Τι προβλέπει το νέο σχέδιο για την ανάπτυξη των τραπεζοκαθισμάτων στον ενιαίο Δήμο Βόλου
Βόλος, Αγριά και Νέα Αγχίαλος
«Γκρεμίστε» τις αυθαίρετες κατασκευές λένε οι μελετητές της άτυπης Επιτροπής για την Κανονιστική Απόφαση
Ρεπορτάζ:
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ
Η επιβολή της τάξης, της αυτονόητης εφαρμογής των Νόμων και της προστασίας του κοινόχρηστου χώρου είναι στοίχημα που μοιάζει σχεδόν ακατόρθωτο μπροστά στο μέγεθος της υποβάθμισης που παρουσιάζει η παραλία και το κέντρο του Βόλου, η Αγχίαλος και η Αγριά.
Η αναρχία στην ανάπτυξη των τραπεζοκαθισμάτων και η τοποθέτηση στεγάστρων με διαφανή παραπέτα, έχουν προσδώσει χαρακτηριστικά παραγκουπόλεων στις συγκεκριμένες περιοχές.
Μελέτη κανονιστικής απόφασης που εκπονήθηκε από αρχιτέκτονες για το σύνολο του ενιαίου Δήμου Βόλου «υποδεικνύει» στη Δημοτική Αρχή να εφαρμόσει το Νόμο σε μια πόλη που στερείται σχεδιασμού και κατ’ επέκταση, βασικού στόχου για την ανάπτυξή της.
Η άτυπη Επιτροπή για την επεξεργασία νέας «Κανονιστικής Απόφασης για τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων σε κοινόχρηστους χώρους» μετά από αλλεπάλληλες συνεδριάσεις, αφού μελέτησε επισταμένα την ισχύουσα Κανονιστική Απόφαση, που εγκρίθηκε το 2008 με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου και παρατήρησε επί τόπου ορισμένες από τις επίμαχες θέσεις περιοχών του Βόλου, Αγριάς και Ν. Αγχιάλου, εκτίμησε ότι κατά παράβαση κάθε νόμου κυριαρχεί η απόλυτη αναρχία.
Στις συγκεκριμένες περιοχές, παρότι από πουθενά δεν απορρέει το δικαίωμα των καταστηματαρχών να λειτουργούν τα στέγαστρα που τοποθετούν, ως κλειστά καταστήματα κατά τους χειμερινούς μήνες και να τα κλείνουν περιμετρικά με πλαστικά διαφανή παραπέτα, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν την εικόνα παράγκας, αυτό αποτελεί καθεστώς.
Το χειμώνα, σύμφωνα με την επιτροπή, οι καταστηματάρχες οφείλουν να λειτουργούν στο κυρίως μαγαζί τους και όχι να διπλασιάζουν ή τριπλασιάζουν το εμβαδόν του σε βάρος της αισθητικής και λειτουργικότητας της πόλης. Πολύ περισσότερο, δεν επιτρέπεται αυτά να αναπτύσσονται και να λειτουργούν άναρχα και να επεκτείνονται με παράνομα, πάσης φύσεως, αντικείμενα όπως ζαρντινιέρες, ομπρέλες, κιβώτια, οριζόντια κινητά διαχωριστικά χωρίς να εφαρμόζεται ο ΓΟΚ, που θέτει αυστηρούς όρους και απαγορεύσεις σε κατασκευές που ακουμπούν σε κοινοχρήστους χώρους.
Οι μελετητές εκτίμησαν ότι ισχύουσα Κανονιστική, σε γενικές γραμμές, αντιμετωπίζει (θεωρητικά τουλάχιστον), ικανοποιητικά το θέμα της χωροθέτησης τραπεζοκαθισμάτων σε κοινόχρηστους χώρους, αλλά όμως στερείται σχεδιασμού και κατ’ επέκταση βασικού στόχου για το πώς σχεδιάζεται η πόλη. Την ευθύνη του σχεδιασμού και της εμφάνισης της πόλης πρέπει να έχει ο Δήμος που είναι υπόλογος απέναντι σε όλους τους πολίτες και όχι ο κάθε καταστηματάρχης που ως μόνο κίνητρο έχει το οικονομικό κέρδος.
Επίσης διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχει μελέτη, η οποία να αποτυπώνει σε ένα χάρτη την πρόταση με την απαραίτητη διαστασιολόγηση, τα πιθανά εμπόδια, πέραν των τραπεζοκαθισμάτων, όπως στύλοι, δέντρα, κάδοι απορριμμάτων, καναπεδάκια, παρτέρια, κ.λπ. Έτσι παρουσιάζεται το φαινόμενο, να επιτρέπεται η χωροθέτηση τραπεζοκαθισμάτων, να αφήνονται οι υποχρεωτικοί διάδρομοι, αλλά να μην είναι δυνατή η διέλευση των πεζών, των ΑμεΑ και των οχημάτων έκτακτης ανάγκης. Οι μελετητές τονίζουν ότι στην ισχύουσα κανονιστική γίνεται αναφορά στις σειρές τραπεζοκαθισμάτων που πρέπει να αναπτύσσονται και παραπέμπει σε επιτροπή για τον καθορισμό της ακριβούς διάστασης, προκειμένου να μη δίνεται όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα η εικόνα της κακής ερμηνείας και άρα της καταστρατήγησής της.
Η Κανονιστική που ισχύει σήμερα και η οποία δεν τηρείται παρουσιάζει έτσι και αλλιώς σοβαρές ελλείψεις. Δίνει τη δυνατότητα ακόμη και σε στενούς πεζόδρομους να αναπτυχθούν τραπεζοκαθίσματα «εκτοπίζοντας» κυριολεκτικά τον πεζό.
Από έρευνα που έγινε, τόσο στις γερμανικές, όσο και στις ελληνικές Προδιαγραφές και Οδηγίες που αναφέρονται στην κίνηση των πεζών μέσα στις πόλεις έδειξε ότι: Το απαιτούμενο ελεύθερο πλάτος για την κίνηση ενός πεζού ατόμου ξεκινάει από 0,75μ. Το πλάτος αυτό αυξάνεται σε 1,00μ. αν ο άνθρωπος κρατάει κάτι στα χέρια του, αν έχει μπαστούνι, αν κρατάει ομπρέλα κ.λπ. Αυξάνεται παραπέρα σε 1,50μ. αν κρατάει από το χέρι ένα μικρό παιδί, και ούτω καθ` εξής.
Παίρνοντας το 0,75μ. ως απόλυτη βάση, οι πολύ πρόσφατες ελληνικές οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων (ΟΜΟΕ), έκδοσης 2001, καθορίζουν, για όλες ανεξαιρέτως τις διατομές αστικών οδών (με διαχωριστική ή χωρίς νησίδα), ελάχιστο πλάτος (καθαρού από εμπόδια) πεζοδρομίου 1,50μ., ώστε να μπορούν σ` αυτό άνετα να συναντιούνται δύο αντίθετα κινούμενα άτομα.
Η πλέον πρόσφατη Τεχνική Προδιαγραφή Σήμανσης Εκτελούμενων Έργων απαιτεί να μείνει για την απρόσκοπτη κίνηση των πεζών ελάχιστο ελεύθερο πλάτος 1,20μ.
Στις Οδηγίες Σχεδιασμού για την Αυτόνομη Διακίνηση και Διαβίωση ΑμεΑ ρητά αναφέρεται ότι «απαραίτητο ελάχιστο πλάτος της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών ορίζεται το 1,50μ., διάσταση που απαιτείται, κατ’ ελάχιστον, για την άνετη διασταύρωση πεζού με χρήστη ή οδηγό αμαξιδίου, οιασδήποτε μορφής (αναπηρικό, παιδικό, αγοράς κ.λπ.) ή με μεταφορέα πακέτων».
Είναι πάρα πολύ απλό, στον οποιονδήποτε κινείται στους κοινόχρηστους χώρους της πόλης του Βόλου, να διαπιστώσει την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί, ενώ κανένας Νόμος δεν τηρείται.
Η κατάσταση που βιώνουν οι πολίτες δεν συνδέεται με τη μελέτη του Δήμου για το Εμπορικό Κέντρο, καθώς επίσης και με το δίκτυο ποδηλατοδρόμων που πρέπει άμεσα να δημιουργηθεί και να ακολουθεί τους πεζοδρόμους
Κρίνεται λοιπόν απαραίτητο να υπάρχει μία σειρά στόχων και προσδοκιών στο σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργικότητα των πεζοδρόμων, που να αποσκοπεί στην ουσιαστική βιωσιμότητα της πόλης.
Η διαμόρφωση των πεζοδρόμων, ανάλογα με τις χρήσεις που εξυπηρετούν, απαιτεί και την ανάλογη μελέτη η οποία επίσης δεν υπάρχει.
Οι μελετητές επίσης επισημαίνουν το αυτονόητο. Ότι δηλαδή θα πρέπει τα τέλη είσπραξης από τους κοινόχρηστους χώρους που παραχωρεί ο Δήμος να είναι ανταποδοτικά προς το κοινωνικό σύνολο δημιουργώντας νέους κοινόχρηστους χώρους και αναβαθμίζοντας τους υφιστάμενους, γεγονός που δεν συμβαίνει.
Ο Βόλος
Το πρόβλημα που εντοπίζεται κυρίως στην παραλία και στους πεζόδρομους του Βόλου, έγκειται στην μη τήρηση της ισχύουσας Κανονιστικής, αλλά και των προδιαγραφών και σχεδίων που συνοδεύουν (τις ούτως ή άλλως προσωρινές), άδειες που έχουν εκδοθεί κατά καιρούς.
Τα σημαντικότερα προβλήματα που άπτονται της αισθητικής είναι:
Η ανομοιομορφία των κατασκευών, που δημιουργεί ένα σκηνικό όψης παραλιακού μετώπου, με στοιχεία που σχεδιάστηκαν αποσπασματικά (έστω και αν εγκρίθηκαν από την ΕΠΑΕ).
Οι φοίνικες που κρύβονται, ενός στοιχείου που ήταν, κατά κάποιο τρόπο, σήμα κατατεθέν της πόλης.
Η εμφάνιση, τα τελευταία χρόνια, των πλαστικών παραπέτων στα πλαϊνά των στεγάστρων, ενός ευτελούς υλικού που καθιστά, τα ωραιότερα κομμάτια της πόλης, παραγκούπολη.
Τα σημαντικότερα προβλήματα που άπτονται της εύρυθμης λειτουργίας των κοινόχρηστων χώρων είναι:
Η μη τήρηση των διαστάσεων των διαδρόμων για τη διέλευση των πεζών, των ΑμεΑ, των καροτσιών για τα μωρά, των οχημάτων έκτακτης ανάγκης και των οχημάτων μεταφοράς εμπορευμάτων στα καταστήματα.
Η τοποθέτηση διαφόρων αντικειμένων, όπως ζαρντινιέρες κ.λπ., που επιτείνουν το πρόβλημα.
Η τοποθέτηση στεγάστρων, σε καφετέριες και τσιπουράδικα, σε όλο το πλάτος των πεζοδρομίων κλειστών περιμετρικά από πλαστικά παραπέτα και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις με συρόμενη πόρτα στην πλευρά ανάμεσα στην οικοδομική γραμμή και τα τραπεζοκαθίσματα (υποχρεωτικός διάδρομος) που καθιστούν το κατάστημα ενιαίο χώρο κλειστό μέχρι το ρείθρο του πεζοδρομίου.
Η ύπαρξη αντικειμένων, όπως δημοτικός φωτισμός, ταμπέλες, κολωνάκια, παγκάκια κ.λπ. σε σημεία που παρεμποδίζουν την «κυκλοφοριακή ροή» των πεζών.
Η Κανονιστική που ισχύει σήμερα αφορά μόνο τους κοινόχρηστους χώρους του πρώην Δήμου Βόλου και Ν. Ιωνίας και θα πρέπει να επεκτείνει την ισχύ της σε όλο το νέο Δήμο Βόλου.
Το σημαντικότερο πρόβλημα εντέλει εντοπίζεται στο παραλιακό μέτωπο του νέου Δήμου Βόλου, από τη Ν. Αγχίαλο μέχρι το Μαλάκι.
Ειδικότερα εντοπίζεται στο Βόλο, στη Νέα Ιωνία, στην Αγριά και στη Νέα Αγχίαλο και σε δεύτερο βαθμό στις υπόλοιπες περιοχές του όπου τα λίγα καταστήματα λειτουργούν μόνο το καλοκαίρι και κατά περιοχή.
Το τμήμα όμως που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης και που έχει τα σημαντικότερα προβλήματα είναι αυτό της παραλίας του Βόλου, της Αγριάς και της Ν. Αγχιάλου.
Το δύσκολο εγχείρημα της δημιουργίας ενός μετώπου, που να κοσμεί την παραλία του Βόλου, της Αγριάς και της Ν. Αγχιάλου που να αποτελεί σήμα κατατεθέν των τριών πόλεων, πρέπει να προκύψει από πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, το αποτέλεσμα του οποίου να υλοποιηθεί με συνέπεια, ώστε το προϊόν του να αποτελεί σημείο αναφοράς για τις περιοχές αυτές.
Τα μέτρα
Μέχρι να προκύψει αποτέλεσμα από τον πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και δεδομένης της οικονομικής ύφεσης, οι μελετητές προτείνουν άμεσα μέτρα που θα βελτιώσουν την κατάσταση από αισθητικής και λειτουργικής άποψης και είναι τα εξής:
Την καθαίρεση και απομάκρυνση όλων των πλαστικών παραπέτων – κουρτινών περιμετρικά των στεγάστρων.
Την απομάκρυνση όλων των εμποδίων που υπάρχουν ή
τοποθετούνται εις βάρος του ελεύθερου πλάτους όλων των υποχρεωτικών διαδρόμων (συμπεριλαμβανομένων και αυτών που έχει τοποθετήσει ο ίδιος ο Δήμος Βόλου κατά το παρελθόν, όπως στύλοι δημοτικού φωτισμού, κολωνάκια, δέντρα κ.λπ.).
Την οριοθέτηση με κιγκλιδώματα όλων των χώρων στους οποίους επιτρέπονται τραπεζοκαθίσματα, όπως αυτά περιγράφονται στην ισχύουσα Κανονιστική.
Σε περίπτωση κατασκευής στεγάστρου σε νέο κατάστημα, να υιοθετείται η απλή μορφή που περιγράφεται στην Κανονιστική, με την επισήμανση ότι θα πρέπει να προσαρμοστεί στη μορφολογία που θα προκύψει από τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, ή να υιοθετείται μία προσωρινή λύση με ομπρέλες μέχρι να υπάρξει αποτέλεσμα από τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό.
Σε περίπτωση ύπαρξης παλαιού στεγάστρου, που πρέπει να αναθεωρηθεί η άδειά του, ίσως θα πρέπει να δοθεί μία περίοδος, εύλογη, αναμονής μέχρι να υπάρξει αποτέλεσμα από τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, ώστε να υλοποιηθεί η μελέτη σύμφωνα με αυτόν.
Οι προτάσεις για Αγριά και Αγχίαλο
Μετά από αυτοψία, των αρχιτεκτόνων μελών της Επιτροπής, στις παραλίες της Αγριάς και της Ν. Αγχιάλου, παρατηρήθηκαν τα εξής:
Στην Αγριά υπάρχουν στέγαστρα, η νομιμότητα των οποίων αμφισβητείται, που διακρίνονται σε παλαιά με ξύλινο φέροντα σκελετό και στέγη από κεραμίδια, σε σχετικά νέα στέγαστρα από ξύλινο ή μεταλλικό σκελετό και κάλυψη από μουσαμά. Υπάρχουν επίσης και κατασκευές υπαίθριων bar υποστηρικτικών των καταστημάτων που βρίσκονται στην άλλη πλευρά του δρόμου.
Κάποια από αυτά τα στέγαστρα (στο νέο τμήμα της προβλήτας) απέχουν από τον κρηπιδότοιχο, προς την πλευρά της θάλασσας, περίπου 2 μέτρα, γεγονός που επιτρέπει τη διέλευση των πεζών για έναν περίπατο κατά μήκος της προβλήτας σε επαφή με το νερό.
Στην παλαιά προβλήτα τα στέγαστρα περιορίζονται ανάμεσα στον διάδρομο που φιλοξενεί τις γραμμές του τρένου του Πηλίου και τον κρηπιδότοιχο, αποκλείοντας έτσι την επαφή του πεζού με τη θάλασσα. Επίσης τα στέγαστρα, των γειτονικών καταστημάτων, είναι σε επαφή μεταξύ τους σε σημείο να μην είναι δυνατή, η κάθετη προς τη γραμμή της θάλασσας πρόσβαση των πεζών, ούτε στην προβλήτα μπροστά στο νερό, αλλά ούτε και την αμμουδιά που υπάρχει κατά μήκος τμήματος της παλαιάς παραλίας.
Η πρόταση της Επιτροπής είναι:
Να διατηρηθούν τα παραδοσιακά ξύλινα στέγαστρα – «τσαρδάκια». Εάν κρίνεται απαραίτητη η κατασκευή στεγάστρων, αυτά θα πρέπει να έχουν ξύλινο φέροντα οργανισμό και να στεγάζονται από πηχάκια, υπό την μορφή περσίδων, που να σκιάζουν μεν τον υποκείμενο χώρο, αλλά θα επιτρέπουν την κυκλοφορία του αέρα, γεγονός που δεν επιτυγχάνεται με το μουσαμά τους καλοκαιρινούς μήνες (φαινόμενο γάστρας), θα υπάρχει όμως κάτω από τα πηχάκια η δυνατότητα να ανοίγει η τέντα σε περίπτωση βροχής.
Θα πρέπει να απέχουν τα στέγαστρα, προς την πλευρά της θάλασσας, 2,00μ. από την άκρη του κρηπιδότοιχου και να τοποθετηθούν κιγκλιδώματα για την προστασία των πεζών και κυρίως των παιδιών από πτώση στη θάλασσα, όπου αυτό θεωρηθεί αναγκαίο.
Ανάμεσα στα στέγαστρα δύο διαδοχικών καταστημάτων θα πρέπει να αφήνεται διάδρομος καθαρού πλάτους τουλάχιστον 2,00μ. όπου δεν είναι προέκταση του κάθετου δρόμου προς τη θάλασσα, ενώ όταν είναι, να έχει το πλάτος του δρόμου.
Στην παραλία της Ν. Αγχιάλου υπάρχουν κατασκευές μεγάλων διαστάσεων που λειτουργούν ως καταστήματα, των οποίων η νομιμότητα πρέπει να ελεγχθεί.
Επίσης υπάρχουν στέγαστρα, που εκτός θερινής περιόδου, φαίνεται να μη δημιουργούν πρόβλημα προσπέλασης των πεζών, αλλά δημιουργούν το καλοκαίρι όταν τοποθετούνται τραπεζοκαθίσματα. Επίσης από αισθητικής πλευράς δεν είναι ένα ευχάριστο θέαμα.
Η πρόταση της Επιτροπής είναι:
Να απομακρυνθούν όσες κατασκευές κριθούν ως αυθαίρετες.
Να υιοθετηθεί η μορφολογία των στεγάστρων ανάλογη με
αυτή της Αγριάς.
Να εξασφαλιστούν όπου χρειάζεται οι διάδρομοι, όπως προτείνεται για την Αγριά.
Να απομακρυνθούν από τα υφιστάμενα αλμυρίκια όλες οι κατασκευές, κυρίως αυτές που στηρίζονται σε αυτά.
Τέλος μία παρατήρηση, που θα πρέπει να έχει εφαρμογή σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους, είναι να ληφθεί μέριμνα για την απρόσκοπτη διέλευση και πρόσβαση των ΑμεΑ, των μικρών παιδιών, των εγκύων, των γερόντων με την δημιουργία ραμπών, δαπέδων με ανάγλυφη επιφάνεια αναγνωρίσιμη από τους τυφλούς, πινακίδες γραμμένες με τη μέθοδο Μπράιγ για πληροφορίες και την απομάκρυνση κάθε εμποδίου.