Ρεπορτάζ: ΣΤ. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ
«Βραχνάς» για καταστηματάρχες εστίασης και διασκέδασης κυρίως, αλλά και για όλους τους καταστηματάρχες που ακούγεται μουσική στα καταστήματά τους, αποτελούν τα τέλη της εταιρείας είσπραξης πνευματικών δικαιωμάτων ΑΕΠΙ. Πριν την κρίση πλήρωναν κανονικά, οι περισσότεροι τουλάχιστον, τα ετήσια ή εποχικά τέλη, σήμερα όμως που οι εισπράξεις έχουν μειωθεί ραγδαία, ακόμη και τα 500-600 ευρώ είναι πολύτιμα και δύσκολα καταβάλλονται. Οι καταστηματάρχες αδυνατούν να ανταποκριθούν και στην υποχρέωση πληρωμής του τέλους στην ΑΕΠΙ, με αποτέλεσμα η τελευταία να καταφεύγει στη Δικαιοσύνη πολλές φορές, για να εισπράξει τα οφειλόμενα. Πρόκειται για ποσά που ανάλογα με τα τετραγωνικά μέτρα του καταστήματος, ξεκινούν από μερικές δεκάδες ευρώ και φθάνουν και τις χιλιάδες, ανεξαρτήτως αν η μουσική είναι ζωντανή ή ακούγεται μέσω ηχητικών συστημάτων (ραδιόφωνο, τηλεόραση, κασετόφωνο, σι ντι). Είναι χαρακτηριστικό ότι πληρώνουν τέλη ακόμη και ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί, ποσοστό 2,2% επί όλων ανεξαιρέτως των ακαθαρίστων εσόδων τους.
Όπως δηλώνει η υπεύθυνη της ΑΕΠΙ στο Βόλο κ. Αμαλία Κεφαλά, έχει αυξηθεί 15% το ποσοστό των καταστημάτων και λοιπών υπόχρεων, που δεν καταβάλλουν την εισφορά υπέρ ΑΕΠΙ στη Μαγνησία λόγω της κρίσης. «Αυτοί που πρέπει να πληρώσουν το τέλος στη Μαγνησία είναι δυναμικός αριθμός, με την έννοια ότι συνεχώς αλλάζουν τα δεδομένα. Κλείνουν επιχειρήσεις, ανοίγουν άλλες. Υποχρέωση να καταβάλουν τέλος, έχουν όλοι οι χώροι, οι οποίοι έχουν μουσική με οποιοδήποτε μέσο κι αν αυτή μεταδίδεται, δηλαδή ραδιόφωνο, τηλεόραση, ζωντανή μουσική κ.λπ. Οι κατηγορίες χώρων είναι πάρα πολλές. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε τα εμπορικά, τις καφετέριες, τα μπαρ, τα κέντρα διασκέδασης, τα κομμωτήρια, τα εστιατόρια και γενικά κάθε δημόσιος χώρος που έχει μουσική» τονίζει η κ. Κεφαλά.
Οι καταστηματάρχες αδυνατούν να καλύψουν βασικές τους ανάγκες, όπως το ενοίκιο ή το κόστος προμηθειών πρώτων υλών και προτιμούν να αφήσουν απλήρωτη την ΑΕΠΙ, από το να μείνει π.χ. η καφετέριά τους χωρίς καφέ.
Στη Μαγνησία υπολογίζεται πως αυτοί που δεν πληρώνουν την ΑΕΠΙ, ανέρχονται στο 30% των υπόχρεων. Εναντίον τους η εταιρεία κινείται δικαστικά, ωστόσο, όπως διευκρινίζει η κ. Κεφαλά, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το πόσες υποθέσεις έχουν φθάσει στα δικαστήρια και πότε θα εκδικαστούν αυτές, καθώς η διαδικασία καθυστερεί και τρία χρόνια. Οι επιχειρηματίες απειλούνται με πρόστιμα, τα οποία επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την ήδη δραματική οικονομική τους κατάσταση. Και να σκεφθεί κανείς, ότι υπάρχουν και άλλες εταιρείες, που εισπράττουν συγγενικά δικαιώματα… Οι παλαιότεροι θυμούνται τις πρώτες αντιδράσεις των καταστηματαρχών του Βόλου, ο τότε πρόεδρος και ο γραμματέας μάλιστα της τοπικής Ένωσης Εστίασης και Διασκέδασης κ.κ. Τ. Στεφάνου και Απ. Αθανασός, είχαν παραπεμφθεί ακόμη και στο Αυτόφωρο…
Ζητούν δόσεις
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι του καταστηματάρχη κ. Θαν. Ζαμπάκα, ιδιοκτήτη καφετέριας στο κέντρο του Βόλου. «Στην ΑΕΠΙ πρέπει να πληρώσω 650 ευρώ εφάπαξ. Δεν πλήρωσα, γιατί αυτά τα λεφτά δεν υπάρχουν σήμερα. Έδωσα έναντι 300 ευρώ περίπου και μόλις πέρασε το τρίμηνο, μου έστειλαν την αστυνομία και με «έγραψε» για τη μουσική. Μου επιβλήθηκε πρόστιμο 190 ευρώ. 50 τετραγωνικά μαγαζί έχω. Και δεν είναι μόνον η ΑΕΠΙ, είναι και ο Δήμος. Δεν καταλαβαίνει τίποτα. Δεν δέχεται διακανονισμό για τα τραπεζοκαθίσματα και το πρόστιμο έφθασε στα 5.000 ευρώ» σημειώνει ο κ. Ζαμπάκας.
Ορισμένοι καταστηματάρχες κινδυνεύουν να χάσουν τις περιουσίες τους, ενώ με βάση πρόχειρο υπολογισμό στο Βόλο το 90% από τους υπόχρεους χρωστούν στην ΑΕΠΙ πνευματικά δικαιώματα.
Με το Νόμο 2121/93 καλύπτεται η παρέμβαση της Ελληνικής Αστυνομίας στο θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων, αφού από το νόμο υποχρεούται να διαθέτει προσωπικό γι’ αυτό το σκοπό… Η ΑΕΠΙ, δεν δέχεται διακανονισμό, με αποτέλεσμα πολλοί επαγγελματίες να μην μπορούν να πληρώσουν και αναγκάζονται είτε να παρανομούν, είτε να λειτουργούν χωρίς μουσική.
Οι καταστηματάρχες ζητούν να τους δίδεται η δυνατότητα διακανονισμού των οφειλών και καταβολής τους σε δόσεις. Αξίζει να σημειωθεί, ότι μπορεί οι καταστηματάρχες να μην αμφισβητούν πλέον την ισχύ ή την εγκυρότητα της διάταξης, δεδομένου ότι αποτελεί νόμο του κράτους, διατυπώνουν όμως έντονα τις ενστάσεις τους αναφορικά με τις πρακτικές και κυρίως με τις χρεώσεις των ιδιωτικών αυτών εταιρειών.
«Μέσα στην κρίση δεν μπορούμε να πληρώσουμε το ενοίκιο, θα πληρώσουμε την ΑΕΠΙ» τονίζει καταστηματάρχης της Αντωνοπούλου.
Ακόμη και τα παραδοσιακά καφενεία στα χωριά υποχρεούνται εκ του νόμου να καταβάλουν τέλος στην ΑΕΠΙ, ενώ τα τιμολόγια κυμαίνονται ανάλογα με τα τετραγωνικά του χώρου, αλλά και το αν είναι ξενοδοχείο, μπαρ, καφετέρια, καφενείο, χώρος εκδηλώσεων…
Μια επιστολή…
Πάντως η ΑΕΠΙ μπορεί να είναι μια εταιρεία, που απαιτεί την πληρωμή πνευματικών δικαιωμάτων, διαθέτει ωστόσο και χιούμορ, όπως φαίνεται από απαντητική επιστολή σε ερώτημα βολιώτη καταστηματάρχη για τη δραστηριότητά της. Ιδιοκτήτης καφετέριας στο κέντρο του Βόλου, που πληρώνει κάθε χρόνο 900 ευρώ στην ΑΕΠΙ, ζήτησε να ενημερωθεί για τη δραστηριότητά της και έλαβε την ακόλουθη επιστολή-απάντηση, όπου αναφέρονται μεταξύ άλλων: «Η εταιρεία μας εκπροσωπεί περίπου το 99% του παγκοσμίου ρεπερτορίου μουσικής. Το ρεπερτόριο αυτό περιλαμβάνει περί τα 100.000.000 τραγούδια και μουσικά κομμάτια, ανήκοντα σε περίπου 2.000.000 δημιουργούς. Ο κατάλογος που ζητάτε να σας εκτυπώσουμε και να σας στείλουμε, θα περιλαμβάνει πάνω από 25.000 βιβλία μεγάλου σχήματος, που δεν θα τα χωρούν ούτε δύο φορτηγά αυτοκίνητα μεγάλου μεγέθους και βεβαίως θα σας χρειαστεί πολλών τετραγωνικών μέτρων αποθηκευτικός χώρος, διά να τα αποθηκεύσετε. Εάν θελήσετε δε να τα επεξεργασθείτε (π.χ. απλώς να τα δείτε ένα προς ένα), δεν αρκούν τα όσα χρόνια σας απομένει να ζήσετε (και σας ευχόμεθα να τα εκατοστήσετε). Επιπλέον σας πληροφορούμε, ότι ακόμη και αν σας διαβιβάσουμε τα στοιχεία αυτά, την επομένη της λήψεώς τους από εσάς, θα σας είναι άχρηστα (ανεπίκαιρα). Τούτο διότι καθημερινώς εισέρχονται εις το ρεπερτόριό μας καινούργια τραγούδια».
Τι είναι τα πνευματικά δικαιώματα
Πνευματικό δικαίωμα είναι το δικαίωμα που αποκτά κάποιος πάνω σε ένα πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα π.χ. μουσική, ποίημα, συγγραφικό έργο, σχέδιο, θεατρικό έργο, οπτικοακουστικό έργο, εικαστικό έργο είτε είναι γραπτό είτε προφορικό είτε αφορά την τέχνη είτε την επιστήμη. Η πνευματική ιδιοκτησία πάνω σε ένα πνευματικό έργο, σύμφωνα με το νόμο, διαρκεί 70 χρόνια μετά το θάνατο του δημιουργού του. Μετά την παρέλευση των 70 ετών το έργο αυτό καθίσταται «κοινό κτήμα», π.χ. τα παραδοσιακά τραγούδια, οι κλασικές συνθέσεις. Κανείς δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει πνευματικό έργο, που αποδεδειγμένα ανήκει σε κάποιον, χωρίς την άδειά του. Αυτό αποτελεί και τη βάση της αναγνώρισης του δικαιώματος υπέρ του δημιουργού-ιδιοκτήτη του, δηλαδή το να ζητείται η άδειά του, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί το έργο του από τρίτους. «Χρήστης» μουσικού έργου θεωρείται κάθε τρίτος, ο οποίος το χρησιμοποιεί δημόσια, είτε μέσω δισκογραφίας, είτε μέσω συναυλίας, είτε μέσω ραδιοφώνου κ.λπ. Οι υποχρεώσεις των χρηστών μουσικής απέναντι στους δημιουργούς της είναι ότι πριν την οποιαδήποτε χρήση οφείλουν να ζητήσουν την άδεια και να καταβάλουν πνευματικά δικαιώματα. Αυτό που στην πράξη ονομάζουμε «πνευματικά δικαιώματα», είναι η αμοιβή του δημιουργού, από τη χρήση του έργου του από τρίτους. Ο «χρήστης» της μουσικής π.χ. πριν από τη χρήση αυτή υποχρεούται, κατ’ αρχήν, να ζητήσει την άδεια από το δημιουργό της και στη συνέχεια να του καταβάλει τα πνευματικά δικαιώματα, την αμοιβή δηλαδή που αντιστοιχεί στη χρήση αυτή. Η ΑΕΠΙ είναι Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης, λειτουργεί στην Ελλάδα από το 1930, εκπροσωπεί στην Ελλάδα τα δικαιώματα 7500 Ελλήνων συνθετών και στιχουργών, καθώς και τα δικαιώματα 1.500.000 ξένων δημιουργών μουσικής από 100 χώρες του κόσμου.