Γράφει ο Πάνος Σκοτινιώτης
Πριν από δύο περίπου χρόνια συναντηθήκαμε με τον Βασίλη Μπρακατσούλα στο Δημοτικό Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, στη Νέα Ιωνία, με αφορμή εκδήλωση της Πανελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ). Δεν θα ξεχάσω με τι πάθος και τι ενθουσιασμό μου μίλησε για το νέο βιβλίο που ετοίμαζε, αφιερωμένο στη ζωή και το έργο μιας εμβληματικής προσωπικότητας της ελληνικής Αριστεράς, του Ηλία Ηλιού.
Το βιβλίο, με τίτλο «Ηλίας Ηλιού, η ζωή και η δράση του» (εκδόσεις «Κέδρος»), κυκλοφόρησε πρόσφατα, και ο Βασίλης Μπρακατσούλας είχε την καλοσύνη να μου το στείλει με μια θερμή αφιέρωση.
Διαβάζοντάς το, κατάλαβα αμέσως ότι όσα μου έλεγε πριν από δύο χρόνια δεν οφείλονταν μόνο στην ικανοποίηση που εύλογα δημιουργούσε στον συγγραφέα μια νέα εκδοτική πρωτοβουλία, αλλά σε κάτι πολύ βαθύτερο. Ο Βασίλης Μπρακατσούλας έχει πλήρη συνείδηση ότι με το βιβλίο αυτό για τον Ηλία Ηλιού εκπληρώνει ένα οφειλόμενο χρέος απέναντι στη σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία και την ιστορία της αριστεράς, ως «ένας από τους τελευταίους ζώντες συνεργάτες του της γενιάς εκείνης της ΕΔΑ, που πίστεψε και αγωνίστηκε για τη συμφιλίωση και την αγάπη όλων των Ελλήνων σε μια δύσκολη εποχή, αμέσως μετά τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου, κατά την οποία ήταν απαραίτητα στοιχεία πολιτικής πράξης ο οραματισμός και η αυτοθυσία», όπως ο ίδιος αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου. Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει και το επίμετρο του βιβλίου, γραμμένο από τον Ηλία Νικολακόπουλο.
Ο Ηλίας Ηλιού υπήρξε ένας βαθύτατα προοδευτικός και νηφάλιος πολιτικός που αφοσιώθηκε στους αγώνες για την αριστερά και τη δημοκρατία. Ταυτόχρονα, υπήρξε ένας μεγάλος διανοητής που έβαλε τη σφραγίδα του στη διαμόρφωση των θέσεων του δημοκρατικού σοσιαλισμού στη χώρα μας σε εποχή ψυχρού πολέμου, αλλά και ένας διακεκριμένος νομικός που υπερασπίστηκε με ανιδιοτέλεια και απαράμιλλη μαχητικότητα τα δημοκρατικά δικαιώματα και τους διωκόμενους αγωνιστές κατά τη διάρκεια του μετεμφυλιακού κράτους και της δικτατορίας των συνταγματαρχών.
Ο Καρδιτσιώτης Βασίλης Μπρακατσούλας, ένας επίσης διακεκριμένος και πολυγραφότατος νομικός, πρώην βουλευτής και ιδρυτικό στέλεχος της ΕΔΑ, αλλά και πρώην νομάρχης Μαγνησίας με σπουδαίο έργο, στις 433 σελίδες του βιβλίου του καταφέρνει να σκιαγραφήσει την πολύπλευρη προσωπικότητα του Ηλία Ηλιού, παρουσιάζοντας την πιο ολοκληρωμένη πολιτική βιογραφία που έχει γραφτεί για τον μεγάλο πολιτικό, μέσα από την οποία ρίχνει φως σε γεγονότα που στιγμάτισαν την ιστορία του τόπου μας, από τον Εμφύλιο, το 1-1-4 και τα Ιουλιανά, έως την περίοδο της δικτατορίας και των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης. Το όραμα του Ηλία Ηλιού για την κοινωνική αλλαγή, η πολιτική των συμμαχιών με όμορες πολιτικές δυνάμεις, η στάση του απέναντι στις κυβερνήσεις Παπάγου – Καραμανλή – Παπανδρέου, η τοποθέτησή του σε σχέση με τη Σοβιετική Ένωση, ο αντιδικτατορικός αγώνας του, η ανασυγκρότηση της ΕΔΑ μετά τη Μεταπολίτευση, είναι θέματα που αναλύονται με μεγάλη διεισδυτικότητα στις σελίδες του βιβλίου .
Ο Ηλίας Ηλιού (1904-1985) έζησε και έδρασε σε μια εποχή η οποία σημαδεύτηκε από μεγάλα ιστορικά γεγονότα: δικτατορίες, ολοκληρωτικά καθεστώτα, στρατιωτικά κινήματα, δύο καταστροφικοί παγκόσμιοι πόλεμοι, Κατοχή και Εμφύλιος. Οι εποχές, ευτυχώς, έχουν αλλάξει και η δημοκρατία, με όλα τα ελλείμματά της, εδώ και τέσσερις δεκαετίες έχει εδραιωθεί στην Ελλάδα, όπως –θέλω να πιστεύω- και η πορεία της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη. Διαβάζοντας, ωστόσο, το βιβλίο του Βασίλη Μπρακατσούλα διαπιστώνει κανείς πόσο επίκαιρη παραμένει η ριζοσπαστική πολιτική σκέψη και οι ρηξικέλευθες προτάσεις του Ηλία Ηλιού, που άνοιξαν νέους δρόμους και έφεραν στην ελληνική κοινωνία τον άνεμο της δημοκρατικής αναγέννησης. Αλλά και πόσο ηχηρή είναι η απουσία τέτοιων πολιτικών προσωπικοτήτων, σε μια εποχή όπου η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι στο κενό και χρειάζεται ηγέτες με σύνεση, μετριοπάθεια και υψηλό δημοκρατικό φρόνημα, αποφασισμένους να προτάξουν το δημόσιο συμφέρον και την εθνική συνεννόηση, όταν το απαιτούν οι ανάγκες της πατρίδας. Πολλώ μάλλον που ο κίνδυνος ακούσιου –προφανώς- «πολιτικού ατυχήματος» είναι πάντοτε υπαρκτός. Ας μη μας διαφεύγει, άλλωστε, ότι και τη δικτατορία του 1967, που υπήρξε η κατάληξη της κρίσης του 1965, πολύ λίγοι την ήθελαν.
Ο Ηλίας Ηλιού αποσύρθηκε πικραμένος από την πολιτική, το 1981, δηλώνοντας σε συνέντευξη που παραχώρησε: «Είμαι πικραμένος. Όχι τόσο από τους αντιπάλους μου, που έκαναν στο κάτω κάτω τη δουλειά τους, αλλά από τους ομόφρονές μου. Δεν άφησαν πεπονόφλουδα που τους πετούσε η ντόπια ή η ξένη αντίδραση που να μην την πατήσουν… Δυστυχώς, οι γκάφες των ομοφρόνων μου κατέστρεψαν ένα πανίσχυρο προοδευτικό κίνημα και μας πήγαν πολλές δεκαετίες πίσω». Λίγα χρόνια μετά, στις 25 Ιανουαρίου 1985, η ηγετική αυτή μορφή της ελληνικής Αριστεράς έφυγε από τη ζωή. Ο Βασίλης Μπρακατσούλας στο βιβλίο του στέκεται στην τελευταία συνάντησή του με τον Ηλία Ηλιού, όταν τον επισκέφτηκε στο νοσοκομείο λίγο πριν πεθάνει: «Βασίλη, πεθαίνω ανά τμήματα!», του είπε, με χιούμορ αλλά και με απίστευτη στωικότητα.
Ο Βασίλης Μπρακατσούλας είναι συγγραφέας πολλών νομικών, φιλοσοφικών και άλλων βιβλίων, συνεργάτης εφημερίδων σε θέματα πολιτικά, ιστορικά και λογοτεχνικού περιεχομένου, ενώ υπήρξε διευθυντής για πολλά χρόνια της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Η φωνή της Καρδίτσας». Υπέστη διώξεις, εκτοπίσεις και φυλακίσεις σε Μακρόνησο, Γυάρο, Λέρο, Φυλακές Λάρισας και Αίγινας και τιμήθηκε από την ελληνική πολιτεία με διπλώματα και μετάλλια για τους εθνικούς και δημοκρατικούς αγώνες του και την αντίστασή του στη Χούντα.
Το βιβλίο αποτελεί μια πραγματική κατάθεση ψυχής και, κυρίως, μια πολύτιμη ιστορική παρακαταθήκη, και του είμαστε ευγνώμονες. Ο Βασίλης Μπρακατσούλας στα 85 του, ακμαιότατος και με αστείρευτο πάθος για ζωή και δημιουργία, είναι σίγουρο ότι έχει ακόμη πολλά να πει και να γράψει.