετών, απόφοιτους ανώτερης εκπαίδευσης, αυτοαπασχολούμενους ή εργοδότες.

Και φέτος, εντοπίζεται η μαζικής έκτασης τάση οι ερωτώμενοι να εκλαμβάνουν τη μη-έκδοση αποδείξεων στις συναλλαγές τους ως περιστατικό διαφθοράς. Παράλληλα, ολοένα και περισσότεροι πολίτες (27,3% για το δημόσιο και 31% για τον ιδιωτικό τομέα), δηλώνουν ότι αρνήθηκαν να καταβάλλουν τα ζητηθέντα ποσά, (έναντι 25,3% και 21,6% αντίστοιχα για το 2011).

Τα αντίδοτα της μικροδιαφθοράς

Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση δίνει λύσεις όχι μόνο διότι εκσυγχρονίζει τη δημόσια διοίκηση, αλλά διότι συμβάλλει στην αποστασιοποίηση του πολίτη από τις δημόσιες υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι ευκαιρίες για παράνομες συναλλαγές. H Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς κατά καιρούς έχει αναδείξει εργαλεία της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, όπως η ευρεία υιοθέτηση ηλεκτρονικών πληρωμών στις συναλλαγές με τη δημόσια διοίκηση, η καθιέρωση του Ενιαίου Αριθμού Συναλλαγών του πολίτη κ.α., που μπορούν να πλήξουν τα φακελάκια που κατευθύνονται στις δημόσιες υπηρεσίες.

Ταυτόχρονα, η υιοθέτηση και εφαρμογή ενός αποτελεσματικού πλαισίου προστασίας και ενθάρρυνσης των whistleblowers (δηλαδή όσων προβαίνουν σε αποκαλύψεις πληροφοριών για κάποιο αδίκημα διαφθοράς), όχι μόνο θα εξοικονομήσει πόρους, αλλά μακροπρόθεσμα θα αλλάξει νοοτροπίες, σπάζοντας χρόνιους φαύλους κύκλους που «ανέχονται» δωρολήπτες και δωροδότες.